JAK WYGLĄDA TERAPIA PRZECIWWSZAWICZA?
Nie ulega wątpliwości, że najlepszym rozwiązaniem jeśli chodzi o wszawicę jest unikanie bliskiego kontaktu z osobą zakażoną. W rzeczywistości często jest to trudne, a wręcz niemożliwe. Gdy już dojdzie do zakażenia i zostanie ono potwierdzone obecnością pasożytów na głowie należy przeprowadzić skuteczną terapię przeciwwszawiczą.
Aktualnie w zastosowaniu znajduje się kilka grup substancji. Są to m.in.:
- Środki owadobójcze, tzw. pestycydy i ich pochodne
- Środki niebędące pestycydami, o właściwościach okluzyjnych [1].
W przypadku pierwszej grupy obecnie najszerzej wykorzystywana jest permetryna. Pod względem chemicznym to syntetyczny pyretroid (pestycyd), którego zasada działania opiera się na neurotoksycznym wpływie na wesz głowową, czyli na uszkodzeniu jej układu nerwowego [2]. Niestety, w związku z tym, że jaja wszy takiego układu nie mają jeszcze wykształconego terapia permetryną musi zostać powtórzona [3]. Jedną z wad tej substancji jest to, że wśród pasożytów stale wzrasta poziom oporności na pestycydy, również na permetrynę [2]. Wiąże się to z malejącą skutecznością tego związku w terapii wszawicy. Co więcej – zastosowanie jej niekiedy może wywoływać silny świąd, rumień, a także obrzęk [1]. Wymienione wyżej cechy permetryny uniemożliwiają jej stosowanie u małych dzieci [4]. Co więcej – zgodnie z aktualnymi wytycznymi permetryna nie jest zalecana do stosowania przez kobiety w ciąży – celem uniknięcia narażenia płodu na jej możliwe niekorzystne działanie [4]. Podobnie sytuacja wygląda w kontekście kobiet karmiących piersią.
ZWIĄZKI O WŁAŚCIWOŚCIACH OKLUZYJNYCH
W przeciwieństwie do permetryny, związki o właściwościach okluzyjnych odznaczają się fizycznym mechanizmem działania [2]. Przykładem tego typu substancji jest m.in. dimetikon. Dimetikon to związek z grupy polimerów, będący związkiem silikonowym [2]. Mechanizm jego działania znacząco różni się od tego przypisanego permetrynie. Substancja działa poprzez zatykanie i blokowanie przetchlinek wszy i ich tchawicy [2,5]. W wyniku tego dochodzi do utrudnionego dopływu tlenu i zablokowania odpływu wody z organizmu wszy, co w niedługim czasie kończy się jej śmiercią. Dimetikon w odróżnieniu od permetryny:
- nie wykazuje w przyrodzie zjawiska narastania oporności, przez co jego skuteczność nie spada
- jest lepiej tolerowany przez skórę głowy
- jest nieszkodliwy dla pacjenta w związku z fizycznym mechanizmem działania (permetryna działa neurotoksycznie) – jest nietoksyczny i chemicznie obojętny dla skóry głowy
- wykazuje w badaniach skuteczność wyższą niż permetryna (70-96% versus 50-97% permetryny) [1,2,6].
W kontekście efektywnego zwalczania wszawicy skóry głowy bardzo ważna jest kwestia skuteczności zastosowanego środka. Badania porównawcze dimetikonu i permetryny pokazują jednoznacznie, że dimetikon jest zdecydowanie bardziej skuteczny w zwalczaniu wszy niż permetryna [2]. Wskaźnik wyleczeń dla dimetikonu wynosi powyżej 97% w porównaniu z niespełna 68% dla permetryna [2]. Widać zatem, że dimetikon to zdecydowanie lepsze rozwiązanie, zwłaszcza, że można go stosować wielokrotnie bez ryzyka narastania oporności na ten związek [2].
Dimetikon stosowany może być zarówno w profilaktyce wszawicy, jak również w przypadku stwierdzenia już obecności wszy w obrębie skóry głowy. Obecnie większość produktów dedykowanych terapii wszawicy dostępna jest bez recepty, co biorąc pod uwagę wysoką skuteczność dimetikonu sprawia, że pacjenci uzyskują łatwy i powszechny dostęp do efektywnej terapii.
