Uszkodzenie wątroby poprzez oddziaływanie na nią szkodliwych substancji prowadzi do jej dysfunkcji. Ich przewlekły charakter może prowadzić do poważnych chorób zagrażających życiu pacjentów, jak np. marskości wątroby. Stąd, coraz większa liczba pacjentów przychodzi do aptek po preparat, mający na celu działać ochronnie wobec wątroby i wspomagać jego pracę [1].
- Do apteki przychodzi pan Arkadiusz Ma 40 lat, waży 105 kilogramów i ma 176 cm wzrostu. Zmaga się on z otyłością, która jest efektem jego niezdrowego stylu życia. Przez lata podstawę jego diety stanowiły wysoko przetworzone posiłki, w tym fast foody. Co więcej, jego życie charakteryzuje się bardzo niską aktywnością fizyczną. Wynika to z charakteru jego pracy, ponieważ jest kierowcą zawodowym. Co więcej, przeprowadzone badania analityczne wykazały wysokie stężenie enzymów wątrobowych oraz bardzo złe wyniki lipidogramu. Pacjent prosi farmaceutę o pomoc w wyborze leku, który będzie wykazywać działanie ochronne wobec wątroby, narażonej na toksyczne działanie stosowanych przez niego leków.
Farmaceuta wyjaśnia pacjentowi, że stosowane przez niego leki mogą pogarszać funkcjonowanie wątroby, prowadząc do jej zwłóknienia i rozwoju poważnych schorzeń zagrażających zdrowiu i życiu. Sytuację znacznie pogarsza fakt, że wątroba pana Arkadiusza uległa prawdopodobnie stłuszczeniu w wyniku prowadzonego przez niego stylu życia. Z tego względu, na podstawie nasilenia czynników ryzyka, złych wyników lipidogramu oraz wysokiego stężenia enzymów wątrobowych, należy przypuszczać, że cierpi on z powodu niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątrobowej (NAFLD). Choroba ta może znacznie przyczyniać się do pogorszenia funkcjonowania wątroby, co w połączeniu z faktem przyjmowania przez pana Arkadiusza leków hepatotoksycznych, wskazuje na konieczność zastosowania leku hepatoprotekcyjnego [2].
Farmaceuta zaleca panu Arkadiuszowi zastosowanie leku zawierającego w składzie sylimarynę. Jest to związek pozyskiwany z owoców, bądź ziaren ostropestu plamistego. W jego skład wchodzą flawonolignany oraz związki polifenolowe [1,3] Sylimaryna wykazuje szereg właściwości, które okażą się korzystne dla pana Arkadiusza:
- działanie hepatoprotekcyjne: tego typu działanie są wynikiem nakładania się kilku właściwości sylimaryny. Po pierwsze wykazuje ona działanie antyoksydacyjne. Dzięki temu ma ona zdolność do zmniejszania ilości wolnych rodników, których nagromadzenie prowadzi do uszkodzenia komórek wątroby [4]. Po drugie, sylimaryna zwiększa stabilizację błon komórkowych hepatocytów. Dzięki temu zwiększa ich integralność, zapobiegając tym samym wnikaniu substancji toksycznych, w tym leków do ich wnętrza [3,4]. Wzrost stabilności błon komórkowych jest także efektem zdolności sylimaryny do stymulowania polimerazy RNA, co przekłada się na wzrost syntezy białek błonowych. Co więcej, sylimaryna hamuje procesy włóknienia wątroby [1];
- ma zdolność do regulowania gospodarki tłuszczowej: sylimaryna posiada zdolność do obniżania stężenia całkowitego cholesterolu [5]. Co więcej, jako jeden ze skutków zaburzeń gospodarki lipidowej wymienia się wzrost stresu oksydacyjnego w obrębie hepatocytów. Z tego względu zasadne jest zastosowanie sylimaryny, która wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne;
- ma właściwości pozwalające na obniżenie stężenia enzymów wątrobowych;
- wykazuje pozytywne działanie przyspieszające redukcję masy ciała [2];
- wykazuje właściwości immunomodulujące: sylimaryna ma zdolność do zwiększania stężenia limfocytów T, a także redukowania liczby cytokin prozapalnych. W ten sposób wykazuje ona działanie przeciwzapalne, co przekłada się na zmniejszenie ogólnego stopnia destrukcji wątroby [2,4];
Panu Arkadiuszowi zalecono stosowanie dwa razy dziennie preparatu zawierającego w pojedynczej dawce jednej kapsułki 214 mg ekstraktu z ostropestu plamistego (Sylimarol Vita 150) przez okres co najmniej 2-4 tygodni w sposób regularny [6].
