Infekcje intymne – dlaczego nie powinniśmy ich bagatelizować?

Przyczyną są rozwijające się infekcje, najczęściej wywołane przez bakterie (w 22-50% przypadków), grzyby z rodzaju Candida (17-39%) lub pierwotniaki z rodzaju Trichomonas (4-30%) [2]. Stany te są efektem zmian występujących w składzie flory bakteryjnej pochwy. Nieleczone mogą prowadzić do poważniejszych schorzeń lub ułatwiać zakażenie innymi patogenami: w tym wirusem HSV (brodawczaka ludzkiego), dwoinką  rzeżączki, chlamydią także powodować zwiększenie prawdopodobieństwa transmisji wirusa HIV [3]. 

Czynniki predysponujące do rozwoju infekcji intymnych

Do czynników, które predysponują do wystąpienia infekcji intymnych, możemy przede wszystkim zaliczyć: 

  • długotrwałą antybiotykoterapię; 
  • stosowanie leków immunosupresyjnych; 
  • cukrzycę, w szczególności niewyrównaną; 
  • często nawracające różnego typu infekcje będące efektem zmniejszonej odporności; 
  • dietę bogatą w cukry proste, np. słodycze, białe pieczywo, słodzone napoje [4];
  • zwiększone stężenie estrogenów w ustroju, np. w wyniku stosowania hormonalnej terapii zastępczej lub antykoncepcji hormonalnej [2]; 
  • atrofię pochwy;
  • choroby alergiczne [3].

Rozpoznanie rodzaju infekcji intymnej

Rozpoznanie rodzaju infekcji intymnej może okazać się kluczowe w kwestii wyboru właściwego modelu terapii. Nie jest to jednak łatwe zadanie. Schorzenia tego typu są najczęściej diagnozowane w wyniku pojawienia się nieswoistych objawów mogących wskazywać na ich rozwój. Możemy tutaj wymienić przede wszystkim: 

  • świąd; 
  • przykry zapach wydzieliny z pochwy;
  • żółta lub brunatna barwa upławów z pochwy; 
  • zaczerwienienie i obrzęk warg sromowych; 
  • pęcherze lub nadżerki w obrębie sromu; 
  • współwystępujące zakażenia układu moczowego [4].

Jednak w wielu przypadkach ustalenie występowania infekcji intymnych na podstawie powyższych oznak nie jest możliwe. Przykładowo szacuje się, że aż 50% bakteryjnych zakażeń pochwy przebiega całkowicie bezobjawowo [5]! Z tego względu, w celu wstępnego zdiagnozowania infekcji, pacjentki mogą wykonać test pozwalający im ocenić odczyn pH w pochwie. Wykazanie zbyt niskiej kwasowości może wskazywać na rozwój zakażenia. Jednak w przypadku infekcji, której podłoże leży w zakażeniu grzybami, wzrost stężenia pH nie następuje [2]. W związku z powyższym nie istnieje jedna, uniwersalna metoda, pozwalająca ocenić typ rozwijającej się infekcji. 

Terapia infekcji intymnej lekiem o szerokim spektrum działania

Leczenie infekcji intymnych antybiotykami, bakteriostatykami oraz lekami przeciwgrzybiczymi (np. flukonazolem) przynosi coraz mniej korzystnych rezultatów. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest stale rosnąca lekooporność patogenów odpowiedzialnych za wywoływanie infekcji intymnych. Jest to skutek nadmiernego stosowania tych leków, często niepopartego rozpoznaniem rodzaju infekcji, przy wcześniejszych stanach zapalnych pochwy i sromu. Z tego względu jako leczenie pierwszego rzutu zaleca się stosowanie nowoczesnych leków przeciwgrzybiczych mających szerokie spektrum działania obejmujące także najczęściej spotykane patogeny bakteryjne [3].

