Dolegliwości bólowe przewodu pokarmowego rzadko kiedy kojarzone są przez pacjentów ze złym stanem emocjonalnym. Wyraźnie brakuje wśród nich świadomości łączności ze sobą tych dwóch odrębnych elementów ludzkiego ciała. Teoria jak i praktyka pokazują jednak, że znaczna część problemów z bólem brzucha bezpośrednio wynika z nadmiernego pobudzenia układu nerwowego, wywołanego chociażby stresem [1].STRES – MOTOR NAPĘDOWY DOLEGLIWOŚCI BÓLOWYCH
Układ pokarmowy człowieka stanowi dobrze zgrany i złożony mechanizm, który nie jest jednak wolny od wad. Przewód pokarmowy należy bowiem do jednych z najbardziej wrażliwych na bodźce stresowe układów człowieka [1]. Liczne badania i doniesienia naukowe pokazują, że czynniki emocjonalne mogą skutecznie zaburzać prawidłowe funkcje motoryczne żołądka i jelit, w tym czynność ruchową mięśni gładkich [1].
Stres, oddziałując na organizm prowadzić może do dysfunkcji jelit, co z kolei objawia się m.in. bólami brzucha [2]. Czynnikami, które skutecznie upośledzają normalne funkcjonowanie układu pokarmowego są stresory, sklasyfikowane jako:
- Stresory słabe: codzienny pośpiech, konflikty międzyludzkie
- Stresory silniejsze: śmierć bliskiej osoby, rozwód, utrata pracy, urodzenie dziecka
- Stresory najsilniejsze: katastrofy komunikacyjne, przemoc fizyczna [1].
Osoby poddane czynnikom stresowym (zwłaszcza osoby podatne na ich oddziaływanie) doznają pogorszenia stanu psychologicznego. Obniżenie nastroju lub jego pobudzenie to zwykle zalążek przyszłych problemów bólowych jelit [3].
Stres może skutecznie nasilać subiektywne odczuwanie bólu [3].
Warto też pamiętać, że powtarzający się stres upośledza naturalne mechanizmy go ograniczające. Wynika z tego, że osoby przewlekle narażone na stres znacznie silniej odczuwają ból [3].
W JAKI SPOSÓB STRES WPŁYWA NA DOZNANIA BÓLOWE BRZUCHA?
Ból brzucha to nieprzyjemne odczucie o złożonym, wieloczynnikowym mechanizmie powstawania [4]. Poza uszkodzeniami mechanicznymi i fizycznymi ból brzucha może być wywołany stanem spastycznym mięśni gładkich przewodu pokarmowego [4]. Tzw. skurcz żołądka i jelit należy do jednej z najbardziej nieprzyjemnych dolegliwości przewodu pokarmowego [5]. Występuje w przebiegu licznych schorzeń tego układu. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że część z tych schorzeń jest silnie uzależniona od stanu emocjonalnego i nosi nazwę chorób psychosomatycznych (np. WZJG, ZJN, itp.) [1]. Stres jest w ich przypadku czynnikiem odgrywającym kluczową rolę w inicjacji doznań bólowych.
Funkcjonowanie przewodu pokarmowego jest w znacznej mierze uzależnione od obecnego w jego obrębie układu nerwowego. Za prawidłową współpracę OUN i jelit odpowiada oś mózgowo-trzewna [1]. Podlega ona jednak licznym wpływom z zewnątrz, a czynnikiem najsilniej oddziałującym na jej pracę jest właśnie stres. Stres:
- Aktywuje oś stresową (podwzgórze-przysadka-nadnercza) i sprawia, że działając przewlekle prowadzi do nagromadzenia się toksycznych markerów wywołujących ból
- Zaburza pracę osi mózgowo-trzewnej i prowadzi do powstawania somatycznych objawów lęku, wśród których są m.in. stany spastyczne żołądka i jelit
- Przyczynia się do uwalniania CRF (czynnika uwalniającego kortykotropinę), co wywołuje dysfunkcję jelit, wpływając na ich motorykę [1,2].
