Magnez należy do jednych z najważniejszych składników mineralnych warunkujących wiele istotnych funkcji ludzkiego organizmu. Jego niedobór może powodować rozwój poważnych schorzeń, w tym tych obejmujących układ sercowo-naczyniowy. Leczenie niedoborów magnezu pomaga m.in. kontrolować nadciśnienie tętnicze krwi.
Do apteki przychodzi pani Anna (lat 48, 165 cm wzrostu, 72 kg). Chce wykupić receptę na lek zawierający cilazapril w dawce 0,5 mg. Z wywiadu wynika, że Pani Anna stosuje ten preparat od 1 roku. Opowiada ona, że od kilku miesięcy ma bardzo złe samopoczucie. Odczuwa stres i skoki ciśnienia z powodu rozwodu z mężem. Przy tym pojawiły się u niej kłopoty z sercem, które silnie kołacze oraz problemy z koncentracją i zasypianiem. Dodatkowo, z wykonywanych codziennie pomiarów ciśnienia tętniczego krwi wynika, że ma ona je stale podwyższone. Lekarz, u którego była na wizycie potwierdził podwyższone ciśnienie tętnicze krwi i zalecił stosowanie produktu leczniczego zawierającego cilazapril w dawce 0,5 mg. Pacjentka pyta farmaceutę, czy stosowanie tego leku będzie wystarczające, by poprawie uległ jej stan zdrowia. Chciałaby się także dowiedzieć, czy oprócz stosowania preparatu przepisanego przez lekarza może zrobić coś jeszcze, aby lepiej kontrolować ciśnienie tętnicze krwi i w efekcie wrócić do stanu dobrego samopoczucia.
Nadciśnienie tętnicze krwi należy do najczęstszych chorób przewlekłych w naszym kraju. Mimo że ryzyko zachorowania na tę chorobę wzrasta wraz z wiekiem, to może ona wystąpić w każdym wieku. Należy także pamiętać, że nadciśnienie tętnicze krwi należy do głównych czynników ryzyka rozwoju takich chorób sercowo-naczyniowych jak niewydolność serca, choroba niedokrwienna serca oraz udar mózgu [1].
Pani Anna została poinformowana, że w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa pojawienia się tych schorzeń, konieczne jest stosowanie się do kilku ważnych zasad w codziennym funkcjonowania. Po pierwsze, musi ona utrzymać aktywność fizyczną, a także stosować się do zasad zdrowego żywienia. Powinna unikać spożywania dużych ilość soli, zwiększyć udział spożywanych nienasyconych kwasów tłuszczowych w porównaniu do tłuszczów nasyconych, oraz zwiększyć spożycie warzyw, oraz owoców [1,2]. Wykazano również, że niedobór niektórych składników mineralnych w diecie może sprzyjać rozwojowi nadciśnienia tętniczego krwi. U pacjentów zmagających się z tą chorobą oraz innymi schorzeniami sercowo-naczyniowymi wykazano zaburzenia gospodarki mineralnej, w tym niedobory magnezu [3,4].
Związek między magnezem a ciśnieniem tętniczym krwi.
Niedobór magnezu u pacjentów zmagających się z nadciśnieniem tętniczym krwi może być jednym z elementów składających się na patogenezę tego schorzenia. Pierwiastek ten ma wpływ zarówno na częstość rytmu serca, jak i kurczliwość naczyń krwionośnych oraz mięśnia sercowego [5]. Co więcej, pacjenci zmagający się z nadciśnieniem tętniczym krwi są szczególnie narażeni na jego niedobór. Ma to związek z tym, że leki stosowane w leczeniu tej choroby, takie jak diuretyki tiazydowe oraz inhibitory konwertazy angiotenysny, wpływają na zmniejszenie stężenia składników mineralnych w organizmie, w tym magnezu [4].
