Choroby układu sercowo-naczyniowego, w tym te dotyczące układu żylnego kończyn dolnych to dolegliwości o wciąż rosnącym rozpowszechnieniu wśród społeczeństwa [1]. Dlatego też prośby pacjentów o rekomendację skutecznego i bezpiecznego preparatu na tego typu problemy są w aptekach coraz częstszym zjawiskiem.
Czy jako farmaceuta/tka znasz dobezylan wapnia? Pewnie tak, pytanie tylko czy wiesz o nim wszystko? Przeczytaj poniższe fakty i mity nt. tego związku, a dowiesz się jak niedocenianą jest on nadal substancją leczniczą.
MIT 1
DOBEZYLAN WAPNIA TO NOWOŚĆ NA RYNKU FARMACEUTYCZNYM
Wielu farmaceutów, zwłaszcza młodych adeptów tego zawodu uważa dobezylan wapnia jako związek z krótką historią stosowania. Nic bardziej mylnego! Lek ten obecny był w farmakoterapii problemów żylnych kończyn dolnych już w latach 70-tych XX wieku [2]. Farmakopea Europejska opisała po raz pierwszy dobezylan wapnia jeszcze w 1997 roku, a od 2001 roku związek ten funkcjonuje nieprzerwanie w obiegu na rynku farmaceutycznym [3]. Obecny jest w ponad 60 krajach Europy, Azji, Ameryki i Azji, jest to zatem substancja dobrze znana i z bogatą historią stosowania [4].
FAKT 1
DOBEZYLAN WAPNIA TO WŁAŚCIWY WYBÓR W KONTEKŚCIE PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI ŻYLNEJ
Dobezylan wapnia to substancja o właściwościach angioprotekcyjnych i flebotonicznych, czyli działa ochronnie na naczynia krwionośne w układzie żylnym oraz korzystnie wpływa na stan naczyń m.in. poprzez poprawę napięcia i zmniejszenie przepuszczalności [3,5]. Biorąc pod uwagę fakt, że miejscem oddziaływania leków w obrębie układu żylnego są ściany żył, zastawki żylne, śródbłonek naczyń, naczynia limfatyczne i komórki krwi, dobezylan wapnia jest aktywny praktycznie wobec wszystkich tych elementów, ponieważ:
- uszczelnia śródbłonek naczyń włosowatych
- zmniejsza przepuszczalność naczyń limfatycznych i poprawia drenaż limfatyczny
- zmniejsza agregację płytek krwi i erytrocytów usprawniając przepływ krwi przez naczynia żylne [2,4].
W efekcie tych oddziaływań dobezylan wapnia zmniejsza obrzęki kończyn dolnych i redukuje uczucie ciężkich nóg, zmniejsza ilość skurczy i redukuje dokuczliwe mrowienie kończyn, a także usprawnia przepływ krwi przez układ żylny [2,4].
MIT 2
DOBEZYLAN WAPNIA NIE RÓŻNI SIĘ NICZYM OD INNYCH LEKÓW STOSOWANYCH W PNŻ
Ten mit dość łatwo obalić, gdyż związek ten pod wieloma względami różni się od często rekomendowanych w aptekach substancji na problemy z krążeniem żylnym. Przede wszystkim dobezylan wapnia bardzo efektywnie redukuje obrzęki, co wynika z uszczelniania naczyń włosowatych, a także z poprawy drenażu w układzie limfatycznym [2]. Ponadto tym co go wyróżnia jest fakt posiadania właściwości przeciwapoptycznych względem komórek układu krążenia [6].