Przykładem substancji leczniczej, która z powodzeniem może być stosowana przy leczeniu infekcji intymnych o nieustalonej badaniem mikrobiologicznym etiologii jest fentikonazol. Wykazano, że związek ten działa przeciwko wielu patogenom mającym zdolność do wywoływania infekcji intymnych, w tym: 

  • przeciwko dermatofitom (Trichophyton, Microsporum); 
  • przeciwko drożdżakom (Candida albicans);
  • przeciwko bakteriom Gram-dodatnim oraz Gram-ujemnym; 
  • przeciwko pierwotniakom (Trichomonas vaginalis) [6].

Co więcej, wykazano, że fentikonazol w porównaniu do innych popularnych substancji, stosowanych miejscowo przeciwko infekcjom intymnym (klotrimazol, mykonazol) działa szybciej, a przez to terapia tą substancją jest bardziej wygodna i skuteczna. [7].

Ogromną zaletą nowoczesnych leków przeciwgrzybiczych, a szczególnie fentikonazolu jest krótki czas stosowania konieczny do osiągnięcia sukcesu terapeutycznego. Trwa on 1 lub 3 dni. Zastosowanie dużej dawki leku jednorazowo pozwala na utrzymanie się jego stężenia terapeutycznego do 72 godzin. Pozwala to na eliminację czynników patogennych odpowiedzialnych za rozwój infekcji. Z tego względu, że pacjentki często w trakcie stosowania długotrwałej terapii przeciwbakteryjnej lub przeciwgrzybiczej obserwują ustąpienie przykrych objawów, skłania je to do przerwania zaleconego leczenia. Może skutkować to jego nieskutecznością, a także zwiększeniem ryzyka wystąpienia infekcji nawracających. Stąd, krótki okres leczenia tego typu schorzeń, jaki zapewnia schemat terapii fentikonazolem, wydaje się korzystniejszym rozwiązaniem dla większości pacjentek [5,8].

Czy partner również powinien poddać się terapii? Ryzyko transmisji drogą płciową patogenów odpowiedzialnych za rozwój infekcji intymnych jest niewielkie. Pojawiający się świąd, zaczerwienienie oraz przykry zapach u mężczyzn są najczęściej wynikiem nadwrażliwości na produkty metabolizmu patogenów, które obecne są w wydzielinie pochwowej. Co istotne, są one również obecne u kobiet, u których infekcja przebiega całkowicie bezobjawowo. Z tego względu leczenie partnera wydaje się bezzasadne, jednak należy wstrzymać się od aktywności seksualnej i zachować podstawowe zasady profilaktyki [1].

Skutki uboczne nieleczenia infekcji intymnych

Wiele pacjentek po zaobserwowaniu pierwszych niepokojących objawów mogących wskazywać na rozwój infekcji intymnej, próbuje podjąć samodzielne próby leczenia. Jednak nie zawsze przynoszą one pożądany efekt. Gdy samodzielne leczenie okazuje się nieskuteczne, a nieprzyjemne dolegliwości się nasilają, pacjentka dopiero wtedy skłania się ku pomocy lekarskiej [2]. 

Niestety takie działanie może prowadzić do rozwoju poważnych skutków ubocznych. Do najczęstszych możemy zaliczyć: 

  • stany zapalne narządów w obrębie miednicy mniejszej; 
  • stany zapalne błony śluzowej macicy; 
  • u kobiet po zabiegu usunięcia macicy – stany zapalne tkanki łącznej kikuta pochwy. 

Jeszcze poważniejsze skutki uboczne nieleczonej infekcji intymnej mogą wystąpić u kobiet w ciąży. Takie niewłaściwe działanie obarczone jest ryzykiem: 

  • poronienia; 
  • przedwczesnego porodu; 
  • przedwczesnego pęknięcia błon płodowych; 
  • wystąpienia zakażeń okołoporodowych matki i noworodka; 
  • wewnątrzmacicznej infekcji płodu;
  • poporodowego zapalenia błony śluzowej macicy; 
  • niskiej masy urodzeniowej dziecka [5]. 

