Cukrzyca, w zależności od przyczyny występowania, dzieli się na 5 różnych rodzajów: insulinozależną, insulinoniezależną, cukrzycę ciężarnych, związaną z niedożywieniem oraz cukrzycę o nieznanej etiologii. Nieleczona cukrzyca może prowadzić do wystąpienia poważnych zaburzeń zdrowotnych, z których najczęściej występującymi są: schorzenia związane z nerkami, układem sercowo-naczyniowym, nerwowym, a także zaburzenia wzroku. Z tego względu bardzo istotna jest właściwa diagnostyka cukrzycy i wdrożenie jak najszybszego leczenia [1,2].
OGTT – podstawowy sposób diagnostyki cukrzycy
OGTT (ang. Oral glucose tolerance test), czyli doustny test tolerancji glukozy to obok badania stężenia glukozy na czczo, najczęściej wykorzystywany sposób rozpoznania stanów hiperglikemii, będących głównym objawem cukrzycy [3].
OGTT rozpoczyna się od pobrania na czczo próbki krwi żylnej, w której oznacza się stężenie glukozy we krwi. Następnie należy wypić 75 g glukozy rozpuszczonej w 300 g wody, po czym po raz kolejny po upływie 120 minut oznaczyć stężenie glukozy we krwi. Czas pomiędzy wypiciem roztworu glukozy a ponownym oznaczeniem stężenia cukru we krwi należy spędzić w spoczynku, nie spożywając posiłków ani nie pijąc płynów [4]. Wyniki OGTT interpretuje się następująco [4,5]:
- stężenie glukozy we krwi po 120 minutach od wypicia r-r glukozy wynosi poniżej 140 mg/dl: wynik prawidłowy;
- stężenie glukozy we krwi po 120 minutach od wypicia r-r glukozy wynosi 140-199 mg/dl: stan zagrożenia wystąpienia cukrzycy;
- stężenie glukozy we krwi po 120 minutach od wypicia r-r glukozy wynosi powyżej 200 mg/dl: stwierdza się cukrzycę.
Hipoglikemia, jako stan zagrożenia życia cukrzyka
Hipoglikemią nazywamy stan, w którym następuje nagły spadek stężenia glukozy we krwi. Może on stanowić realne zagrożenie dla zdrowia i życia cukrzyka. Z tego właśnie względu ważna jest szybka i zdecydowana reakcja, mająca na celu podwyższenie stężenia glukozy we krwi. Diabetycy zawsze powinni mieć przy sobie produkt zawierający w składzie węglowodany proste, co pozwoli na szybkie „wyjście” ze stanu hipoglikemii. Bardzo dobrym wyborem jest posiadanie preparatu zawierającego samą glukozę, po podaniu której następuje bardzo szybkie podwyższenie stężenia cukru we krwi do prawidłowych wartości [6,7].
Jakie są przyczyny hipoglikemii?
Do najczęstszych przyczyn wystąpienia hipoglikemii zaliczymy [7]:
- podanie zbyt dużej dawki insuliny;
- intensywny, nieplanowany wysiłek fizyczny;
- opuszczenie posiłku;
- przyjęcie zbyt małej ilości węglowodanów;
- spożycie alkoholu.
W jaki sposób objawia się hipoglikemia?
O hipoglikemii mówimy wtedy, gdy stężenie glukozy we krwi spada poniżej 70 mg/dl. Jednak w przypadku pacjentów, którzy chorują na cukrzycę przez wiele lat, objawy hipoglikemii mogą się pojawić już przy stężeniu glukozy we krwi wynoszącym ok. 100 mg/dl [2].
Pierwszymi symptomami wskazującymi na wystąpienie hipoglikemii są: wzmożona potliwość, głód, uczucie pragnienia, tachykardia, bladość skóry i ból brzucha. Przy nasileniu stanu hipoglikemicznego, mogą pojawić się problemy z koncentracją, zawroty głowy, utrudniony kontakt z otoczeniem, a nawet utrata przytomności [2,6].
Jaki jest schemat postępowania w przypadku wystąpienia hipoglikemii?
W przypadku wystąpienia objawów hipoglikemii, cukrzyk powinien niezwłocznie przyjąć produkty zawierające w swoim składzie 10-15 g cukrów prostych (np. miód, słodzony napój, glukozę w postaci proszku, płynnej lub roztworu). Optymalnym wyborem jest podanie preparatu zawierającego samą glukozę, ponieważ najszybciej wchłania się ona do krwiobiegu. Co ważne, błędem jest przyjmowanie takich produktów, jak czekolada, czy batoniki, gdyż zawierają one w składzie znaczne ilości tłuszczów, zaburzających szybkie wchłanianie cukrów prostych.
Po ok. 15-20 minutach od podania produktu zawierającego w składzie cukry proste, należy zbadać glikemię. Jeśli nadal jest ona niska (lub jeśli objawy hipoglikemii nadal się utrzymują) należy podać kolejną dawkę cukrów prostych. Natomiast, gdy wróciła do normy, to chory powinien zjeść posiłek zawierający węglowodany złożone (np. makaron, chleb, ryż), a także unikać intensywnego wysiłku fizycznego.
W przypadku utraty przytomności z powodu wystąpienia hipoglikemii, należy ułożyć cukrzyka w pozycji bezpiecznej i podać zastrzyk zawierający w składzie glukagon. W przypadku nieposiadania takiego leku, niezwłocznie należy zadzwonić po pogotowie ratunkowe, gdyż taki stan może zagrażać życiu chorego [7].
Glukoza Prolab to produkt zawierający w jednostkowym opakowaniu 75 g glukozy. Może ona być stosowana:
- do wykonania doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT);
- w przypadku wystąpienia objawów hipoglikemii (można przyjąć bezpośrednio 5-20 g glukozy w proszku lub rozpuścić tę ilość w wodzie, a następnie wypić roztwór);
- w przypadku pojawienia się wyczerpania po intensywnym wysiłku fizycznym.
Istotną zaletą produktu Glukoza Prolab jest to, że jest ona pakowana do plastikowego opakowania wielokrotnego użytku. Umożliwia to posiadanie tego preparatu zawsze przy sobie i użycie go wtedy, gdy tylko zajdzie taka potrzeba. Bardzo ważne jest również to, że preparat ten występują w różnych smakach (cytrynowym, cytrynowo-miętowym). Jest to ogromna korzyść dla osób, które nie akceptują smaku samej glukozy.
Bibliografia:
- Fiłon J. Cukrzyca – wyzwanie zdrowia publicznego w XXI wieku. Białystok 2019: 6-20.
- Cukrzyca ukryta Pandemia. Sytuacja w Polsce 2014 r.
- Modlińska A. Pacjent z rozpoznaniem cukrzycy w opiece paliatywnej, Paliative Medicne in Practice 2018; 12, 1: 11-20.
- https://www.mp.pl/cukrzyca/lista/92153,doustny-test-obciazenia-glukoza
- Mayer B. Jak rozpoznać cukrzycę i określić stężenie glukozy we krwi? Diabetologia Praktyczna 2002; 3 (2): 109-114.
- Opieka pielęgniarki szkolnej nad uczniem z cukrzycą. Wydawca sugar free. Warszawa 2008: 5.
- Hipoglikemia u chorego z cukrzycą, [w]: Zalecenia w opiece diabetologicznej. wyd. przez Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych.