Z problemem kolki niemowlęcej zmaga się spora część świeżo upieczonych rodziców. Według różnych opinii schorzenie to dotyka około 25% niemowląt do 4.-5. miesiąca życia [1]. Nic zatem dziwnego, że praktycznie codziennie w aptece stykamy się z pytaniami o możliwości łagodzenia kolki u niemowląt. Warto więc znać potencjalne przyczyny tego złożonego problemu, a tym bardziej sposoby jego łagodzenia. Pomoże to poprawnie doradzać naszym pacjentom, a jednym z nich jest dziś pan Kamil.
Opis przypadku
W aptece pojawił się dziś Pan Kamil – tata półtoramiesięcznej Klary. Pacjent jest wyraźnie przejęty i zmartwiony, gdyż od kilku dni stara się wraz z żoną, bezskutecznie jak dotąd, pomóc swojej córeczce. Klara od blisko tygodnia dużo płacze i jest mocno rozdrażniona, co ma miejsce zwykle w porze popołudniowej i wieczornej. Co jest szczególnie dziwne dla Pana Kamila – zachowanie córki nie ma jakiejś konkretnej przyczyny i pojawia się nagle. Pan Kamil prosi Cię o pomoc, informując, że Klara karmiona jest obecnie mlekiem modyfikowanym.
Rozpoznanie i wsparcie
Z informacji uzyskanych od pacjenta dowiadujemy się, że mamy do czynienia z niemowlęciem, u którego rodzice zaobserwowali niczym nieuzasadniony płacz. Opis zachowania dziecka dość dobrze pasuje do często występującej u niemowląt kolki. Charakteryzuje się ona m.in.:
- Nagłym i nie dającym się opanować rodzicom płaczem
- Rozdrażnieniem i nerwowością
- Pobudzeniem [2,3,4].
Cechą szczególną jest fakt, że wspomniany płacz nie ma zwykle konkretnej przyczyny [3,4].
Na podstawie przedstawionych przez pacjenta objawów można z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że u Klary pojawiła się kolka. Aby mieć pewność, należy jednak rozróżnić kolkę od:
- Alergii pokarmowej (zwykle na białko mleka krowiego) – w przypadku jej występowania pojawiają się głównie zmiany skórne w postaci AZS, a także biegunki i/lub wymioty
- Nietolerancji laktozy – gdzie pojawiają się wodniste, kwaśne stolce
- Patologicznego refluksu żołądkowo-jelitowego – w tym przypadku dochodzi do ulewania, cofania się pokarmu i płaczu podczas karmienia [5].
Pan Kamil potwierdził nam, że nie zaobserwował u córki żadnych z objawów, mogących świadczyć o którymś z tych trzech schorzeń. To tylko utwierdziło nas w przekonaniu, że mamy najprawdopodobniej do czynienia z kolką niemowlęcą. Pamiętaj, że zawsze warto skonsultować się z lekarzem.
Przyczyny kolki niemowlęcej i możliwości wpływania na jej przebieg
Kolka niemowlęca to schorzenie wieloczynnikowe, o niewyjaśnionej do końca etiologii [2,4,5,6]. Wśród możliwych przyczyn tego schorzenia wymienia się:
- Niedojrzałość przewodu pokarmowego dziecka i przez to zaburzoną perystaltykę jelit
- Niedojrzałość układu nerwowego w obrębie przewodu pokarmowego i związane z tym zaburzenia czucia trzewnego i dolegliwości bólowe
- Nadprodukcję gazów w związku ze spożywanym pokarmem
- Niedojrzałość i zaburzenia w strukturze mikroflory jelitowej
- Niepokój rodziców, który przekłada się na niepokój dzieck
- Nadmiar bodźców zewnętrznych w otoczeniu niemowlęcia [5,7,8].
Tak długa lista ewentualnych przyczyn przypadłości dość często skutecznie utrudnia wybór odpowiednich działań terapeutycznych. Tym bardziej, że priorytetem rodziców jest zmniejszenie natężenia bólu i płaczu u dziecka za wszelką cenę [2]. Stąd warto wiedzieć, że literatura opisuje dwie drogi możliwych działań:
- Podejście niefarmakologiczne – tzw. terapię behawioralną
- Podejście farmakologiczne [3,5].
Terapia niefarmakologiczna zakłada bądź to pozostawienia dziecka samego – licząc na to, że płacz ulegnie osłabieniu – bądź też szczególną opiekę nad niemowlęciem [3,5]. Polegać ona może chociażby na: masażu brzuszka, kołysaniu, stosowaniu ciepłych okładów lub poddawaniu działaniem niewielkiego szumu. Niestety – poza subiektywnymi odczuciami rodziców, nie ma konkretnych dowodów na skuteczność takiego postępowania [5].
