Czy wiesz, jaką przewagę ma miejscowy diklofenak względem etofenamatu?

Schorzenia i urazy układu ruchu jako ogromny problem społeczny  

Problemy dotykające układ ruchu, tj. mięśni i stawów dotykają ogromnej części społeczeństwa. Schorzenia te zalicza się do chorób społecznych o szerokim rozpowszechnieniu [1]. Statystyki pokazują, że około 20-33% ludzi na świecie odczuwa bolesne schorzenia mięśniowo-szkieletowe [2]. Najczęściej występującą jednostką chorobową jest osteoartroza, czyli choroba zwyrodnieniowa stawów.
Dolegliwości bólowe mogą także wynikać z urazu, będącego wynikiem kontuzji, upadku lub zbytniego obciążenia fizycznego [3]. Bez względu jednak na to, jaka jest przyczyna, patomechanizm bólu wynika z rozwijającego się w obrębie danej tkanki stanu zapalnego [4].

Stan zapalny w obrębie mięśni i stawów związany jest z uwalnianiem licznych mediatorów zapalenia, będących prekursorami bólu. Ogromną rolę w syntezie tzw. prostaglandyn odgrywają enzymy cyklooksygenazy (COX) [4]. Zahamowanie ich aktywności to podstawowy mechanizm terapii przeciwzapalnej i przeciwbólowej mięśni i stawów. Nic zatem dziwnego, że w kontekście schorzeń o podłożu zapalnym stosuje się NLPZ-ty. a wśród nich diklofenak czy etofenamat.

Terapia miejscowa – jaką substancję wybrać? 

Leczenie miejscowe z użyciem NLPZ jest przez niektóre towarzystwa naukowe rekomendowane jako pierwszy (razem z paracetamolem) krok – chociażby w terapii choroby zwyrodnieniowej kolana [5]. Wynika to z faktu podobnej skuteczności, a jednocześnie wyższego profilu bezpieczeństwa terapii miejscowej versus terapia doustna [6].

Dwie niezwykle często wybierane przez pacjentów substancje, tj. diklofenak i etofenamat należą do klasycznych NLPZ-ów, hamujących enzymy cyklooksygenazy COX-1 i COX-2 [4]. Skoro obydwie substancje wykazują podobny mechanizm działania, to którą należałoby wybrać w kontekście stanów zapalnych mięśni, ścięgien czy też stawów? Diklofenak w porównaniu z powszechnie stosowanymi NLPZ-tami odznacza się wyższą efektywnością przeciwbólową i przeciwzapalną [5,6,7]. Na co jeszcze warto zwrócić uwagę?

Miejscowy diklofenak vs etofenamat – najważniejsze różnice 

Na wstępie warto sobie przypomnieć co oznacza termin biodostępności danej substancji. Określa on, jaka część substancji podanej pacjentowi dostała się do krążenia ogólnego, mogąc jednocześnie wywoływać efekt ogólnoustrojowy [8,9]. W kontekście stanów zapalnych ścięgien i mięśni efekt ogólnoustrojowy nie jest pożądany. A im mniejszy stopień biodostępności substancji podanej na skórę tym mniejsze ryzyko ogólnoustrojowych działań niepożądanych.

Diklofenak w badaniach wykazywał biodostępność na poziomie 6%, natomiast etofenamat osiągnął wartość tego wskaźnika na poziomie 21% [1,5,10]! Warto mieć to na uwadze, zwłaszcza w kontekście osób starszych bądź obciążonych innymi schorzeniami (cukrzycą, nadciśnieniem) [10]. Dla takich pacjentów każde kolejne obciążenie ogólnoustrojowe substancją leczniczą stanowi duże zagrożenie.

Kolejnym argumentem przemawiającym na korzyść diklofenaku jest fakt wysokiej koncentracji w tkankach objętych stanem zapalnym [5,6,7]. Etofenamat, choć również koncentruje się w tkankach zmienionych chorobowo potrzebuje nawet 245 x większego stężenia niż diklofenak aby aktywnie hamować COX [10]!

Diklofenak, w związku z tym, że ma charakter słabego kwasu organicznego może osiągać wyższe stężenia w błonie komórkowej i przestrzeni wewnątrzkomórkowej aniżeli w płynie zewnątrzkomórkowym [2]. Ma to ogromne znaczenie, bo to właśnie wewnątrz komórki znajdują się enzymy cyklooksygenazy.

