Dolegliwości trawienne u pacjenta – jaki lek naturalny okaże się skuteczny?

PROFIL PACJENTA

Pan Marek to 39-letni nauczyciel matematyki w pobliskiej podstawówce. Dotychczas pojawiał się u Ciebie w aptece zwykle w związku z przeziębieniem czy też po preparaty witaminowe. Dziś przychodzi jednak z innym problemem.
Od kilkunastu tygodni dokuczają mu uciążliwe dolegliwości gastryczne, zwłaszcza po jedzeniu. Z opisu pacjenta wynika, że niemal po każdym posiłku doskwiera mu ból w nadbrzuszu i zbytnie uczucie pełności w żołądku. Co więcej – nie wynika to z nadmiernej ilości spożywanego pokarmu. Według Pana Marka nie jest on w stanie dokończyć posiłku, czując już w jego trakcie uczucie sytości.

Poza tym pacjent narzeka na występującą czasami zgagę i ogólny dyskomfort, związany z wyżej wymienionymi dolegliwościami, co dodatkowo nie ułatwia mu wykonywania stresującego zawodu. Zapytany o inne objawy, jak chociażby utrata masy ciała czy też krwawienia z przewodu pokarmowego (które mogłyby świadczyć o obecności poważnej choroby organicznej) zaprzecza ich występowaniu. Stąd prosi Cię o pomoc i radę w kontekście opisanych problemów.

 

ZABURZENIA CZYNNOŚCIOWE A OBJAWY PANA MARKA

Z opisu pana Marka wynika, że głównymi objawami jego dolegliwości są:

• Ból poposiłkowy
• Uczucie pełności w brzuchu
• Szybkie najadanie się.

Zgodnie z definicją objawy te idealnie pasują do zaburzeń występujących w przebiegu dyspepsji, tj. niestrawności czynnościowej [2,3]. Aktualna wiedza medyczna opisuje dyspepsję jako czynnościowe zaburzenia żołądkowo-jelitowe, w przebiegu, których stwierdza się co najmniej 1 z objawów: ból w nadbrzuszu, pieczenie w nadbrzuszu, pełność poposiłkową i/lub wczesne uczucie sytości [2]. Objawy te pojawiają się przez minimum 3 dni w tygodniu (dyspepsja poposiłkowa) lub minimum 1 dzień w tygodniu (dyspepsja związana z bólem w nadbrzuszu) [4,5].

W kontekście naszego pacjenta spełnione zostały praktycznie wszystkie wyżej wymienione czynniki, kwalifikujące go do grupy osób dotkniętych niestrawnością czynnościową. Za faktem tym przemawiają również informacje uzyskane w ramach wywiadu z pacjentem, jakoby dolegliwości związane były w pewnym stopniu z nieodpowiednim odżywianiem się. Wszak nieregularne posiłki, często też bogate w tłuszcze potęgują objawy dyspeptyczne [2]. Dla potwierdzenia tej tezy warto również wspomnieć o tym, że niestrawność nie ma jednoznacznej przyczyny. Niemniej jednak do możliwych patomechanizmów tego schorzenia zalicza się zaburzenia interakcji jelito-mózg, zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego czy też nadwrażliwość trzewną [3]. Stres, dość powszechnie występujący w życiu zawodowym pana Marka może być więc jedną z przyczyn dokuczających mu dolegliwości. Udowodnione jest bowiem, że pacjenci z dyspepsją mają znacznie wyższy niż w populacji ogólnej/zdrowej udział czynników psychospołecznych w inicjowaniu choroby [3].

 

JAKIE JESZCZE ZNAMY CZYNNOŚCIOWE DOLEGLIWOŚCI TRAWIENNE?

Zgodnie z Kryteriami Rzymskimi IV zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego to zaburzenia interakcji jelitowo-mózgowych [4]. Z punktu widzenia przyczyn poszczególnych objawów dolegliwości te obejmują:

• Zaburzenia motoryki
• Nadwrażliwość trzewną
• Zaburzenia funkcji immunologicznych przewodu pokarmowego
• Zaburzenia w składzie mikroflory
• Zaburzenia na linii jelita – mózg [4].