Wyraźnie widać zatem, że stres może efektywnie inicjować bóle brzucha. Co więcej – motoryka przewodu pokarmowego ulega wahaniom pod wpływem bodźców z autonomicznego układu nerwowego. Te z kolei powstają chociażby w wyniku stresu. Tworzy się tym samym błędne koło, przez co stres napędza doznania bólowe, a one same napędzają kolejne sytuacje stresogenne [1].
JAK LECZYĆ BÓL BRZUCHA WYWOŁANY STRESEM?
Ból brzucha bezsprzecznie wpływa na stan emocjonalny i skutecznie potrafi obniżać jakość życia [1,5]. Nic więc dziwnego, że pacjenci usilnie poszukują efektywnych rozwiązań tego typu problemów. Jednym z nich jest zastosowanie skutecznej w przebiegu stanów spastycznych przewodu pokarmowego drotaweryny – substancji o działaniu rozkurczowym wobec mięśni gładkich [4]. Jej wyraźną zaletą jest łagodzenie bólów brzucha bez niepotrzebnych efektów ubocznych, charakterystycznych dla substancji antycholinergicznych [5].
Drotaweryna to skuteczny lek spazmolityczny, będący selektywnym inhibitorem fosfodiesterazy IV [6]. Dzięki temu w komórkach, na które oddziałuje zwiększa się stężenie cAMP, prowadząc tym samym do rozkurczu mięśni gładkich [6,7]. W wyniku tego dochodzi do przerwania odczuwania bólu w obrębie brzucha, co przez pacjenta odbierane jest jako wyraźna ulga w dolegliwościach.
Drotaweryna uznawana jest zatem za skuteczny i bezpieczny lek, niwelujący bóle brzucha o podłożu spastycznym [5]. Sprawdza się zatem w kontekście dolegliwości na tle stresowym. Rekomendując drotawerynę pacjentowi odnaleźć ją można w produkcie leczniczym No-Spa [6].
Lek No-Spa posiada 20 wskazań do stosowania wspomnianej drotaweryny w problemach skurczowych w obrębie różnych części organizmu. Dzięki swojej skuteczności i długiej obecności na rynku farmaceutycznym No-Spa cieszy się ogromnym uznaniem wśród pacjentów. Czas, aby zaczęli ją utożsamiać również z efektywnym lekiem na bóle brzucha wywołane przez wszechobecny stres.
mgr farm. Mateusz Jabłoński
ARTYKUŁ SPONSOROWANY
Literatura:
- Kiedy podejrzewać podłoże psychiczne w zaburzeniach układu pokarmowego?, Katarzyna Denys, Agata Orzechowska, Piotr Gałecki, Medycyna Po Dyplomie, 2015
- Does stress induce bowel dysfunction?, Yu-Ming Chang, Mohamad El-Zaatari, John Y Kao, Expert Rev Gastroenterol Hepatol. 2014 August; 8(6): 583-585
- Leczenie bólów brzucha w nieswoistych chorobach zapalnych jelit, Piotr Radwan, Gastroenterologia Kliniczna 2016, tom 8, nr 4, 113-118
- Bóle brzucha, Aleksandra Kaczka, Ewa Małecka-Panas, Pediatr Med. Rodz 2011, 7(1), 9-16
- Randomized controlled study of efficacy and safety of drotaverine hydrochloride in patients with irritable bowel syndrome, Xing-cun Xue, Xiao-Xia Qi, Xiao-Yan Wan, Medicine (2017) 96:51(e9235)
- Charakterystyka Produktu Leczniczego No-Spa. 10/2019
- Intramuscular drotaverine and diclofenac in acute renal colic: a comparative study of analgesic efficacy and safety, Amitabh Dash, Rituparna Maiti, Tejaswi Kumar, Akantappa Nabdakkanavar, Puneet Arora, Pain Medicine 2012; 13: 466-471
MAT-PL-2000942-1.0-09.2020