- Do apteki przychodzi pan Zbigniew. Ma on 60 lat, waży 95 kilogramów i ma 178 cm wzrostu. Prosi on farmaceutę o preparat, który złagodzi jego dolegliwości pojawiające się po spożyciu posiłków, jakimi są wzdęcia, uczucie pełności i odbijanie. Pan Zbigniew podkreśla, że tego typu symptomy pojawiają się przede wszystkim po spożyciu, obfitych, tłustych posiłków, w tym tych grillowanych, które bardzo lubi.
Farmaceuta proponuje panu Zbigniewowi preparat zawierający w składzie sylimarynę. Wskazuje on, że substancja ta ma właściwości pozwalające na niwelowanie objawów niestrawności, w tym uczucia pełności, wzdęć, a także odbijania. Ponadto ta substancja lecznicza ma zdolność do zwiększania tolerancji przewodu pokarmowego na tłuste pokarmy [5]. Co więcej, sylimaryna dzięki posiadaniu właściwości hepatoprotekcyjnych chroni wątrobę przed szkodliwym działaniem toksycznych związków, jakie mogą pojawić się w czasie grillowania. Mowa tu, m.in. o wielopierścieniowych węglowodorach aromatycznych oraz nitrozoaminach, które posiadają właściwości kancerogenne. Zdolność do zwiększania stabilności błon komórkowych oraz posiadanie przez sylimarynę właściwości przeciwutleniających zmniejszają ryzyko szkodliwego oddziaływania powyższych substancji [3,4]. Ponadto farmaceuta wskazał panu Zbigniewowi, że ze względu na jego nadwagę i problemy pojawiające się z funkcjonowaniem wątroby, może on cierpieć na niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby. Z tego względu wskazuje on na potrzebę wykonania badań diagnostycznych określających lipidogram oraz stężenie enzymów wątrobowych, a także na wprowadzenie zmian w trybie życia, w tym zwiększenie aktywności fizycznej [2] .
Panu Zbigniewowi w celu niwelowania nieprzyjemnych objawów niestrawności oraz działania regenerującego wobec komórek wątrobowych koniecznego ze względu na duże prawdopodobieństwo występowania NAFLD, zaleca zastosowanie produktu leczniczego zawierającego w pojedynczej dawce 100 mg ekstraktu z ostropestu plamistego (Sylimarol 70). Lek ten, pan Zbigniew powinien stosować 3 razy dziennie po jednej tabletce, przez okres co najmniej 2-4 tygodni [7].
Literatura:
- Lachowicz M. Jak skutecznie zregenerować i wspomóc pracę wątroby? Aptekarz Polski 2020; 12 (172): 20-25.
- Gulbicka P, Kanikowska A, Marciniak M, Grzymisławski M. Współczesne terapie niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2018; 9 (4): 168-174.
- Hartleb M, Simon K, Lipiński M, Brobnik J, Woroń J, Rydzewska G, Mastelarz-Migas A. Rekomendacje postępowania u chorych z zaburzeniami czynności wątroby i kamicą dróg żółciowych dla lekarzy POZ. Lekarz POZ 2017; 4: 226-248.
- Nurzyńska- Wierdak R, Dyduch J, Sawicka A, Łabuda H, Buczkowska H. Ostropest plamisty- fitochemia i efekty terapeutyczne. Annales Horticulturae 2018; 28 (4): 15-32.