Nawracające infekcje intymne 

U 5-8% pacjentek, u których zdiagnozowano infekcje intymne, z czasem po ich wyleczeniu pojawiają się zakażenia nawracające. Jednak ich terapia powinna być poprzedzona specjalistycznym badaniem diagnostycznym, pozwalającym ocenić ich etiologię. Stosowanie kolejnych leków bez rozpoznania może skutkować podrażnieniem śluzówki pochwy, a także skóry sromu. Może to wpłynąć na nasilenie nieprzyjemnych dolegliwości związanych z toczącym się stanem zapalnym [1].

Mimo że edukacja w zakresie higieny życia intymnego dociera do coraz większej liczby kobiet, a metody diagnostyczne, pozwalające na szybką identyfikację infekcji intymnych, są powszechnie dostępne, stany zapalne pochwy i sromu stanowią nadal istotny problem społeczny. Substancją leczniczą, która jest skuteczna w leczeniu infekcji intymnych, grzybiczych oraz mieszanych (grzybiczo-bakteryjnych) jest fentikonazol. Przykładem preparatów zawierających ją w składzie są produkty lecznicze marki Gynoxin®: 

  • Gynoxin® Uno – 1 tabletka, dawkowanie jednorazowe, zawiera 600 mg fentikonazolu [6]; 
  • Gynoxin® Optima – 3 tabletki, dawkowanie przez 3 dni, zawiera 200 mg fentikonazolu [9];
  • Gynoxin® krem, 20 mg/g – zalecana długość terapii to 3 dni przy stosowaniu rano i wieczorem [8,10].

Wszystkie powyższe posiadają status leku OTC, dzięki czemu mamy pewność, że posiadają one właściwości lecznicze [11]. Daje to im dużą przewagę nad innymi preparatami stosowanymi przeciwko infekcjom intymnym, które mają najczęściej status wyrobu medycznego, posiadającego właściwości zapobiegania i łagodzenia objawów choroby [12]. 

Bibliografia:

  1. Kotarski J, Drews K, Maleszka R, Rechberger T, Woroń J, Tomaszewski J. Stanowisko Zespołu Ekseprtów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w sprawie leczenia ostrego i nawrotowego grzybiczego zapalenia pochwy i sromu – stan wiedzy na 2008 rok; Ginekol Pol 2008; 79: 638-652. 
  2. Karowicz- Bilińska A, Nowak- Markwitz E, Opala T, Oszukowski P, Rechberger T, Spaczyński M. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące zastosowania produktów GINEintima w ginekologii, Ginekol Pol 2014; 85; 557-559.
  3. Zimmer M, Huras H, Kamiński P, Karowicz- Bilińska A, Drews K, Fuchs T, Pomorski M. Rekomendacja Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników odnośnie zastosowania antyseptyków w przypadkach nieswoistych stanów zapalnych pochwy, dostęp online:https://www.ptgin.pl/sites/default/files/page-2020/REKOMENDACJA%20PTGIP%20zastosowania%20antyseptyk%C3%B3w%20w%20%20stanach%20zapalnych%20pochwy.pdf
  4. Plagen- Rotman K, Jarząbek- Bielecka G, Mizgier M, Kędzia W. Wybrane zagadnienia związane z profilaktyką i leczeniem stanów zapalnych w ginekologii i praktyce lekarza rodzinnego, Med Rodz 2020; 23 (3): 91-95. 
  5. Drews K, Karowicz- Bilińska A, Kotarski J, Poręba R, Spaczyński M. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące produktu leczniczego Fluomizin, Ginekol Pol 2013; 84: 237-239.
  6. Charakterystyka Produktu Leczniczego Gynoxin® Uno, 600 mg, kapsułka dopochwowa, miękka. Odnosi się wyłącznie do czasu stosowania leku. Data zatwierdzenia: 09/2020. Dotyczy leczenia drożdżycy i zakażeń mieszanych pochwy.
  7. Szymańska M, Baranowski A, Płachta D. Przegląd preparatów najczęściej stosowanych w leczeniu chorób grzybiczych; Biul. Wydz. Farm. 2007; 1: 1-12. 
  8. www.gynoxin.pl
  9. Charakterystyka Produktu Leczniczego Gynoxin® Optima, 200 mg, kapsułka dopochwowa, miękka. Data zatwierdzenia: 09/2020. Odnosi się wyłącznie do czasu stosowania leku. Dotyczy leczenia drożdżycy i zakażeń mieszanych pochwy.
  10. Charakterystyka Produktu Leczniczego Gynoxin® krem dopochwowy, 20 mg/g (2%). Data zatwierdzenia: 09/2020. Odnosi się wyłącznie do czasu stosowania leku w najkrótszym schemacie terapeutycznym.
  11. Ustawa z dnia 6 września 2001 roku Prawo Farmaceutyczne (Dz. U. z 2020 r. poz. 944 ze zm.).
  12. Ustawa z dnia 20 maja 2010 roku o Wyrobach Medycznych (Dz.U. nr 107 poz. 679).