Jak pokazują badania zjawisko apoptozy w przebiegu przewlekłej niewydolności żylnej nabiera na znaczeniu, co objawia się pogorszeniem stanu komórek śródbłonka naczyniowego i zmniejszeniem ich elastyczności oraz wytrzymałości. Dobezylan wapnia, poprzez swoje działanie przeciwutleniające hamuje peroksydację lipidów błonowych komórek śródbłonka oraz erytrocytów [6]. Dzięki temu przyczynia się do poprawy stanu śródbłonka oraz zmniejszenia przepuszczalności i kruchości naczyń. Diosmina nie wykazuje takiego wpływu na hamowanie apoptozy komórek układu żylnego [6]. Dobezylan wapnia przyczynia się też do redukcji ryzyka zakrzepów – zmniejsza on lepkość osocza i jego składników, m.in. poprzez obniżanie stężenia fibrynogenu i globulin [5,7].
FAKT 2
DOBEZYLAN WAPNIA TO ZWIĄZEK O WYSOKIM PROFILU BEZPIECZEŃSTWA
Nie sposób się z tym nie zgodzić, jeśli podda się analizie wyniki badań przeprowadzanych z udziałem dobezylanu wapnia. Na ich podstawie należy stwierdzić, że:
- dobezylan wapnia ma dobry stosunek korzyści do ryzyka
- działania niepożądane po dobezylanie wapnia są niezwykle rzadkie i obejmują zwykle łagodne zmiany skórne
- związek ten jest zatem lekiem o dobrym profilu bezpieczeństwa [2,4].
W porównaniu do placebo dobezylan wapnia nie wykazywał w badaniach większej liczby krótkoterminowych działań niepożądanych niż obojętna kontrola [8].
MIT 3
DOBEZYLAN WAPNIA TO ZWIĄZEK DOSTĘPNY TYLKO NA RECEPTĘ
Z tym stwierdzeniem można było się zgodzić jeszcze jakiś czas temu. Obecnie dobezylan wapnia dostępny jest już bez recepty od 2014 roku, kiedy uzyskał rejestrację jako produkt leczniczy OTC [7,9]. Dzięki temu jest on łatwo dostępny dla pacjentów i może stanowić podstawę rekomendacji preparatu dla osób z przewlekłą niewydolnością żylną.
FAKT 3
DOBEZYLAN WAPNIA WYSTĘPUJE W PRODUKCIE LECZNICZYM DOBENOX FORTE
Omawiany związek jest substancją czynną produktu leczniczego Dobenox Forte [7].
Lek ten posiada w swoim składzie dobezylan wapnia w dawce 500mg. Obecność tej substancji sprawia, że Dobenox Forte może być stosowany m.in. w objawach przewlekłej niewydolności krążenia żylnego kończyn dolnych i w żylakach kończyn dolnych [7]. Dawkowanie to tylko 1-2 tabletki/dobę, co w porównaniu z niektórymi produktami stosowanymi w leczeniu niewydolności żylnej, które należy przyjmować w większej liczbie jest jego dodatkową zaletą [7,10]. Nie zapominajmy zatem o dobezylanie wapnia w codziennej praktyce aptecznej.
Literatura:
- Farmakoterapie chronickeho zilniho onemocneni, Lukas Hnatek, Interni Med. 2014; 16(3): 93-97
- Safety of calcium dobesilate in chronic venous disease, diabetic retinopathy and haemorrhoids, Herve Allain, et.al., Drug Safety 2004;27(9): 649-660
- Calcium dobesilate and micro-vascular diseases, Jie Liu, Shulin Li, Dong Sun, Life Sciences 221 (2019) 348-353
- Leczenie farmakologiczne przewlekłej niewydolności żylnej i owrzodzeń żylnych, Marek Ciecierski, https://marekciecierski.pl/choroby-zyl/przewlekla-niewydolnosc-zylna/
- Dobezylan wapnia – nowe zastosowania, Karolina Lesner, Adam Reich, Forum Dermatologicum 2016, tom 2, nr 4, 134-138
- Effects of calcium dobesilate and diosmin-hesperidin on apoptosis of venous wall in primary varicose veins, E. Iriz, et.al., VASA 2008;37: 233-240
- Charakterystyka Produktu Leczniczego Dobenox Forte
- Calcium dobesilate for chronic venous insufficiency: a systematic review, Agustin Ciapponi, et.al., Angiology, Volume 55, Number 2, 2004