- Różański H. Fitoterapia chorób wątroby i pęcherzyka żółciowego
- Karta CHPL produktu leczniczego Sylimarol Vita 150
- Karta CHPL produktu leczniczego Sylimarol 70
Sylimarol 70 mg, tabletka drażowana, Silybi mariani fructus extractum siccum, Substancja czynna: 100 mg wyciągu (w postaci oczyszczonego wyciągu suchego) z łuski Silybum marianum (L.) Gaertn. (20-34:1), ekstrahent – metanol 90%, co odpowiada 77 mg sylimaryny w przeliczeniu na sylibininę. Substancja pomocnicza o znanym działaniu: benzoesan sodu E211. Wskazania do stosowania: Stosowany jest wspomagająco w stanach rekonwalescencji po toksyczno-metabolicznych uszkodzeniach wątroby spowodowanych m.in. czynnikami toksycznymi (np. alkohol, środki ochrony roślin) oraz w niestrawności (wzdęcia, odbijania) po spożyciu ciężko strawnych pokarmów. Wspomagająco w dolegliwościach po przebyciu ostrych i przewlekłych chorób wątroby. Dawkowanie i sposób podawania: Dorośli i młodzież powyżej 12 lat: 3 razy dziennie 1 tabletkę po jedzeniu, o ile lekarz nie zaleci inaczej. Produkt leczniczy wymaga systematycznego stosowania, przez okres 2-4 tygodni do kuracji 6-miesięcznej. Czas stosowania leku należy skonsultować z lekarzem. Po konsultacji z lekarzem i po poważniejszych zatruciach można zwiększyć dawkę do 5 tabletek dziennie. Minimalna dzienna dawka wynosi 200 mg, natomiast maksymalna 400 mg sylimaryny. Sposób podawania: doustnie. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na którykolwiek ze składników lub rośliny z rodziny Asteraceae (dawniej Compositae). Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Nie przeprowadzono badań odnośnie stosowania sylimaryny u dzieci, dlatego nie zaleca się stosowania leku u dzieci poniżej 12. lat. Lek nie powinien być zalecany do leczenia ostrych zatruć. Podczas terapii należy unikać środków szkodliwych dla wątroby. Pacjenci z rzadkimi dziedzicznymi zaburzeniami związanymi z nietolerancją fruktozy, zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy lub niedoborem sacharazy-izomaltazy nie powinni stosować tego produktu leczniczego. Lek Sylimarol 70 mg zawiera 0,21 mg benzoesanu sodu E211 w każdej tabletce, co odpowiada 0,66 mg/g. Benzoesan sodu E211 może zwiększać ryzyko żółtaczki (zażółcenie skóry i białkówek oczu) u noworodków (do 4. tygodnia życia). Lek zawiera mniej niż 1 mmol (23 mg) sodu w każdej tabletce, to znaczy lek uznaje się za „wolny od sodu”. Działania niepożądane: Podczas stosowania może wystąpić łagodne działanie przeczyszczające oraz inne przejściowe, łagodne zaburzenia żołądkowo – jelitowe. Częstotliwość występowania tych objawów nie została określona. Podmiot odpowiedzialny: PZZ Herbapol S.A., ul. Towarowa 47/51, 61-896 Poznań. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: nr R/0583 wydane przez URPLWMiPB. Lek dostępny bez recepty.
Sylimarol® Vita 150, kapsułka twarda, Substancje czynne: wyciąg suchy z łuski ostropestu plamistego (Silybi mariani fructus extractum siccum (2034:1), ekstrahent – metanol 90%, substancja pomocnicza – benzoesan sodu (<0,2%)) – 214,3 mg; witamina B1 (Thiaminum hydrochloridum) 10 mg, witamina B2 (Riboflavinum) 4 mg, witamina B6 (Pyridoxini hydrochloridum) 10 mg, witamina PP (Nicotinamidum) 10 mg, pantotenian wapnia (Calcii pantothenas) – 4 mg. Substancje pomocnicze: dodana do wyciągu: benzoesan sodu; mieszanina laktozy jednowodnej, powidonu i krospowidonu.Wskazania do stosowania: Wspomagająco w stanach rekonwalescencji po toksyczno-metabolicznych uszkodzeniach wątroby spowodowanych m.in. czynnikami toksycznymi (np. alkohol, środki ochrony roślin) oraz w niestrawności (wzdęcia, odbijania) po spożyciu ciężko-strawnych pokarmów. Wspomagająco w dolegliwościach po przebyciu ostrych i przewlekłych chorób wątroby. Dawkowanie i sposób podawania: Dorośli i młodzież powyżej 12 lat: 2 razy dziennie po 1 kapsułce po jedzeniu, o ile lekarz nie zaleci inaczej. Produkt wymaga systematycznego stosowania przez ok. 2-4 tygodni. Jeśli dolegliwości nasilą się lub nie ustąpią należy skontaktować się z lekarzem, który może przedłużyć leczenie do np. 6 miesięcy. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na którykolwiek ze składników lub rośliny z rodziny Compositae/Asteraceae. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Lek nie powinien być zalecany do leczenia ostrych zatruć. Nie przeprowadzono badań odnośnie stosowania sylimaryny u dzieci, dlatego nie zaleca się stosowania leku u dzieci poniżej 12. roku życia. Lek nie powinien być stosowany u pacjentów w rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktozy (typu Lapp) lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy. Działania niepożądane: Podczas stosowania może wystąpić łagodne działanie przeczyszczające oraz inne przejściowe, łagodne zaburzenia żołądkowo – jelitowe. Częstotliwość występowania tych objawów nie została określona.Podmiot odpowiedzialny: PZZ Herbapol S.A., ul. Towarowa 47/51, 61-896 Poznań. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: nr R/7219 wydane przez URPLWMiPB Lek dostępny bez recepty.