CODZIENNA PIELĘGNACJA SKÓRY ATOPOWEJ W OKRESIE REMISJI CHOROBY

Atopowe zmiany skórne to jedne z najliczniejszych chorób skóry, obecnie dotyczące już nie tylko wieku dziecięcego. Styl życia i czynniki środowiskowe przyczyniają się do tego, że na atopowe zapalenie skóry cierpi wg. różnych źródeł do 10% osób dorosłych [1,2]. Świadomość nt. skali problemu i metod terapeutycznych wydaje się więc nieodzownym elementem dzisiejszych czasów.

ZŁOŻONY PATOMECHANIZM AZS

Definicja AZS mówi o tym, że jest to wysoce świądowe zapalenie skóry o charakterze wypryskowym, które rozpoczyna się zwykle między 2 a 5 r.ż. [2]. Szczególną cechą tego schorzenia jest fakt, iż ma ono charakter przewlekły i nawracający [1,2,3]. Okresy zaostrzeń wymieniają się z fazami remisji choroby. Niestety – co bardzo istotne – nawet w okresach remisji skóra atopowa jest osłabiona i wykazuje znaczące różnice w porównaniu ze skórą osób zdrowych [2,3].

Patofizjologia skóry atopowej to niezwykle złożony mechanizm. Niemniej jednak zauważa się powtarzające u praktycznie wszystkich chorych zmiany, obejmujące:

  • Defekty bariery naskórkowej, tj. zaburzenia w składzie warstwy rogowej naskórka (niedobór ceramidów, peptydów p/drobnoustrojowych)
  • Zaburzenia równowagi immunologicznej – objawiające się nadmierną koncentracją limfocytów Th2 i co za tym idzie intensyfikacją uwalniania cytokin prozapalnych i IgE
  • Zaburzenia w składzie i ilości mikrobiomu naskórkowego, co obecnie uważa się za niezwykle istotny czynnik w rozwoju zaostrzeń i przedłużaniu okresów remisji [2,4,5].

Wymienione powyżej defekty w funkcjonowaniu naskórka prowadzą do:

  • Nadmiernej utraty wody
  • Obniżenia progu świądowego
  • Zwiększenia wrażliwości na bodźce
  • Wzrostu penetracji alergenów i czynników drażniących w głąb skóry [1,4].

Konsekwencją tych zaburzeń jest przede wszystkim świąd i uczucie suchości, które w okresie remisji stanowią podstawowe dolegliwości, na jakie uskarżają się pacjenci. Badania przeprowadzone w USA pokazują, że blisko 91% chorych z AZS skarżyło się na swędzenie, a dla 36% z nich jego ustąpienie było głównym celem leczenia [1].

DLACZEGO CODZIENNA PIELĘGNACJA SKÓRY W OKRESIE REMISJI JEST TAK WAŻNA?

Celem terapii skóry atopowej jest możliwie maksymalne unikanie okresów zaostrzeń i wydłużanie faz remisji choroby [6]. Wsparcie skóry w okresie wolnym od nawrotów wydłuża tę fazę, dzięki czemu następuje poprawa jakości życia chorego, a co szczególnie istotne – możliwe jest ograniczenie konieczności stosowania leków dedykowanych zaostrzeniom. A warto pamiętać o tym, że są one nierzadko obciążone licznymi działaniami niepożądanymi, jak np. atrofią skóry [6,7].

Wiele wytycznych koncentruje się na terapii zaostrzeń, ale nowe badania podkreślają dużą rolę właściwego postępowania w okresach remisji – aby jak najdłużej zapobiegać nawrotom [3]. W tym celu pielęgnacja skóry w okresie remisji obejmuje przede wszystkim:

  • Zapewnienie jej właściwego poziomu nawodnienia
  • Odbudowę bariery naskórkowej, chroniącej przed wnikaniem czynników zaostrzających przebieg choroby
  • Utrzymanie właściwego składu mikrobiomu skórnego [5,7,8].

Niezwykle istotny wydaje się ostatni punkt, odnoszący się do bakterii bytujących na skórze. Zgodnie z najnowszą wiedzą zaostrzenia AZS związane są ze wzrostem ilości i zjadliwości Staphylococcus aures oraz spadkiem różnorodności mikrobiomu naskórkowego [2]. Badania pokazują, że blisko 90% pacjentów z AZS ma skórę skolonizowaną przez S.aureus [8]. Jego wpływ na inicjację zaostrzeń jest niepodważalny. Dowiedziono, że toksyny uwalniane przez gronkowce skórne wpływają na zwiększoną ekspresję cytokin prozapalnych. Te z kolei wywołują uporczywe uczucie świądu [8].
Dodatkowo gronkowce te mogą tworzyć nieprzepuszczalny biofilm, który zatyka przewody potowe, potęgując przy tym uczucie świądu i lokalny stan zapalny [8].