Oprócz wspomnianej już dyspepsji czynnościowej zaburzenia te obejmują również jelita. W odniesieniu do tego odcinka przewodu pokarmowego Kryteria Rzymskie IV rozróżniają:

• Zespół jelita nadwrażliwego (IBS)
• Zaparcia czynnościowe
• Biegunkę czynnościową
• Wzdęcia czynnościowe
• Nieokreślone zaburzenia czynnościowe jelit
• Zaparcia wywołane opioidami [4].

Bezsprzecznie schorzeniem o największym rozpowszechnieniu jest IBS, którego częstość występowania waha się między 10 a 20% [6]. IBS to choroba funkcjonalna, bez konkretnej przyczyny organicznej. Głównymi objawami są: biegunka i/lub zaparcia, bóle brzucha i wzdęcia [6,7]. W rozwoju IBS znaczącą rolę odgrywa nierzadko stres, a dokuczające objawy wyraźnie obniżają jakość życia chorego [6]. Należą do nich głównie ból i wzdęcia.
Co ciekawe – nawet 60% pacjentów z dolegliwościami czynnościowymi uważa wzdęcia za najbardziej uciążliwy objaw choroby, a wśród osób dotkniętych IBS występuje on u prawie 96% chorych [8].

Pozostałe jednostki chorobowe mogą wzajemnie się ze sobą „wymieniać”, przechodząc jedna w drugą. Dla przykładu – u chorego na IBS po ustąpieniu objawów bólowych, ale przy zachowaniu biegunki stwierdza się zwykle biegunkę czynnościową.
W przypadku zaparć czynnościowych dominującym objawem są zaparcia, a towarzyszyć im może ból [4]. Podobnie sytuacja wygląda w kontekście wzdęć czynnościowych, z tą jednak różnicą, że tam dominującym objawem są wzdęcia.

 

DOBÓR TERAPII DO LECZENIA DOLEGLIWOŚCI TRAWIENNYCH

Właściwa terapia zaburzeń czynnościowych obejmuje zarówno techniki behawioralne, psychologiczne, dietetyczne, jak i farmakoterapię. Co do tej ostatniej to istnieje wiele różnych technik leczenia dolegliwości trawiennych, począwszy od stosowania inhibitorów pompy protonowej, przez leki p/skurczowe, aż po substancje p/wzdęciom [7]. Niestety – nie wszystkie te drogi okazują się skuteczne wobec mnogości objawów w przebiegu zaburzeń czynnościowych.
IPP zmniejszają co prawda dolegliwości bólowe, ale nie mają już wpływu na dyspepsję poposiłkową [3]. Podobnie leki stosowane w hamowaniu biegunki nie oddziałują na inne występujące powszechnie objawy [7]. A popularny w kontekście niwelowania wzdęć symetykon nie znajduje potwierdzenia swojej skuteczności w licznych publikacjach [7,9].

W związku z powyższym coraz częściej sięga się po leki ziołowe. Badania potwierdzają ich skuteczność, a także wysoki poziom tolerancji wśród pacjentów [7,10]. Udokumentowane działanie p/skurczowe olejku miętowego sprawdza się w zmniejszaniu bólu brzucha i ogólnego dyskomfortu pacjenta [7]. Natomiast w kontekście działania prokinetycznego chętnie wykorzystywany jest ubiorek gorzki [11].

Fitoterapia wpisana jest do zaleceń i rekomendacji leczenia dyspepsji i IBS w ramach międzynarodowych wytycznych. Zwłaszcza stosowanie mieszanek ziół pozwala uzyskać lepsze efekty terapeutyczne, ze względu na synergizm działania [3].

JAKI NATURALNY LEK OKAŻE SIĘ SKUTECZNY W KONTEKŚCIE NASZEGO PACJENTA?

Rekomendując odpowiedni produkt dla pana Marka, warto ukierunkować wybór na preparat bezpieczny i skuteczny w niwelowaniu podstawowych dolegliwości czynnościowych przewodu pokarmowego, którymi są m.in.:

• Ból brzucha
• Uczucie pełności
• Wzdęcia
• Zgaga [2,3,6].

