Dlaczego ważny jest głęboki sen?

Sen określany jest jako stan czynnościowy, w którym ośrodkowy układ nerwowy (OUN) znajduje się w fazie relaksacji. Stanowi on podstawową, biologiczną potrzebę organizmu, która przybiera fundamentalną funkcję w jego prawidłowym funkcjonowaniu. Celem snu jest oszczędność energii, konsolidacja pamięci, a także stymulacja neuronów, pozostających w dezaktywacji podczas czuwania. Zaburzenia snu są bardzo częstym problemem populacji na całym świecie. W jaki sposób można sobie z nim poradzić (1)?

ARTYKUŁ SPONSOROWANY

BEZSENNOŚĆ JAKO POWSZECHNY PROBLEM

Zaburzenia snu są narastającym od kilku dekad problemem przede wszystkim w społeczeństwach uprzemysłowionych. Dotyczą nie tylko osób dorosłych, ale także dzieci i młodzieży (2). Zakłócenia snu mogą objawiać się trudnościami w zasypianiu, przedwczesnym przebudzaniu się czy też złą jakością snu. W konsekwencji skutkuje to brakiem poczucia wypoczęcia, gorszym samopoczuciem, a przede wszystkim zakłóceniami funkcjonowania całego organizmu. Jeden z rodzajów zaburzeń snu, jakie wyróżnia medycyna, stanowi bezsenność. Definiuje się ją jako zakłócenie stanu zdrowia, w którym długość snu pozostaje niewystarczająca bądź jego jakość niezadowalająca.

Z uwagi na czas trwania bezsenności dokonuje się podziału na:

  • bezsenność przemijającą – trwa kilka dni,
  • bezsenność krótkotrwałą – trwa do trzech tygodni,
  • bezsenność przewlekłą – utrzymuje się powyżej trzech tygodni.

Patofizjologia wyróżnia z kolei:

  • Bezsenność wtórną – następującą w wyniku zaburzeń psychicznych i emocjonalnych bądź somatycznych (schorzenia tarczycy, nerek, dolegliwości bólowe, bezdech, zażywanie zbyt dużej ilości substancji psychoaktywnych, takich jak na przykład kofeina).
  • Bezsenność pierwotną – może być uwarunkowana genetycznie (3)(4).

JAK ZADBAĆ O ZDROWY SEN?

Niezwykle istotną kwestię stanowi higiena snu obejmująca wszelkie czynności i zasady, których wykonywanie i przestrzeganie w znaczący sposób poprawia jego jakość.

Do najistotniejszych zalicza się:

  • aktywność fizyczna – jest niezwykle istotna przede wszystkim w przypadku osób niewykonujących na co dzień wysiłku fizycznego bądź pracujących w dużej mierze umysłowo. Zmęczenie fizyczne sprawia, że sen staje się dłuższy i głębszy;
  • czas spędzany w łóżku – skrócenie czasu spędzanego w łóżku wyzwala potrzebę snu;
  • poranne wstawanie – pora wstawania powinna być niezależnie od dnia (dzień roboczy, dzień wolny od pracy) niezmienna; ponadto nie należy pozwalać sobie na drzemki, nawet jeśli ilość snu w nocy była niewystarczająca; nieprzestrzeganie tych zasad może prowadzić do zaburzeń rytmu okołodobowego;
  • substancje stymulujące – dowiedziono, że kofeina zawarta w kawie i napojach energetycznych oraz teofilina obecna w herbacie mogą znacząco wpływać na jakość snu nawet do 12 godzin od ich spożycia, należy zatem kontrolować pory ich przyjmowania; alkohol również w istotny sposób zmienia architekturę snu, sen staje się płytszy, przerywany, jego jakość jest zmniejszona, a wybudzenie poranne następuje wcześniej.
  • ekspozycja na światło – wystawienie na światło o niewłaściwej porze powoduje zaburzenie rytmu okołodobowego. W ciągu dnia należy przebywać w jasno oświetlonych pomieszczeniach oraz korzystać ze światła słonecznego. Wieczorem z kolei powinno się unikać ekspozycji na światło, przede wszystkim na padające na oczy i o barwie niebieskiej, które emitują ekrany telewizorów i komputerów.
  • temperatura ciała – okołodobowy rytm temperatury ciała osiąga swój szczyt około godziny 18.00, po czym temperatura ciała powinna spadać, czego wymaga spokojny i głęboki sen. Nie powinno się zatem wieczorem, na około 3 godziny przed planowanym snem podejmować wysiłku fizycznego, uprawiać sportu, spożywać ciężkostrawnych posiłków czy też zażywać gorącej kąpieli. Powyższe czynności wpływają na wzrost wewnętrznej temperatury ciała, co niekorzystnie wpływa na proces zasypiania.
  • odprężenie psychiczne – sprzed snem należy zadbać o stan relaksacji umysłu (5).