JAK ZATEM MOŻNA CODZIENNIE WPŁYWAĆ NA STAN SKÓRY W OKRESIE REMISJI

Nowe strategie terapeutyczne wskazują na konieczność zapewnienia stabilizacji mikrobiomu skórnego jako jednego z głównych elementów determinujących wydłużenie okresów remisji [8]. Prawidłowa mikroflora skórna osób zdrowych zapewnia hamowanie nadmiernego wzrostu bakterii z rodzaju S. aureus. Niestety – u chorych na AZS mechanizmy te, ze względu na zaburzoną równowagę bakteryjną uległy pogorszeniu [6].

Kolejnym warunkiem wydłużenia okresu remisji choroby jest zapewnienie właściwego poziomu nawodnienia skóry. Możliwe jest to m.in. dzięki preparatom zawierającym w swoim składzie substancje zmniejszające naskórkową utratę wody. Takim związkiem jest np. olej rokitnikowy [7]. Bogaty w kwasy tłuszczowe i fitosterole:

  • Poprawia stan skóry
  • Wzmacnia barierę naskórkową
  • Zabezpiecza przed nadmierną utratą wody
  • Zmniejsza nagromadzenie się komórek tucznych, a tym samym zmniejsza stan zapalny [7].

Stosowane miejscowo oleje zmniejszają naskórkową utratę wody, przyczyniając się do wzrostu uwodnienia naskórka i zmniejszenia uczucia suchości [8].

Jako substancje dodatkowe badania wskazują możliwość zastosowania niektórych witamin. Mogą być one przydatne w pielęgnacji przyczyniając się do regeneracji naskórka, czy też zwiększając stopień nawilżenia. Jako przykład takiego związku wymienić można dekspantenol (prowitaminę B5) [7,9].

Biorąc pod uwagę powyższe zalecenia produktem zawierającym w swoim składzie wszystkie te niezbędne składniki, jest Bepanthen Sensiderm Daily Care. Oprócz prowitaminy B5 i oleju rokitnikowego, wspierających regenerację i właściwe nawodnienie (do 24 godzin) zawiera również prebiotyk. Dzięki temu stymuluje wzrost i aktywność dobroczynnych bakterii, zapobiegając nadmiernemu rozmnażaniu się S. aureus. Nieocenioną korzyścią jego stosowania jest możliwość wydłużenia okresu remisji o co najmniej 3 miesiące*. Bepanthen Sensiderm Daily Care, wraz z Bepanthen Sensiderm Krem stanowi komplementarne rozwiązanie dla pacjentów z AZS i EGZEMĄ.

*Stettler H et al. A new topical panthenol-containing emollient: results from two randomized controlled studies assessing its skin moisturization and barrier restoration potential, and the effect on skin microflora. J Dermatolog Treat 2017; 28(2): 173–180.).

ARTYKUŁ SPONSOROWANY

L.PL.MKT.04.2020.7618

Literatura:

  1. Overview of Atopic Dermatitis, Carmela Avena-Woods, American Journal of Managed Care, June 2017
  2. Consensus recommendations on adjunctive topical management of atopic dermatitis, James Q. Del Rosso, Julie Harper, Leon Kircik, Glynis Albon, Diane Berson, Adelaide Hebert, Doris Day, Journal of Drugs in Dermatology, 2018;17(10): 1070-1076
  3. The long-term course of atopic dermatitis, Katrina Abuabara, David J. Margolis, Sinead M. Langan, Dermatol Clin. 2017, July; 35(3): 291-297
  4. Atopowe zapalenie skóry – patomechanizm, diagnostyka, postępowanie lecznicze, profilaktyka, Magdalena Millan, Jarosław Mijas, Nowa Pediatr 2017; 21(4): 114-122
  5. Use of probiotics in atopic dermatitis, Michelle Lise, Isis Mayer, Mauricio Silveira, Rev. Assoc. Med. Bras. Vol. 64, no 11, 2018
  6. Staphylococcus aureus and atopic dermatitis: a complex and evolving relationship, Joan A. Geoghegan, Alan D. Irvine, Timothy J. Foster, Trends in Microbiology, 2018, Vol 26, No. 6
  7. Sea Buckthorn (Hippophae rhamnoides L.) oil improves atopic dermatitis-like skin lesions via inhibition of NF-kB and STAT1 activation, Dian-Dong Hou, Zheng-Hong Di, Rui-Qun Qi, He-Xiao Wang, Song Zheng, Yu-Xiao Hong, Hao Gui, Hong-Duo Chen, Xing-Hua Gao, Skin Pharmacol Physiol 2017; 30: 268-276
  8. Consensus-based European guidelines for treatment of atopic eczema (atopic dermatitis) in adults and children: part II, A. Wollenberg, S. Barbarot, T. Bieber, S. Christen-Zaech, M. Deleuran, A. Fink-Wagner, U. Gieler, G. Girolomoni, S. Lau, A. Muraro, M. Czarnecka-Operacz, T. Schafer, P. Schmid-Grendelmeier, D. Simon, Z. Szalai, J.C. Szepietowski, A. Taieb, A. Torrelo, W. Werfel, J. Ring, JEADV 2018, 32, 850-878
  9. Topical use of dexpanthenol: a 70th anniversary article, Ehrhardt Proksch, Raymond de Bony, Sonja Trapp, Stephanie Boudon, Journal of Dermatological Treatment, Vol 28, 2017 – Issue 8