Wpływ niedoboru magnezu na wzrost ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego krwi wynika z jego mechanizmu działania:
- wykazuje działanie antagonistyczne wobec wewnątrzkomórkowego wapnia, który zmagazynowany jest w komórkach mięśni gładkich. Dzięki temu prawidłowe stężenie magnezu wpływa na rozkurcz mięśniówki gładkiej naczyń krwionośnych, poszerzenie ich światła, a tym samym obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Wykazano, że nawet niewielki niedobór magnezu w organizmie może powodować zwiększenie kurczliwości naczyń krwionośnych, a także mięśnia sercowego, co prowadzi do wystąpienia efektu hipertensyjnego [1];
- wpływa na wzrost stężenia prostaglandyn E, co również skutkuje rozszerzeniem naczyń krwionośnych [4];
- wykazuje działanie antyagregacyjne, dzięki zdolności do hamowania wytwarzania tromboksanu, który jest aktywatorem płytek krwi. Ponadto wykazano, że niedobór magnezu hamuje uwalnianie inhibitora agregacji płytek krwi, jakim jest tlenek azotu. Zwiększona agregacja płytek krwi może natomiast prowadzić do dysfunkcji śródbłonka naczyń krwionośnych, co w efekcie może skutkować upośledzeniem wazodylatacji i wzrostem ciśnienia tętniczego krwi;
- redukuje liczbę wolnych rodników, a także wykazuje działanie przeciwzapalne. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko uszkodzenia śródbłonka naczyń krwionośnych i rozwoju chorób sercowo-naczyniowych [4];
Z powyższych wynika, że leczenie niedoborów magnezu pomaga kontrolować nadciśnienie tętnicze krwi oraz wpływa na zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych będących jego następstwem, takich jak niewydolność serca, choroba niedokrwienna serca, udar mózgu, czy miażdżyca naczyń krwionośnych [1,3].
Zalecenia dla Pani Anny
Dolegliwości, które opisuje pani Anna, takie jak silna podatność na stres, kołatanie serca oraz nadciśnienie tętnicze krwi, wskazują na występowanie u niej niedoborów magnezu [7]. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na fakt, że Pani Anna będzie stosować preparat obniżający ciśnienie tętnicze krwi zawierający cilazapril, który należy do inhibitorów konwertazy angiotensyny. Przyjmowanie preparatów z tej grupy leków wiąże się natomiast z ryzykiem wystąpienia zaburzeń elektrolitowych, co tylko nasila niedobór magnezu [4]. W związku z tym farmaceuta zaleca Pani Annie leczenie występujących u niej niedoborów magnezu poprzez zastosowanie leku Magne B6 Forte zawierającego w składzie cytrynian magnezu wraz z witaminą B6. Zalecenie preparatu z magnezem w formie soli organicznej ma związek z jej łatwiejszą przyswajalnością przez organizm, co wynika z ich zbliżonej budowy do związków magnezu zawartych w pożywieniu. Witamina B6 ma natomiast na celu zwiększyć wchłanianie magnezu i ułatwić transport jego jonów w organizmie [7].
Farmaceuta zwraca ponadto uwagę na prawidłowe dawkowanie preparatu z magnezem, do którego powinna stosować się pacjentka. Zgodnie z kartą charakterystyki tego produktu leczniczego, pani Anna powinna przyjmować magnez według schematu 2×2, co da łącznie ilość 400 mg wysokoprzyswajalnych jonów magnezu [8]. Ta ilość zapewnia uzupełnienie dobowego zapotrzebowania dorosłej osoby na ten pierwiastek. Uzupełnienie niedoborów magnezu pozwoli pani Annie na lepszą kontrolę ciśnienia tętniczego krwi oraz na lepsze radzenie sobie z pojawiającym się w związku z trudną sytuacją życiową stresem [7].
Farmaceuta przypomina pani Annie także o regularnej aktywności fizycznej i uwzględnieniu zasad zdrowego żywienia w codziennym życiu. Stosowanie się do tych wszystkich zaleceń pozwoli jej wrócić do dobrego samopoczucia oraz zmniejszyć ryzyko rozwoju w przyszłości innych schorzeń układu sercowo-naczyniowego, w tym udaru mózgu, czy choroby niedokrwiennej serca.
Literatura:
- Żak J, Stolarz-Skrzypek K, Czarnecka D., Ocena spożycia magnezu oraz częstości spożycia produktów bogatych w magnez przez pacjentów z nadciśnieniem tętniczym
- Suliburska J. Rola składników mineralnych w rozwoju i prewencji nadciśnienia tętniczego. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2010; 1 (4): 230-235.
- Knypyl Znaczenie magnezu oraz wapnia w schorzeniach układu krążenia
- Rzeźnik M, Suliburska J. Suplementy mineralne w terapii nadciśnienia tętniczego. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2013; 4 (3): 128-131.
- Skrzek A, Stolarz-Skrzypek K, Klocek M, Czarnecka D. Suplementacja preparatów magnezu u mężczyzn i kobiet z nadciśnieniem tętniczym
- Jankowski J, Jabłecka A. Rola magnezu w chorobie niedokrwiennej serca. Farmacja współczesna 2008; 1: 152-155.
- Szymczyk H. Magnez-pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Farmacja Współczesna 2016; 9: 217-223. Przewodnik Lekarza 44-48.