IRTAA, czyli wskaźnik miejscowej aktywności przeciwzapalnej

Badania z udziałem diklofenaku i etofenamatu pokazały, że ten pierwszy odznacza się wyższymi wartościami wskaźnika IRTAA [10].
IRTAA dla przezskórnego przenikania żelu z diklofenakiem był lepszy niż dla etofenamatu, co może wskazywać na większą bioaktywność diklofenaku w miejscu bólu. Wartości tego wskaźnika pokazały także, że diklofenak wykazuje wyższy poziom retencji w miejscu podania. Efektem tego jest większa tendencja do tworzenia zbiornika (rezerwuaru) substancji w tkance objętej stanem zapalnym. Pozwala to na dłuższe uwalnianie substancji, a więc zwiększoną i przedłużoną efektywność diklofenaku względem etofenamatu [10].

Akumulacja leku w tkankach docelowych jest niezwykle ważna dla skuteczności miejscowych NLPZ [5].

Myślisz diklofenak – wybierz Voltaren Max

Produktem leczniczym, zawierającym w swoim składzie wysokie stężenie diklofenaku (2,32%) jest żel Voltaren Max [7]. Lek Voltaren Max stosuje się 2 razy dziennie, co stanowi duże ułatwienie dla pacjentów i pozwala lepiej kontrolować farmakoterapię.
Voltaren Max znajduje zastosowanie w leczeniu:

  • Pourazowych stanów zapalnych ścięgien, więzadeł, mięśni i stawów
  • Bólu pleców
  • Ograniczonych stanów zapalnych tkanek miękkich, tj. łokcia tenisisty, zapalenia torebki stawowej
  • Ograniczonych i łagodnych postaci choroby zwyrodnieniowej stawów [7].

Literatura:

  1. Clinical efficacy and safety profile of topical etofenamate in the treatment of patients with musculoskeletal disorders: a systematic review, Olga Daniela Silva Marinho, Anabela Pereira, Pain Ther (2020) 9:393-410
  2. Profilaktyka chorób układu ruchu i obwodowego układu nerwowego wywołanych sposobem wykonywania pracy, poradnik dla lekarzy, Patrycja Krawczyk-Szulc, Ewa Wągrowska-Koski, Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera, 2010
  3. Ból mięśniowo-szkieletowy – epidemiologia, patofizjologia, leczenie, Magdalena Kocot-Kępska,
    https://www.mp.pl/bol/wytyczne/119763,bol-miesniowo-szkieletowy-epidemiologia-patofizjologia-leczenie
  4. Jaki niesteroidowy lek przeciwzapalny wybrać dla pacjenta z chorobą zwyrodnieniową stawów?, James M. Scheiman, David Sidote, The Journal of Family Practice 2010;59(11)E1-E8
  5. Efficacy and safety of topical NSAIDs in the management of osteoarthritis: Evidence from real-life setting trials and surveys, Francois Rannou, Jean-Pierre Pelletier, Johanne Martel-Pelletier, Seminars in Arthritis and Rheumatism 45 (2016), S18-S21
  6. Topical NSAIDs for chronic musculoskeletal pain in adults, Sheena Derry, R. Andrew Moore, Roy Rabbie, Cochrane Database Syst Rev., September 2014
  7. Charakterystyka Produktu Leczniczego Voltaren Max
  8. Skin penetration and tissue permeation after topical administration of diclofenac, Martina Hagen, Mark Baker, Current Medical Research and Opinion, 2017, Vol. 33, No. 9, 1623-1634
  9. Pharmacokinetics of transdermal etofenamate and diclofenac in healthy volunteers, Sara Drago, Roger Imboden, Philipp Schlatter, Mirabel Buylaert, Stephan Krahenbuhl, Juergen Drewe, Basic and Clinical Pharmacology and Toxicology, 2017, 121, 423-429
  10. Transdermal permeation and skin retention of diclofenac and etofenamate/flufenamic acid from over-the-counter pain relief products, Monika Kopecna, Andrej Kovacik, Petr Novak, Mila Boncheva Bettex, Katerina Vavrova, Journal of Pharmaceutical Sciences 110 (2021) 2517-2523