NO-SPA, 40 mg tabletki; każda tabletka zawiera 40 mg chlorowodorku drotaweryny (Drotaverini hydrochloridum). Substancje pomocnicze: laktoza jednowodna 52,0 mg. Wskazania do stosowania: stany skurczowe mięśni gładkich związane z chorobami dróg żółciowych: kamicą dróg żółciowych, zapaleniem pęcherzyka żółciowego, zapaleniem okołopęcherzykowym, zapaleniem przewodów żółciowych, zapaleniem brodawki Vatera; stany skurczowe mięśni gładkich dróg moczowych: kamica nerkowa, kamica moczowodowa, zapalenie miedniczek nerkowych, zapalenie pęcherza moczowego, bolesne parcie na mocz. Jako leczenie wspomagające może zostać użyta bezpiecznie i z pożądanym skutkiem: w stanach skurczowych mięśni gładkich przewodu pokarmowego: chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, zapaleniu żołądka, zapaleniu jelit, zapaleniu okrężnicy, stanach skurczowych wpustu i odźwiernika żołądka, zespole drażliwego jelita grubego, zaparciach na tle spastycznym i wzdęciach jelit, zapaleniu trzustki; w schorzeniach ginekologicznych: bolesnym miesiączkowaniu. Dawkowanie i sposób podawania: Dorośli: Dawka dobowa: 120 do 240 mg, w 2 – 3 dawkach podzielonych. Dzieci: Badania kliniczne nie były prowadzone z udziałem dzieci.W przypadku konieczności zastosowania produktu leczniczego No-Spa 40 mg u dzieci: dawka dobowa dla dzieci w wieku od 6 do 12 lat: wynosi 80 mg, w 2 dawkach podzielonych, dawka dobowa dla dzieci w wieku powyżej 12 lat: wynosi 160 mg, w 2-4 dawkach podzielonych. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancje czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą produktu. Ciężka niewydolność wątroby, nerek i serca. Blok przedsionkowo-komorowy II i III stopnia. Nie stosować u dzieci poniżej 6 lat. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Należy zachować ostrożność podczas stosowania drotaweryny: u pacjentów z niedociśnieniem, u dzieci, ponieważ nie przeprowadzono badań, dotyczących działania drotaweryny w tej grupie pacjentów, u kobiet w ciąży. Nie należy stosować drotaweryny w okresie porodu. Ten produkt leczniczy nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (typu Lapp) lub z zespołem złego wchłaniania glukozygalaktozy. Działania niepożądane: Badania kliniczne wykazały, że stosowanie drotaweryny może wywoływać rzadko (≥ 1/10 000 do < 1/1000) następujące objawy: reakcje alergiczne (obrzęk naczynioruchowy, pokrzywka, wysypka, świąd), ból głowy, zawroty głowy, bezsenność, kołatanie serca, niedociśnienie tętnicze, nudności, zaparcie. Zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych Po dopuszczeniu produktu leczniczego do obrotu istotne jest zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych. Umożliwia to nieprzerwane monitorowanie stosunku korzyści do ryzyka stosowania produktu leczniczego. Osoby należące do fachowego personelu medycznego powinny zgłaszać wszelkie podejrzewane działania niepożądane za pośrednictwem Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych
i Produktów Biobójczych, Al. Jerozolimskie 181C, 02-222 Warszawa, Tel.: + 48 22 49 21 301, Faks: + 48 22 49 21 309, e-mail: ndl@urpl.gov.pl OTC – produkt leczniczy wydawany bez przepisu lekarza. Przed zastosowaniem należy zapoznać się z pełną informacją o leku. Podmiot odpowiedzialny: Sanofi-Aventis Sp. z o.o., ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa, tel. +22 280 00 00. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu wydane przez Ministra Zdrowia nr: 4377. {ChPL 10/2019}