Nazwa produktu leczniczego: (A) Gynoxin Optima, 200 mg, kapsułka dopochwowa, miękka. (B) Gynoxin Uno, 600 mg, kapsułka dopochwowa, miękka. (C) Gynoxin, 20 mg/g (2%), krem dopochwowy.Nazwa powszechnie stosowana: (A, B, C) Azotan fentikonazolu (Fenticonazoli nitras). Skład jakościowy i ilościowy: (A) 1 kapsułka dopochwowa, miękka zawiera 200 mg azotanu fentikonazolu (Fenticonazoli nitras). Substancje pomocnicze o znanym działaniu: etylu parahydroksybenzoesan (E 215), propylu parahydroksybenzoesan sodowy (E 217). (B) 1 kapsułka dopochwowa, miękka zawiera 600 mg azotanu fentikonazolu (Fenticonazoli nitras). Substancje pomocnicze o znanym działaniu: etylu parahydroksybenzoesan (E 215), propylu parahydroksybenzoesan sodowy (E 217). (C) 100 g kremu dopochwowego zawiera 2 g azotanu fentikonazolu (Fenticonazoli nitras). Substancje pomocnicze o znanym działaniu: glikol propylenowy, lanolina uwodorniona, alkohol cetylowy. Postać farmaceutyczna: (A, B) Kapsułka dopochwowa, miękka. (C) Krem dopochwowy. Wskazania do stosowania: (A, B, C) Drożdżyca błon śluzowych narządów płciowych (zapalenie sromu i pochwy, zapalenie pochwy, upławy). Leczenie zakażeń mieszanych pochwy. (B, C) Gynoxin Uno/Gynoxin przeznaczony jest do stosowania u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 16 lat. U kobiet w wieku powyżej 60 lat, Gynoxin Uno/Gynoxin można stosować po konsultacji z lekarzem. Dawkowanie i sposób podawania: (A, B, C) Tylko do stosowania dopochwowego. Nie ustalono bezpieczeństwa stosowania i skuteczności Gynoxin Optima/Gynoxin Uno/Gynoxin u dzieci i młodzieży w wieku poniżej 16 lat. Dane nie są dostępne. Dawka zalecana dla młodzieży w wieku 16 lat lub powyżej jest taka sama jak dla dorosłych. (A) 1 kapsułka dopochwowa, miękka raz na dobę przez 3 dni. Aplikować głęboko do pochwy wieczorem przed snem. (B) Kapsułkę dopochwową, miękką 600 mg stosuje się jednorazowo. Zakładać głęboko do pochwy przed udaniem się na spoczynek. Jeśli objawy utrzymują się, następną dawkę można powtórzyć po trzech dniach. (C) Wprowadzić zawartość aplikatora (ok. 5 g) głęboko do pochwy. Krem należy stosować za pomocą aplikatora (po umyciu nadaje się do wielokrotnego użycia). Aplikować jednorazowo głęboko do pochwy wieczorem przed snem przez 6 kolejnych dni, lub dwa razy na dobę – wieczorem przed snem oraz rano, przez 3 kolejne dni. W razie potrzeby możliwe jest zastosowanie kremu u partnera seksualnego. Przeciwwskazania: (A, B, C) Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. (B) Gynoxin Uno zawiera lecytynę sojową. Jeśli pacjentka jest uczulona na orzeszki ziemne lub soję nie powinna stosować tego produktu leczniczego. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: (A, B, C) Należy skonsultować się z lekarzem, w przypadku: gdy pacjentka jest w wieku powyżej 60 lat, gdy do zakażenia doszło po raz pierwszy, nawracających objawów (więcej niż 2 zakażenia w ciągu ostatnich 6 miesięcy), gorączki (≥38°C), bólu w dolnej części brzucha, pleców lub dyzurii, cuchnących upławów, nudności, nieprawidłowych lub nieregularnych krwawień z pochwy, upławów zabarwionych krwią i (lub) bólu w ramionach, gdy po upływie 7 dni nie nastąpiła poprawa, gdy pacjentka lub jej partner przechodzili kiedykolwiek chorobę przenoszoną drogą płciową, nadwrażliwości na imidazol lub inne przeciwgrzybicze produkty lecznicze do stosowania dopochwowego, ran pochwy i sromu w tym owrzodzeń i pęcherzy, działań niepożądanych, takich jak: świąd, zaczerwienienie, wysypka, które są związane z leczeniem. Produktu leczniczego nie należy stosować jednocześnie z mechanicznymi środkami antykoncepcyjnymi, środkami plemnikobójczymi, irygatorami dopochwowymi lub innymi produktami dopochwowymi. W przypadku zakażenia również partnera zaleca się jego równoczesne leczenie. Fentikonazol w czasie ciąży i laktacji powinien być stosowany pod nadzorem lekarza. (A, B) Produkt leczniczy zawiera etylu parahydroksybenzoesan i propylu parahydroksybenzoesan sodowy, które mogą powodować reakcje alergiczne (możliwe reakcje typu późnego). W przypadku wystąpienia miejscowego podrażnienia lub reakcji uczuleniowej leczenie należy przerwać. (C) Niektóre substancje pomocnicze kremu dopochwowego (lanolina uwodorniona, alkohol cetylowy), mogą powodować miejscową reakcję skórną (np. kontaktowe zapalenie skóry). Ten produkt leczniczy zawiera 50 mg glikolu propylenowego w 1 g kremu. W przypadku wystąpienia miejscowego podrażnienia lub reakcji uczuleniowej, leczenie należy przerwać. Działania niepożądane: (A, B) Po wprowadzeniu kapsułki do pochwy może wystąpić łagodne, przemijające uczucie pieczenia. (C) Podczas wprowadzania kremu do pochwy może wystąpić łagodne, przemijające uczucie pieczenia. (A, B, C) Fentikonazol słabo się wchłania przy stosowaniu na zdrową skórę/błonę śluzową i występowanie ogólnoustrojowych działań niepożądanych jest mało prawdopodobne, jeśli Gynoxin Optima/Gynoxin Uno/Gynoxin jest stosowany zgodnie z zaleceniami. Długotrwałe stosowanie miejscowe produktu leczniczego może spowodować nadwrażliwość. Działania niepożądane zestawiono według układów i narządów zgodnie z terminologią MedDRA, i według częstości: Zaburzenia układu rozrodczego i piersi: odczuwanie pieczenia sromu i pochwy (częstość: bardzo rzadko). Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: rumień, świąd, wysypka (częstość: bardzo rzadko). Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: nadwrażliwość w miejscu podania (częstość nieznana). Podmiot odpowiedzialny: (A, B, C) Recordati Industria Chimica e Farmaceutica S.p.A., Via Civitali 1, 20148 Mediolan, Włochy. Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu i nazwa organu, który je wydał: (A) 8432, (B) 8433, (C) 8434, (A, B, C) Minister Zdrowia. Kategoria dostępności: (A, B, C) Produkty lecznicze wydawane bez przepisu lekarza — OTC.

ARTYKUŁ SPONSOROWANY