Objawy zakażenia układu moczowego są niezwykle uciążliwe, negatywnie wpływają na ogólne samopoczucie i znacznie pogarszają jakość życia. Do najczęstszych symptomów towarzyszącym infekcjom dróg moczowych należy zaliczyć: częstomocz, ból podczas oddawania moczu, stałe uczucie niepełnego wypróżnienia oraz stan podgorączkowy. Mogą pojawić się także bóle w nadbrzuszu o umiarkowanym nasileniu, a oddawany mocz mieć mętną barwę [2]. Najczęstszymi patogenami odpowiedzialnymi za rozwój infekcji dróg moczowych są: Escherichia coli (odpowiedzialna za ok. 80% przypadków zakażeń), Staphylococcus saprophyticus, Enterococcus faecalis [3].
1. Pani Janina, 68 lat. Przychodzi do apteki ze względu na pojawienie się objawów wskazujących na zakażenie układu moczowego. Odczuwa ona ból i pieczenie podczas oddawania moczu. Co więcej, do toalety musi chodzić często, również w nocy. Cały czas ma uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza. W przeprowadzonym wywiadzie, Pani Janina zwierza się, że podobny problem pojawił się u niej 2 i 5 miesięcy temu. Wcześniej takie objawy też się pojawiały, jednak z mniejszą częstotliwością. Do tej pory zawsze stosowała ona preparaty z furazydyną dostępne bez recepty, które pomagały jej po 2-3 dniach stosowania i wówczas ją odstawiała. Co więcej, na podstawie informacji pozyskanych od pacjentki wiemy, że zmaga się ona z cukrzycą, a od pewnego czasu także z zaparciami.
Objawy, które pojawiły się u pani Janiny, wskazują na zakażenie układu moczowego. Co więcej, ma ono charakter nawrotowy, ponieważ pacjentka przebyła co najmniej 2 infekcje dróg moczowych w ciągu ostatnich 6 miesięcy [4]. Farmaceuta zwraca uwagę pani Janinie na błędny schemat dawkowania preparatów z furazydyną. Według zaleceń należy je stosować przez okres co najmniej 7-8 dni [5]. Zbyt krótki okres stosowania tego leku mógł skutkować u pani Janiny rozwojem antybiotykooporności, co wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia nawracających infekcji dróg moczowych. Wykazano, że antybiotykooporność uropatogenów w ostatnich latach znacznie wzrosła. Co więcej, ten problem dotyczy aż 27% kobiet w okresie pomenopauzalnym [4].
Oprócz stosowania nieprawidłowego schematu dawkowania furazydyny, pani Janina jest obarczona także zwiększonym ryzykiem infekcji dróg moczowych ze względu na:
- wiek pacjentki: ryzyko wystąpienia zakażeń układu moczowego nasila się w okresie pomenopauzalnym. Wynika to ze zmian troficznych w obrębie pochwy, epizodami nietrzymania moczu, a także z zaleganiem moczu w pęcherzu moczowym [4];
- cukrzycę: ryzyko wystąpienia infekcji dróg moczowych wzrasta u pacjentów z cukrzycą ze względu na to, że choroba ta prowadzi do mikroangiopatii i neuropatii, a także upośledzenia funkcji obronnych układu moczowego (m.in. fagocytozy, chemotaksji, adhezji) [1];
- zaparcia: przewlekłe zaparcia prowadzą do ucisku przepełnionej odbytnicy na cewkę moczową. Prowadzi to, do zalegania moczu, co zwiększa ryzyko infekcji dróg moczowych [1];
Farmaceuta zalecił pani Janinie stosowanie preparatu z furazydyną zgodnie ze schematem dawkowania zawartym w ulotce przez okres 7 dni. Oprócz tego zalecił również by stosowała ona preparat ziołowy Urosept, który ze względu na skład (m.in. wyciąg z liści brzozy, naowocni fasoli, korzenia pietruszki) posiada właściwości diuretyczne. Z tego względu ma on zdolność do wypłukiwania bakterii patogennych z dróg moczowych, co może być istotne dla pani Janiny ze względu na wystąpienie potencjalnej antybiotykooporności [6,7]. Co niezwykle istotne, Urosept nie wchodzi w interakcje z innymi produktami leczniczymi, więc może być stosowany łącznie z furazydyną, tym samym wspomagając jej działanie [7]. Składniki leku roślinnego Urosept wykazują również działanie przeciwzapalne oraz antyseptyczne. Dodatkowo mają one właściwości rozkurczające na mięśniówkę gładką dróg moczowych, dzięki czemu ułatwione zostaje ich opróżnianie z zalegającego w nich moczu [6]. Farmaceuta zalecił pani Janinie stosowanie leku Urosept także po zakończeniu kuracji preparatem z furazydyną w składzie. Ponadto wskazał na konieczność zastosowania preparatu, który złagodzi problem zaparć, przyczyniając się tym samym pośrednio do zmniejszenia ryzyka wystąpienia infekcji dróg moczowych.