CYKLOMETIKON TO TAKŻE ZWIĄZEK SILIKONOWY
W terapii wszawicy stosowany jest także cyklometikon. To związek także z grupy silikonów i substancja zbliżona właściwościami do dimetikonu [7]. Tym, co dodatkowo wyróżnia cyklometikon jest fakt, że posiada on zdolność do rozpuszczania substancji przytwierdzającej gnidy do nasady włosów [7]. To znacząco ułatwia ich usunięcie, bo należy wiedzieć, że gnidy mogą być przytwierdzone do włosów nawet do pół roku – a to za sprawą silnie klejącej substancji [1].
KONSEKWENCJE NIELECZONEJ WSZAWICY
Wszawica, choć nie jest chorobą wiążącą się z ciężkimi powikłaniami, to nieleczona może przysporzyć wielu nieprzyjemności. Przede wszystkim długotrwałe utrzymywanie się wszy na skórze głowy może skutkować nieprzyjemnym świądem [8,9]. Sam świąd jest już niezwykle uciążliwy, ale jego dalszą konsekwencją mogą być niewielkie rany i zadrapania na skórze głowy. Te z kolei mogą stanowić wrota do ewentualnego zakażenia bakteryjnego skóry głowy, co wymagać będzie szerszego postępowania farmakologicznego [10]. Inną możliwą konsekwencją nieleczonej wszawicy są problemy ze snem i trudności w zasypianiu, które bezpośrednio wynikać mogą z doskwierającego świądu. Warto zatem zastosować skuteczną i bezpieczną terapię, którą wobec przedstawionych powyżej informacji może być terapią dimetikonem.
DIMETIKON NA APTECZNYCH PÓŁKACH
W przypadku profilaktyki najczęstszą formą produktów są spraye ochronne, jak np. Licerinn Spray Ochronny Przeciwwszawiczy, który można stosować już u dzieci od 2. roku życia. We właściwej terapii przeciwwszawiczej stosuje się zwykle płyny i szampony, jak np. Licerinn Szampon Przeciwwszawiczy, który dzięki zawartości wysoce bezpiecznego dimetikonu można stosować wielokrotnie – bez obaw o narastającą oporność wszy. Produkty Licerinn nie zawierają szkodliwych insektycydów, a dzięki obecności dimetikonu zamiast permetryny nie wykazują toksyczności. W związku z tym, po wcześniejszej konsultacji z lekarzem lub farmaceutą, mogą być one z powodzeniem stosowane praktycznie przez całe rodziny, w tym przez kobiety w ciąży i kobiety karmiące piersią.
Literatura:
- Wszawica skóry owłosionej głowy – raport kliniczny, Barbara L. Frankowski, Joseph A. Bocchini, Dermatologia po Dyplomie, 2011;2(2): 46-59
- A highly efficacious pediculicide based on dimeticone: randomized observer blinded comparative trial, Jorg Heukelbach, Daniel Pilger, Fabiola A Oliveira, Adak Khakban, Liana Ariza, Hermann Feldmeier, BMC Infectious Diseases 2008, 8:115
- Clinical report – head lice, Barbara L. Frankowski, Joseph A. Bocchini, Pediatrics 2010;126:392-403
- Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu, uwzględniające stwierdzenia dotyczące „środków ostrożności u kobiet w ciąży” w przypadku wskazania w leczeniu wszawicy głowowej, 11 września 2019, stanowisko CMDh.
- Comparative efficacy of three pediculicidies to treat head lice infestation in primary scholl grils: a randomized controlled assessor blind trial in rural Iran, Hadi Kalari, Aboozar Soltani, Kourosh Azizi, Hossein Faramarzi, Mohammad Djaefar Moemenbellah-Fard, BMC Dermatology 2(019) 19:13
- Lice and scabies: treatment update, Karen Gunning, Bernadette Kiraly, Karly Pippitt, Am Fam Physican. 2019;99(10):635-642
- Jakie są aktualne zalecenia dotyczące leczenia wszawicy?, Katarzyna Kisiel, https://www.mp.pl/pytania/pediatria/najnowsze-pytania/209580,jakie-sa-aktualne-zalecenia-dotyczace-leczenia-wszawicy
- Wszawica głowowa, Aptekarz Polski online, wrzesień 2015, nr 109/87
- Pedikuloza, czyli co Twoje dziecko może mieć na głowie, wytyczne Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego i Państwowej Inspekcji Sanitarnej
- https://www.mp.pl/pediatria/wideo/154605,swierzb-i-wszawica-repetytorium-dla-nie-dermatologow
WYRÓB MEDYCZNY