JAK RADZIĆ SOBIE Z PROBLEMAMI Z ZASYPIANIEM?

Przestrzeganie zasad higieny snu jest istotnym warunkiem, który należy spełnić w celu poprawienia komfortu spania. Niekiedy jednak w celu osiągnięcia zadowalającego efektu stosowanie się jedynie do wyżej wymienionych reguł może okazać się niewystarczające i wówczas pojawia się konieczność włączenia dodatkowej pomocy. Warto zatem sięgnąć po preparaty apteczne dostępne bez recepty.

NOVANOC – DLA OSÓB POSZUKUJĄCYCH WSPARCIA FIZJOLOGICZNEGO SNU

Problemów z zasypianiem absolutnie nie należy lekceważyć, gdyż mogą przerodzić się w poważniejszy stan, jakim jest bezsenność. Istotną kwestią jest zatem podjęcie odpowiednich kroków jak najwcześniej.

Trudności z zasypianiem stanowią popularny aspekt w codziennej pracy farmaceuty. Do apteki bardzo często przychodzą pacjenci zgłaszający problemy ze snem, objawiające się wydłużonym czasem zasypiania, nadmiernie częstym wybudzaniem się czy też odczuwalnym rozdrażnieniem w ciągu dnia z powodu niewyspania. Proszą o produkt, który wykaże się nie tylko skutecznością działania, ale również możliwie zminimalizowanym ryzykiem wystąpienia wszelkich działań niepożądanych.

Doskonałe rozwiązanie w walce z zaburzeniami snu stanowi preparat, który nie powoduje efektu przyzwyczajenia. Novanoc to produkt oparty na selektywnie dobranych składnikach: melatoninie, pozłotce kalifornijskiej, melisie lekarskiej oraz męczennicy cielistej. Każdy z nich działa w odrębnym kierunku, co przekłada się na wsparcie snu w trzech typach problemów – utrudnionym zasypianiu, nocnym wybudzaniu i nieefektywnym procesie regeneracji organizmu. (6)

MELATONINA

Melatonina popularna jako „hormon snu” lub „hormon ciemności” produkowana jest przede wszystkim w szyszynce. Jej poziom w organizmie zależy od ilości docierającego światła, co generuje pora dnia – najwyższe stężenie osiąga między północą a godziną 3.00 nad ranem. Poziom melatoniny zależy także od pory roku. Hormon ten wytwarzany jest również niezależnie od światła w siatkówce, szpiku oraz przewodzie pokarmowym. Najwyższy wskaźnik produkcji melatoniny przypada na dzieciństwo, po czym w okresie dojrzewania jej poziom spada i utrzymuje się na względnie stabilnym poziomie do 45. roku życia. Następnie, z wiekiem obserwuje się wyraźny spadek poziomu hormonu.

Melatonina spełnia niezwykle istotne funkcje w organizmie. Przede wszystkim synchronizuje pracę zegara biologicznego z cyklem dobowym. Proces ten opiera się na regulacji snu i czuwania na podstawie impulsów pochodzących z oka, które następnie przesyłane są do mózgu. Ponadto dowiedziono, że hormon ten bierze udział w regulacji odpowiedzi immunologicznej, a także procesach antyoksydacyjnych w organizmie.

Melatonina zalecana jest pacjentom zmagającym się z problemem dotyczącym rytmu dobowego – niewidomi, osoby pracujące nocą, podróżujący zmieniający strefę czasową oraz ludzie w podeszłym wieku. Badania dowiodły, że hormon ten wykazuje wysoką efektywność w skracaniu czasu potrzebnego na zaśnięcie. Melatonina okazuję się także niezwykle skuteczna w łagodzeniu subiektywnego odczucia w przypadku zespołu nagłej zmiany strefy czasowej (6) (7) (8) (9).