W tym kontekście sprawdzić może się ziołowy lek Iberogast, którego składnikami czynnymi jest 9 ziół o potwierdzonej skuteczności w leczeniu dolegliwości trawiennych [12]. Badania pokazały, że lek Iberogast wykazał dużo lepsze efekty terapeutyczne niż placebo, a dzięki działaniu prokinetycznemu i rozluźnianiu dna żołądka może doskonale sprawdzić się w redukcji objawów dokuczających naszemu pacjentowi [2,3,10].
Warto w tym miejscu także podkreślić, że lek Iberogast może być stosowany przez różne grupy wiekowe pacjentów, w tym przez dzieci powyżej 6 r.ż. [10]. Wszak dolegliwości trawienne (w tym te na tle czynnościowym) pojawiają się w każdej grupie wiekowej.
W związku z faktem, że zaburzenia czynnościowe należą do chorób przewlekłych Iberogast może być używany stosunkowo długo, nie zwiększając w sposób istotny ryzyka wystąpienia działań niepożądanych [10]. Nie zmienia to faktu, że w przypadku braku poprawy po 7 dniach leczenia pacjent powinien zgłosić się do lekarza celem dokładniejszej diagnostyki jego problemów [12].

mgr farm. Mateusz Jabłoński

ARTYKUŁ SPONSOROWANY

Literatura:

1. Nowe leki w zaburzeniach czynnościowych przewodu pokarmowego, Witold Bartnik, Gastroenterologia Kliniczna, 2010, tom 2, nr 2, 50-55
2. Functional dyspepsia: new insights into pathogenesis and therapy, Nicholas J. Talley, Korean J Intern Med 2016;31: 444-456
3. The diagnosis and treatment of functional dyspepsia, Ahmed Madisch, Viola Andresen, Paul Enck, Joachim Labenz, Thomas Frieling, Michael Schemann, Dtsch Arztebl Int 2018; 115: 222-232
4. Nowości i modyfikacje w Kryteriach Rzymskich IV, Agata Mulak, Adam Smereka, Leszek Paradowski, Gastroenterologia Kliniczna, 2016, tom 8, nr 2, 52-61
5. Choroby czynnościowe układu pokarmowego – wytyczne rzymskie IV (cz.2), mp.pl – na podstawie „Gastroduodenal disorders, V. Stanghellini, F.K.L. Chan, W.L. Hasler i wsp., Gastroenterology, 2016; 150” 1380-1392
6. Stress and the gut: pathophysiology, clinical consequences, diagnostic approach and treatment options, P.C. Konturek, T. Brzozowski, S.J. Konturek, Journal of Physiology and Pharmacology 2011, 62, 6, 591-599
7. Irritable bowel syndrome: Pathogenesis, diagnosis, treatment and evidence-based medicine, Lekha Saha, World J Gastroenterol 2014, June 14; 20(22): 6759-6773
8. Bloating and functional gastro-intestinal disorders: Where are we and where are we going, Paola Iovino, Cristina Bucci, Fabrizio Tremolaterra, Antonella Santonicola, Giuseppe Chiarioni, World J Gastroenterol 2014, October 21; 20(39): 14407-14419
9. Infantile Colic: An Update, J. Murugu Sasasu, Manish Narang, Dheeraj Shah, Indian Pediatrics, Volume 55, 2018
10. STW 5(Iberogast) – a safe and effective standard in the treatment of functional gastrointestinal disorders, B. Ottillinger, M. Storr, P. Malfertheiner, H.-Dieter Allescher, Wien Med Wochenschr, 2013; 163(3-4): 65-72
11. Phytotherapy of chronic abdominal pain following pancreatic carcinoma surgery: a single case observation, Karl Rudiger Wiebelitz, Andre-Michael Beer, International Journal of General Medicine 2012: 5, 845-848
12. Charakterystyka Produktu Leczniczego Iberogast

L.PL.MKT.03.2020.7593

Iberogast®, płyn doustny, produkt złożony, produkt ziołowy
100 ml płynu zawiera:
Iberis amara herbae extractum (1: 1,5-2,5)       15,0 ml
ekstrahent – etanol 50% (v/v)
oraz:
Angelicae radicis extractum      (1: 2.5 – 3,5)      10,0 ml
Matricariae flos extractum        (1: 2 – 4)           20,0 ml
Carvi fructus extractum             (1: 2,5 – 3,5)      10,0 ml
Silybi mariani fructus extractum            (1: 2,5 – 3,5)      10,0 ml
Melissae folii extractum            (1 :2,5 – 3,5)      10,0 ml
Menthae piperitae folii extractum        (1: 2,5 – 3,5)     5,0 ml
Chelidonii herbae extractum     (1 :2,5 – 3,5)      10,0 ml
Liquiritiae radicis extractum      (1 :2,5 – 3,5)      10,0 ml
Ekstrahentem stosowanym do otrzymania pozostałych wyciągów jest etanol 30% (v/v).