VOLTAREN MAX Diklofenak dietyloamoniowy 23,2 mg/g, Żel Wskazania do stosowania Voltaren MAX jest wskazany do stosowania u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 14 lat. Produkt działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo. Stosowany jest w miejscowym leczeniu: Dorośli i młodzież powyżej 14 lat: – pourazowych stanów zapalnych ścięgien, więzadeł, mięśni i stawów (np. powstałych wskutek skręceń, nadwyrężeń lub stłuczeń); – bólu pleców; – ograniczonych stanów zapalnych tkanek miękkich takich, jak: zapalenie ścięgien, łokieć tenisisty, zapalenie torebki stawowej, zapalenie okołostawowe.Dorośli (powyżej 18 lat): – ograniczonych i łagodnych postaci choroby zwyrodnieniowej stawów. Dawkowanie i sposób podawania Pacjent powinien skontaktować się z lekarzem po 7 dniach stosowania żelu w przypadku braku poprawy lub nasilenia się objawów chorobowych. Dawkowanie Dorośli i młodzież powyżej 14 lat Voltaren MAX działa przeciwbólowo do 12 godzin, należy stosować dwa razy na dobę. Produkt należy delikatnie wcierać w skórę w miejscu bólu. Ilość żelu należy dostosować do rozmiarów miejsca zmienionego chorobowo: ilość żelu od 2 g do 4 g (ilość odpowiadająca wielkości owocu wiśni do rozmiarów orzecha włoskiego) jest odpowiednia do leczenia obszaru o powierzchni 400 – 800 cm2.  Po zastosowaniu produktu należy umyć ręce, chyba, że to właśnie ręce są miejscem leczonym. Czas trwania leczenia Czas leczenia zależy od wskazań i od reakcji na leczenie. Pourazowe stany zapalne i reumatyzm tkanki miękkiej: nie należy stosować dłużej niż 14 dni, o ile nie zalecono inaczej Zwyrodnienie stawów (powyżej 18 lat): należy stosować do 21 dni, o ile nie zalecono inaczej.  Stosowanie u dzieci i młodzieży (poniżej 14 lat) Brak wystarczających danych dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa stosowania produktu u dzieci i młodzieży poniżej 14 lat (patrz także punkt 4.3). Stosowanie u młodzieży (powyżej 14 lat) U młodzieży powyżej 14 lat, w razie konieczności stosowania produktu leczniczego przez dłużej niż 7 dni w leczeniu bólu, lub w przypadku pogorszenia się objawów, pacjent powinien skontaktować się z lekarzem.  Stosowanie u osób w podeszłym wieku (powyżej 65 lat) W przypadku stosowania produktu Voltaren Max u osób w podeszłym wieku należy stosować dawkowanie jak u osób dorosłych. Przeciwwskazania – znana nadwrażliwość na diklofenak lub na którąkolwiek substancję pomocniczą produktu; – u pacjentów, u których astma, obrzęk naczynioruchowy, pokrzywka, czy ostre nieżyty błony śluzowej nosa są wywoływane przez kwas acetylosalicylowy lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne; – ostatni trymestr ciąży; – u dzieci i młodzieży poniżej 14 lat. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania Nie można wykluczyć możliwości wystąpienia ogólnoustrojowych działań niepożądanych  w przypadku stosowania produktu Voltaren Max w większej dawce i dłużej niż zalecany okres stosowania. Voltaren MAX należy stosować tylko na nieuszkodzoną powierzchnię skóry. Należy unikać kontaktu żelu z oczami i błonami śluzowymi, nie połykać. Należy zaprzestać stosowania produktu, jeśli po jego użyciu pojawi się wysypka skórna. Voltaren MAX może być stosowany jednocześnie z nieokluzyjnymi bandażami, ale nie należy stosować go pod opatrunki uniemożliwiające dostęp powietrza. Informacje o niektórych składnikach produktu Voltaren Max zawiera: – glikol propylenowy, który, może powodować podrażnienie skóry; – butylohydroksytoluen, który może powodować miejscową reakcję skórną (np. kontaktowe zapalenie skóry) lub podrażnienie oczu i błon śluzowych. Działania niepożądane Działania niepożądane (Tabela 1) zostały zestawione według częstości ich występowania, zaczynając od najczęściej występujących, według następującej konwencji: często (≥ 1/100, < 1/10); niezbyt często (≥ 1/1000, < 1/100); rzadko (≥ 1/10 000, < 1/1000); bardzo rzadko (< 1/10 000), częstość nieznana (nie może być określona na podstawie dostępnych danych). W obrębie każdej grupy o określonej częstości występowania objawy niepożądane są wymienione zgodnie ze zmniejszającym się nasileniem. Zakażenia i zarażenia pasożytnicze – bardzo rzadko: wysypka grudkowata; Zaburzenia układu immunologicznego – bardzo rzadko: nadwrażliwość (w tym pokrzywka), obrzęk naczynioruchowy; Zaburzenia oddechowe, klatki piersiowej i śródpiersia – bardzo rzadko: astma; Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej – często: wysypka, wyprysk, rumień, zapalenie skóry (w tym kontaktowe   zapalenie skóry), świąd; rzadko: pęcherzykowe zapalenie skóry; bardzo rzadko: reakcje nadwrażliwości na światło. OTC – Lek wydawany bez recepty Pozwolenie Prezesa URPL WM i PB  nr 20030 Podmiot odpowiedzialny GlaxoSmithKline Consumer Healthcare Sp. z o.o., v.VIII.2021

PM-PL-VOLT-21-00155