Dość szeroką grupę możliwości stanowi podejście farmakologiczne. W tym przypadku zastosowanie znajdują (choć niektóre związki z miernym skutkiem):
- Zioła (np. koper, rumianek) – stosowane ze względu na swoje właściwości spazmolityczne. Ze względu na ryzyko przedawkowania nie są one zalecane, a ich efektywność nie jest jednoznaczna
- Simetykon – popularna substancja zmniejszająca napięcie powierzchniowe niekoniecznie sprawdza się w przypadku kolki niemowlęcej. Badania porównawcze pokazują, że w stosowanych dawkach simetykon nie wpływa pozytywnie na przebieg kolki niemowlęcej i nie ma uzasadnienia co do jego stosowania
- Trimebutyna – substancja regulująca aktywność przewodu pokarmowego. Niestety – dla niemowląt dostępna jedynie na receptę, a ze względu na ryzyko pojawienia się działań niepożądanych w postaci zaparć lub biegunek nie zalecana jako preparat I rzutu
- Probiotyki – bakterie komensalne, które poprzez swoją aktywność kolonizują powierzchnię jelit, dzięki czemu mogą realnie wpływać na ich funkcjonowanie [3,5].
Biorąc pod uwagę fakt, że niedojrzałość mikroflory i struktur jelitowych uważana jest obecnie za najbardziej prawdopodobną przyczynę występowania kolki, jedną z najbardziej efektywnych terapii jest zatem stosowanie probiotyków [1,6].
Probiotyki – sposób na złagodzenie dolegliwości u Klary i nie tylko…
Rekomendacją dla Pana Kamila może być zatem podanie Klarze bakterii probiotycznych – zwłaszcza z rodzaju Bifidobacterium [8,9]. Badania prowadzone z udziałem tego szczepu pokazują, że podanie go niemowlętom znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia płaczu u dziecka [6]. Wpływ probiotyku na organizm dziecka z kolką objawiać się może w postaci:
- Nawet 50% redukcji objawów kolki
- Poprawy jakości snu, a tym samym całej nocy – zarówno dla dziecka, jak i pośrednio dla rodziców
- Lepszego samopoczucia niemowlęcia i jego opiekunów [1,6].
Poza tym probiotyki sprzyjają wzrostowi komensalnych bakterii w obrębie przewodu pokarmowego i przeciwdziałają rozwojowi bakterii oportunistycznych [10]. To wszystko sprawia, że u niemowlęcia następuje widoczne złagodzenie objawów kolki.
Właściwą rekomendacją dla Klary będzie zatem probiotyk na bazie Bifidobacterii – terapia taka jest dobrze tolerowana i bezpieczna, a badania potwierdzają jej zadowalającą efektywność [6]. Obecnie wydaje się, że jest to najbardziej trafny kierunek postępowania w przypadku wystąpienia objawów kolki niemowlęcej – ze względu na niedojrzałość przewodu pokarmowego i możliwą dysbiozę jelitową.
Literatura:
- Probiotics for the management of infantile colic: a systematic review, Jennifer Simonson, Kristin Haglund, Emma Weber, Alssa Fial, Lisa Hanson, MCN Am J Matern Cgld Nurs 2021, Mar-Apr 01;46(2): 88-96
- Childhood colic management under the optics of mothers and of the family health team, Abreu-D’Agostini, Vieira JB, Facio BC, Fracolli LA, Fabbro MRC, Carmona EV, Rev Bras Enferm 2020; 73(Suppl4) e20200075
- Kolka jelitowa w praktyce pediatrycznej, Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Julia Gawryjołek, Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 6, 408-414
- Probiotics to prevent infantile colic (Review), Ong TG, Gordon M, Banks SSC, Thomas MR, Akobeng AK, Cochrane Database of Systematic Reviews 2019, Issue 3, Art. No.: CD012473
- Kolka niemowlęca, Izabela Jastrzębska, Pediatria po Dyplomie 2013:17(6): 40-45
- Efficacy of Bifidobacterium breve CECT7263 for infantile colic treatment: an open-label, paralel, randomised, controlled trial, M.A. Maldonado-Lobon, R.Blanco-Rojo, J. Maldonado, M.A. Ali, M.V. Almazan, A. Suanes-Cabello, E.Callejon, R. Jaldo, M.R. Benevides, A.M. Negrillo, A. Sanud, C. Rodriguez, O. Banuelos, J. Fonolla, M. Olivares, Beneficial Microbes, 2021;12(1): 55-67
- Infantile colic: new insights into an old problem, Tu Mai, Nicole Y. Fatheree, Wallace Gleason, Yuying Liu, Jon Marc Rhoads, Gastroenterol Clin North Am 2018 December; 47(4): 829-844
- The therapeutic efficacy of Bifidobacterium animalis subsp. Lactis BB-12 in infant colic: a randomised, double blind, placebo-controlled trial, Rita Nocerino, Francesca De Filippis, Gaetano Cecere, Antonio Marino, Maria Micillo, Carmen Di Scala, Carmen de Caro, Antonio Calignano, Cristina Bruno, Lorella Paparo, Anna M. Iannicelli, Linda Cosenza, Ylenia Maddalena, Giusy della Gatta, Serena Coppola, Laura Carucci, Danilo Ercolini, Roberto Berni Canani, ALiment Pharmacol Ther. 2020; 51:110-120
- Safety and tolerability of Bifidobacterium longum subspecies infantis EVC001 supplementation in healthy term breastfed infants: a phase I clinical trial, Jennifer T. Smilowitz, Jackelyn Moya, Melissa A. Breck, Chelsea Cook, Annette Fineberg, Kathleen Angkustsiri, Mark A. Underwood, BMC Pediatrics (2017) 17:133
- Zastosowanie probiotyków w pediatrii, Hanna Szajewska, Standardy Medyczne/Pediatria, 2008, t.5, 380-392
ARTYKUŁ SPONSOROWANY