Iberogast zawiera 29,5-32,6 % (v/v) etanolu.

Wskazania: Leczenie zaburzeń czynnościowych związanych z motoryką przewodu pokarmowego, takich jak dyspepsja czynnościowa czy zespół jelita nadwrażliwego. Zaburzenia te objawiają się głównie dolegliwościami skurczowymi jamy brzusznej i jelit, bólem brzucha, uczuciem pełności, wzdęciami, nudnościami i zgagą. Dawkowanie i sposób podawania: Jeśli lekarz nie zaleci inaczej, 3 razy dziennie w małej ilości płynu przed lub w czasie posiłków. Dorośli i młodzież powyżej 12 lat: 20 kropli, dzieci od 6 do 12 lat: 15 kropli. Podanie doustne. Wstrząsnąć przed użyciem. Obecność osadu czy zmętnienia nie wpływa na skuteczność. Nie ma ograniczenia czasu stosowania. W przypadku nie ustępowania dolegliwości po 7 dniach stosowania leku, należy zasięgnąć porady lekarza na temat ich przyczyny. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na którykolwiek ze składników leku. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Należy natychmiast zaprzestać stosowania produktu leczniczego Iberogast i skontaktować się z lekarzem w przypadku wystąpienia objawów przedmiotowych lub podmiotowych uszkodzenia wątroby, takich jak: żółtaczka, ciemne zabarwienie moczu lub odbarwiony stolec. W przypadku nie ustępowania dolegliwości po 7 dniach stosowania leku, należy zasięgnąć porady lekarza na temat ich przyczyny. Nie zaleca się podawania dzieciom poniżej 6 lat. U dzieci poniżej 6 lat każdy ból brzucha powinien być konsultowany z lekarzem. Iberogast zawiera etanol w stężeniu objętościowym wynoszącym ok. 31%. Dawka jednorazowa dla dorosłych (20 kropli) zawiera do 240 mg etanolu, co odpowiada 6,2 ml piwa lub 2,6 ml wina na dawkę. Produkt nie jest przeznaczony i nie powinien być stosowany przez pacjentów z chorobą alkoholową. Kobiety w ciąży lub karmiące piersią, dzieci oraz osoby z grup wysokiego ryzyka, do których zalicza się np. pacjentów z chorobami wątroby lub padaczką powinni skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem stosowania leku Iberogast. Brak danych lub istnieją tylko ograniczone dane (mniej niż 300 kobiet w ciąży) dotyczące stosowania u kobiet w ciąży. Badania na zwierzętach nie wykazały bezpośredniego lub pośredniego szkodliwego wpływu na reprodukcję (patrz punkt 5.3). W celu zachowania ostrożności zaleca się unikanie stosowania w okresie ciąży. Brak wystarczających danych dotyczących przenikania leku/metabolitów do mleka ludzkiego. Nie można wykluczyć zagrożenia dla dzieci karmionych piersią. Należy podjąć decyzję czy przerwać karmienie piersią czy przerwać podawanie produktu biorąc pod uwagę korzyści z karmienia piersią dla dziecka i korzyści z leczenia dla matki. Działania niepożądane: W bardzo rzadkich przypadkach (<1/10 000) reakcje nadwrażliwości takie jak np. reakcje skórne, świąd, duszność u predysponowanych pacjentów. Przypadki uszkodzenia wątroby zgłaszano z częstością nieznaną (częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych). W sytuacji wystąpienia tych działań niepożądanych należy przerwać leczenie produktem Iberogast. Podmiot odpowiedzialny: Bayer Sp. z o.o., Al. Jerozolimskie 158, 02-326 Warszawa. Pozwolenie nr 10487 wydane przez Prezesa URPLWMiPB. Kategoria dostępności:

Produkt leczniczy wydawany bez przepisu lekarza – OTC. Pełna informacja o produkcie leczniczym dostępna na życzenie w firmie: Bayer Sp. z o.o., Al. Jerozolimskie 158, 02-326 Warszawa, tel.: +48 22 572 38 33, fax (22) 5723850, www.bayer.com.pl  v7/13.09.2019/MK