2. Pani Marlena, lat 33. Przychodzi do apteki w celu kupna preparatu, który profilaktycznie zapobiegnie wystąpieniu u niej po raz kolejny infekcji dróg moczowych. Z wywiadu przeprowadzonego z panią Marleną wynika, że w ciągu ostatniego roku, zakażenie je obejmujące wystąpiło u niej aż 4-krotnie, a ostatni raz niespełna 3 tygodnie temu. Do tej pory w celu niwelowania objawów stosowała ona preparaty zawierające furazydnę, które każdorazowo przyjmowała przez okres 7 dni. Co więcej, bierze ona na stałe leki immunosupresyjne oraz steroidy niezbędne w terapii tocznia rumieniowatego, z którym zmaga się od kilku lat.
Częstość występowania infekcji dróg moczowych u Pani Marleny, wskazuje na nawrotowy charakter tej choroby. Problem ten dotyczy nawet co 10-tej młodej kobiety, aktywnej seksualnie, u której nie występują anatomiczne zaburzenia czynnościowe układu moczowego [3]. Ponadto zwiększone ryzyko wystąpienia zakażeń układu moczowego u pani Marleny jest związane ze stosowaniem przez nią leków immunosupresyjnych oraz steroidowych. Ich przewlekłe przyjmowanie wpływa na osłabienie funkcji układu immunologicznego. Stąd zwiększa się ryzyko wystąpienia infekcji, w tym zakażeń układu moczowego [1,3]. Farmaceuta pani Marlenie zaleca stosowanie leku roślinnego Urosept, który można stosować w profilaktyce infekcji dróg moczowych, również po kuracji preparatami z furazydyną. Dzięki składnikom zawartym w tym preparacie wykazuje on działanie moczopędne oraz antyseptyczne wobec dróg moczowych. Co więcej, dzięki zdolności do rozkurczania mięśni gładkich dróg moczowych, jego stosowanie zapobiega zaleganiu moczu w ich obrębie [6,7].
Piśmiennictwo:
- Toczek-Wasiak A, Sałata B, Dzierżanowski T. Zakażenie układu moczowego w opiece paliatywnej. Medycyna Paliatywna 2022; 14 (1): 18-27.
- Kiliś-Pstrusińska K, Mastelarz-Migas A, Apoznański W, Szydełko T. Lek roślinny Canephron w leczeniu i profilaktyce niepowikłanych zakażeń dolnych dróg moczowych. Lekaz POZ 2022; 1: 65-71.
- Przybyła J, Sosnowski M. Ostre i przewlekłe zakażenia dróg moczowych- diagnostyka i leczenie. Przewodnik Lekarza.
- Miotła P. Diagnostyka i terapia zakażenia układu moczowego u pacjentki w wieku pomenopauzalnym- opis sytuacji klinicznej. Lekarz POZ 2022; 5: 381-384.
- Karta Charakterystyki Produktu Leczniczego Furaginum Teva 50 mg.
- Różański H. Charakterystyka najważniejszych urotropica i ich zastosowanie w fitoterapii chorób układu moczowego.
- Karta Charakterystyki Produktu Leczniczego Urosept.
Urosept, tabletki drażowane, Substancje czynne:1 tabletka drażowana zawiera: wyciąg gęsty złożony z liści brzozy, korzenia pietruszki, naowocni fasoli (Extractum spissum compositum (4-7 : 1) ex: Betulae folio 4,40 cz., Petroselini radice 2,66 cz., Phaseoli pericarpio 1,00 cz., ekstrahent: metanol 90 % [v/v]) – 86,2 mg; naowocnię fasoli sproszkowaną (Phaseoli pericarpium) – 78 mg; wyciąg suchy z liści borówki brusznicy (Vitis idaeae folii extractum siccum (3-6 : 1), ekstrahent: woda) – 26 mg; wyciąg suchy z ziela rumianku (Chamomillae herbae extractum siccum (7-9 : 1), ekstrahent: woda) – 8 mg; potasu cytrynian (Kalii citras) – 19 mg; sodu cytrynian (Natrii citras) – 16 mg. Substancje pomocnicze o znanym działaniu: laktoza, sacharoza. Wskazania do stosowania: Urosept jest lekiem o łagodnym działaniu moczopędnym. Stosowany jest pomocniczo w zakażeniach układu moczowego i w kamicy dróg moczowych. Dawkowanie i sposób podawania: Dorośli i dzieci powyżej 12 lat: przyjmować doustnie, po 2 tabletki 3 razy na dobę, popić szklanką wody lub wg indywidualnych wskazań lekarza. Brak danych potwierdzających bezpieczeństwo stosowania u dzieci do 12 roku życia. Pod kontrolą lekarza lek może być przyjmowany przez dłuższy okres czasu, również w leczeniu skojarzonym z innymi lekami. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość substancje czynne, rośliny z rodziny astrowatych (Asteraceae, dawniej Compositae) lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Nie stosować, jeśli występują obrzęki spowodowane niewydolnością serca i nerek. Nie zaleca się stosowania u dzieci w wieku do 12 lat ze względu na brak danych potwierdzających bezpieczeństwo stosowania. Jeśli objawy nasilą się w trakcie stosowania leku, należy skontaktować się z lekarzem. Ze względu na obecność wyciągu z korzenia pietruszki o potencjalnych właściwościach fotouczulających istnieje niewielkie prawdopodobieństwo wystąpienia zmian skórnych u osób o jasnej karnacji przy nadmiernej ekspozycji na światło słoneczne. Lek zawiera laktozę jednowodną. Lek nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, brakiem laktazy lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy. Lek zawiera sacharozę. Pacjenci z rzadkimi dziedzicznymi zaburzeniami związanymi z nietolerancją fruktozy, zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy lub niedoborem sacharazy-izomaltazy nie powinni przyjmować leku. Lek zawiera mniej niż 1 mmol (23 mg) sodu na dawkę, to znaczy lek uznaje się za „wolny od sodu”. Działania niepożądane: Ze względu na obecność wyciągu z korzenia pietruszki o potencjalnych właściwościach fotouczulających istnieje niewielkie prawdopodobieństwo wystąpienia zmian skórnych u osób o jasnej karnacji przy nadmiernej ekspozycji na światło słoneczne. Dotychczas nie stwierdzono wystąpienia działań niepożądanych. Podmiot odpowiedzialny: Poznańskie Zakłady Zielarskie Herbapol S.A. ul. Towarowa 47/51, 61-896 Poznań. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: nr R/0801 wydane przez URPLWMiPB Lek dostępny bez recepty.