- Decyzja 22090 z 15.09.2014, URPLiWM, Nr UR/RD/0444/14
- Charakterystyka Produktu Leczniczego Cyclo 3 Fort
DOBENOX Forte, 500 mg, tabletki powlekane. Skład: 1 tabletka zawiera 500 mg wapnia dobezylanu jednowodnego (Calcii dobesilas monohydricus). Substancja pomocnicza o znanym działaniu: laktoza jednowodna. Postać farmaceutyczna: tabletka powlekana. Wskazania do stosowania: Objawy przewlekłej niewydolności krążenia żylnego kończyn dolnych (bóle i nocne kurcze nóg, uczucie ciężkości nóg, parestezje, obrzęk, zmiany skórne na tle zastoju krwi), żylaki kończyn dolnych. Objawowe leczenie żylaków odbytu. Dawkowanie i sposób dawkowania: Zalecana dawka dobowa dla osób dorosłych to 500 mg do 1000 mg dobezylanu wapnia jednowodnego: niewydolność żylna – zwykle od 500 mg do 1000 mg na dobę; tj. 1–2 tabletki na dobę; żylaki odbytu – zwykle od 500 mg do 1000 mg na dobę; tj. 1–2 tabletki na dobę. Podanie doustne. Tabletki należy przyjmować po posiłkach w celu uniknięcia lub zminimalizowania objawów niepożądanych dotyczących przewodu pokarmowego. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Specjalne ostrzeżenie i środki ostrożności dotyczące stosowania: Ostrożnie stosować u pacjentów z chorobą wrzodową żołądka i (lub) dwunastnicy, z nawracającym zapaleniem błony śluzowej żołądka oraz z niewydolnością nerek. W przypadku ciężkiej niewydolności nerek, jeśli konieczna jest dializoterapia, dawkę produktu leczniczego należy zmniejszyć. Na podstawie doniesień o działaniach niepożądanych stwierdzono, że przyjmowanie wapnia dobezylanu jednowodnego może bardzo rzadko wywołać agranulocytozę, związaną prawdopodobnie z reakcją nadwrażliwości. Agranulocytoza może objawiać się wysoką gorączką, zakażeniami w obrębie jamy ustnej, bólem gardła, zmianami zapalnymi w obrębie odbytu i narządów płciowych oraz innymi objawami, które wskazują na zakażenie. Pacjent musi być poinformowany, że w razie wystąpienia jakichkolwiek objawów zakażenia, powinien zgłosić je lekarzowi. W razie wystąpienia takiej sytuacji, konieczne jest sprawdzenie morfologii krwi wraz z rozmazem oraz zaprzestanie stosowania produktu leczniczego. Produkt zawiera laktozę jednowodną. Produkt nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (typu Lapp) lub zespołem złego wchłaniania glukozy–galaktozy. Jedna tabletka DOBENOX Forte zawiera 50 mg laktozy. Działania niepożądane: Częstość występowania działań niepożądanych określono zgodnie z konwencją MedDRA: bardzo często (≥1/10), często (≥1/100 do <1/10), niezbyt często (≥1/1000 do <1/100), rzadko (≥1/10 000 do <1/1000) i bardzo rzadko (<1/10 000), częstość nieznana (częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych). Zaburzenia żołądka i jelit: Rzadko: nudności, biegunka. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: Rzadko: odczyny skórne. Zaburzenia mięśniowo–szkieletowe i tkanki łącznej: Rzadko: bóle stawów. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: Bardzo rzadko: agranulocytoza. Opisywane działania niepożądane na ogół przemijały samoistnie po zaprzestaniu leczenia. W razie wystąpienia objawów zakażenia produkt należy odstawić. Podmiot odpowiedzialny: PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCJI FARMACEUTYCZNEJ HASCO–LEK S.A. 51–131 Wrocław, ul. Żmigrodzka 242E. Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: pozwolenie nr 22090. Kategoria dostępności: produkt leczniczy wydawany bez przepisu lekarza – OTC.