POZŁOTKA KALIFORNIJSKA

Pozłotka kalifornijska, znana również jako eszolcja czy maczek kalifornijski, stosowana jest powszechnie w zielarstwie z uwagi na aktywność zawartych w niej substancji czynnych. Skuteczność jej działania relaksacyjnego wynika z wysokiej zawartości alkaloidów, takich jak protropina oraz allokriptopina. Obecna apotrofina, z uwagi na powinowactwo do receptorów serotoninowych i dopaminowych, wpływa natomiast wspomagająco w stanach napięcia nerwowego oraz na zdrowy sen. Kalifornina z kolei wykazuje wysoką aktywność w procesie zasypiania oraz względem układu nerwowego (6) (10).

MELISA LEKARSKA

Melisa ze względu na jej wielokierunkowe działanie jest popularną i chętnie uprawianą rośliną na całym świecie. Niezwykle istotny wpływ na promocję snu oparty jest o obecność w surowcu olejku eterycznego, bogatego w cytral i cytronelal, a także geraniol, α-pinen, β-pinen oraz β-kariofilen. Efekt działania melisy wynika ponadto z aktywności zawartych w niej garbników, goryczy, flawonoidów oraz kwasów fenolowych i związków triterpenowych (6) (11).

MĘCZENNICA CIELISTA

Męczennica cielista (Passiflora incarnata) klasyfikowana jest jako lek roślinny o działaniu stymulującym układ nerwowy. Skuteczność jej działania opiera się na bogactwie związków z grupy flawonoidów (witeksyna, izowiteksyna, orientyna, izoorientyna) oraz glikozydu cyjanogennego oraz mentolu. Składniki czynne zawarte w męczennicy odpowiadają za ułatwienie procesu zasypiania i regeneracji organizmu oraz za aktywność kojącą w stanach napięcia nerwowego (6) (12) (13).

Niezwykle ważną kwestią jest podjęcie walki z problemami z zasypianiem już w początkowym ich stadium. Zastosowanie odpowiedniej suplementacji na wczesnym etapie daje wysoką szansę jej efektywności. Warto sięgnąć wówczas po preparaty ziołowe, za czym przemawia szereg udowodnionych ich zalet.

mgr farm. Ilona Gołąbek-Karaś

SAPL.CSTN.20.02.0115

Literatura:

  1. Modzelewska, M. Insomnia. Aptekarz Polski. 2010, 50/28.
  2. Kaczor M. i Skalski M. Leczenie behawioralych zaburzeń snu u dzieci i młodzieży. Psychiatria polska. 2016.
  3. Jarząbek-Bielecka, G. i inni. Zaburzenia snu z uwzględnieniem uwarunkowań genetycznych oraz aspektów seksuologicznych i ginekologicznych. Medycyna rodzinna. 2018.
  4. Terapia poznawczo-behawioralnabezsenności. Grabowski K. tom 8, nr 2, 53–63.
  5. https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/bezsennosc/69683,higiena-snu-jak-zadbac-o-zdrowy-sen [Online].
  6. http://novanoc.pl/ [Online].
  7. Melatonina – Indeks Leków MP [Online].
  8. Skwarło-Sońta K. i Majewski P. Melatonina, wielofunkcyjna cząsteczka sygnałowa w organizmie ssaka: miejsca biosyntezy, funkcje, mechanizmy działania. PSJD. 2010, Tom 1, 37, 15–55.
  9. Karasek M. Znaczenie kliniczne melatoniny. Postępy Nauk Medycznych. 10/2007, s. 395–398.
  10. Ziele pozłotki kalifornijskiej EMA/HMPC/334023/2015. Lek roślinny: streszczenie dla ogółu społeczeństwa.
  11. Anxiolytic properties of Melissa officinalis and associated mechanisms of action: A review of the literaturę. Bárbara Luisa Fermino et al. African Journal of Pharmacy and Pharmacology Vol. 9(3), pp. 53–59, 22 January, 2015.
  12. Jawna K. i in. Męczennica cielista (Passiflora Incarnata L.) – roślina lecznicza o wielokierunkowym działaniu farmakologicznym. Postępy fitoterapii. 2014.
  13. Assessment report on Passiflora incarnata L., herba EMA/HMPC/669738/2013.