- Karta CHPL Magne B6 Forte
MAT-PL-2301672-1.0-07/2023
Magne B6 Forte, 100 mg jonów magnezu + 10 mg pirydoksyny chlorowodorku, tabletki powlekane. Jedna tabletka powlekana zawiera 100 mg jonów magnezu w postaci magnezu cytrynianu (Magnesii citras) i 10 mg pirydoksyny chlorowodorku (Pyridoxini hydrochloridum). Substancja pomocnicza o znanym działaniu: laktoza 50,57 mg. Wskazania do stosowania: Produkt jest wskazany do stosowania w niedoborach magnezu. Występowanie poniżej wymienionych objawów może wskazywać na niedobór magnezu: – nerwowość, drażliwość, wahania nastroju, łagodny lęk, niepokój, przejściowe uczucie zmęczenia, ospałość, zaburzenia snu w niewielkim nasileniu; – objawy lęku, takie jak kurcze przewodu pokarmowego lub kołatanie serca (bez zaburzeń serca); – kurcze mięśni, mrowienie, drganie powiek. Uzupełnienie magnezu może złagodzić powyższe objawy. W przypadku braku poprawy po miesiącu stosowania produktu leczniczego Magne B6 Forte, kontynuowanie leczenia nie jest zalecane. Dawkowanie i sposób podawania: Dawkowanie Dorośli: od 3 do 4 tabletek na dobę, w 2 lub 3 dawkach podzielonych podczas posiłku. Dzieci i młodzież w wieku 6 lat lub powyżej (o masie ciała około 20 kg): od 10 do 30 mg/kg m.c. na dobę (tzn. od 0,4 do1,2 mmol/kg m.c. na dobę) tzn. od 2 do 4 tabletek na dobę, w 2 lub 3 dawkach podzielonych, podczas posiłków. Sposób podawania: Tabletki należy połykać, popijając dużą ilością wody. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancje czynne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą, ciężka niewydolność nerek (klirens kreatyniny mniejszy niż 30 ml/min), jednoczesne stosowanie lewodopy. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: W przypadku skojarzonego niedoboru magnezu i wapnia, w pierwszej kolejności należy wyrównać niedobór magnezu. W przypadku ciężkiego niedoboru magnezu i zaburzeń wchłaniania, leczenie należy rozpocząć od dożylnego podawania magnezu. Należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów z umiarkowaną niewydolnością nerek ze względu na ryzyko wystąpienia wysokiego stężenia magnezu we krwi. Nie stosować u dzieci w wieku poniżej 6 lat. Dotyczy tylko chlorowodorku pirydoksyny: Na skutek przyjmowania wysokich dawek pirydoksyny przez długi czas może wystąpić czuciowa neuropatia aksonalna. Specjalne ostrzeżenia dotyczące substancji pomocniczych: Laktoza Produkt leczniczy nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, brakiem laktazy lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy. Działania niepożądane: Działania niepożądane są wymienione poniżej według klasyfikacji układów i narządów oraz częstości występowania. Częstość występowania jest określona jako bardzo często (> 1/10), często (> 1/100 do < 1/10), niezbyt często (> 1/1000 do < 1/100), rzadko (> 1/10 000 do < 1/1000), bardzo rzadko (< 1/10 000), nieznana (częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych). Zaburzenia układu immunologicznego: nadwrażliwość – częstość nieznana; Zaburzenia żołądka i jelit: biegunka, ból brzucha – częstość nieznana; Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: reakcje skórne, w tym pokrzywka, świąd, wyprysk, rumień – częstość nieznana. Zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych Po dopuszczeniu produktu leczniczego do obrotu istotne jest zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych. Umożliwia to nieprzerwane monitorowanie stosunku korzyści do ryzyka stosowania produktu leczniczego. Osoby należące do fachowego personelu medycznego powinny zgłaszać wszelkie podejrzewane działania niepożądane za pośrednictwem Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Al. Jerozolimskie 181C, 02-222 Warszawa, tel.: + 48 22 49 21 301, faks: + 48 22 49 21 309, Strona internetowa: https://smz.ezdrowie.gov.pl Działania niepożądane można zgłaszać również podmiotowi odpowiedzialnemu. OTC – produkt leczniczy wydawany bez przepisu lekarza. Przed zastosowaniem należy zapoznać się z pełną informacją o leku. Podmiot odpowiedzialny posiadający Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Opella Healthcare Poland Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa. Informacji udziela: Opella Healthcare Poland Sp. z o.o., tel.: 22 280 00 00. Pozwolenie Prezesa URPLWMiPB na dopuszczenie do obrotu nr: 15649. {ChPL 04/2022}