Wykorzystanie roślin jako elementów terapii zdrowotnych znane jest ludzkości od niepamiętnych czasów. Terapia ziołowa to wszak najstarsza forma wpływania na stan zdrowia organizmu. Za jedną z jej odmian można uznać aromaterapię, w której wykorzystuje się korzystne właściwości olejków eterycznych. O możliwościach współczesnej aromaterapii i korzyściach, jakie nam daje – o tym właśnie przeczytasz poniżej.
OLEJKI ETERYCZNE W TEORII
Olejki eteryczne to wysokoskoncentrowane, lotne oleje roślinne [1]. Cechą charakterystyczną wszystkich olejków eterycznych jest ich bogaty skład, co warunkuje wielokierunkową aktywność biologiczną [2,3]. To właśnie złożoność składu i działania nadaje olejkom eterycznym wyjątkowych właściwości, dzięki którym są one tak szeroko wykorzystywane.
100% Naturalny olejek eteryczny to nic innego jak ciekły koncentrat, uzyskiwany z wydzielających zapach części roślin. Uzyskuje się go poprzez destylację z parą wodną, ekstrakcję, tłoczenie na zimno lub wyciskanie odpowiedniego surowca roślinnego [3]. Ważne jest to, że są to związki lotne, a więc znajdują zastosowanie w licznych formach aeroterapii.
MOŻLIWE ZASTOSOWANIA OLEJKÓW ETERYCZNYCH
Ze względu na swoje lotne właściwości olejki eteryczne wykorzystuje się dzisiaj w szeroko pojętej aromaterapii, która łączy ze sobą medycynę naturalną i zielarstwo [3].
Aromaterapia pochodzi od greckich słów „aromata” – wonne korzenie i „therapeia” – leczenie, opieka. W wolnym tłumaczeniu mowa tu zatem o „leczeniu zapachem” [3].
Aromaterapia jako forma terapii nie ma właściwości leczniczych, przyczynia się jednak do poprawy ogólnego stanu zdrowia. Obecnie stosowana jest pod kilkoma postaciami, m.in.:
- W formie inhalacji (zarówno indywidualnych, jak i jako aromatyzacja pomieszczeń)
- W formie masażów
- W formie kąpieli aromatycznych [4].
Aromaterapia może być ukierunkowana na różne schorzenia i dolegliwości, niemniej jednak w ostatnim czasie duże nadzieje wiąże się z jej działaniem p/drobnoustrojowym. Aby jednak móc osiągnąć taki efekt należy wiedzieć, jakie olejki eteryczne wykorzystać w ramach takiej formy aromaterapii.
PRZYKŁADY OLEJKÓW O DZIAŁANIU P/DROBNOUSTROJOWYM
Właściwości konkretnego olejku uwarunkowane są bezpośrednio jego składem. Wśród licznej grupy związków o działaniu antyseptycznym na uwagę zasługują te, zawarte w takich olejkach, jak:
-
Olejek rozmarynowy
Składniki czynne olejku rozmarynowego to głównie 1,8-cyneol, α-pinen, kamfora, β-pinen i eugenol. Taka mieszanina związków lotnych odznacza się silnymi właściwościami antyseptycznymi i p/zapalnymi (olejek hamuje migrację leukocytów). Fakt ten jest wykorzystywany często w schorzeniach górnych dróg oddechowych [4]. Co więcej – składniki aktywne olejku działają immunomodulująco, hamując jednocześnie rozwój bakterii, wirusów i grzybów [5].
-
Olejek eukaliptusowy
Jako główny składnik uważa się 1,8-cyneol (eukaliptol) oraz cyneol [6]. Poza potwierdzonym badaniami działaniem wykrztuśnym olejek odznacza się właściwościami p/drobnoustrojowymi, m.in. wobec bakterii Haemophillus influenzae i Streptococcus pneumoniae [2].
-
Olejek cytrynowy
Za działanie olejku odpowiada głównie limonen oraz α-pinen i cytral [7]. Pomimo, że zwykle wykorzystywany jest jako corrigens, znajduje też zastosowanie w terapii chorób infekcyjnych, wykazując działanie p/bakteryjne i p/wirusowe [7]. Badania potwierdzają, że olejek cytrynowy hamuje wzrost chociażby Streptococcus pneumoniae i Haemophillus influenzae również przy stężeniach osiąganych podczas inhalacji [8].
-
Olejek goździkowy
W tym przypadku to eugenol i octan eugenylu odpowiada za jego główne właściwości, a są to: działanie p/bólowe i antyseptyczne [9]. Ta druga funkcjonalność sprawdza się zarówno wobec bakterii (głównie Gram+) jak i wobec wirusów [8,10]. Udowodniono również, że eugenol wzmacnia odpowiedź immunologiczną, zwiększając pośrednio ilość leukocytów [1].
-
Olejek cynamonowy
Olejek ten bogaty jest w aldehyd cynamonowy i eugenol [11]. Taki skład pozwala mu posiadać silne właściwości p/wirusowe i p/bakteryjne. Co ciekawe – olejek ten skutecznie hamował rozwój m.in. wirusa grypy typu A [2] Co łączy ze sobą wymienione olejki?
Cechą wspólną wspomnianych olejków eterycznych są ich właściwości antyseptyczne. Składniki lotne, dzięki swojej lipofilności z łatwością przenikają do komórek bakterii i wirusów, destabilizując ich strukturę i zaburzając integralność błony komórkowej [2]. Dzięki temu odznaczają się działaniem bakteriobójczym lub bakteriostatycznym oraz p/wirusowym. Zwłaszcza ta druga cecha jest obiektem dużego zainteresowania badaczy, szczególnie, że obecnie brak jest dużej ilości skutecznych leków p/wirusowych [2].
Ciekawym połączeniem olejków o działaniu p/drobnoustrojowym jest preparat o intrygującej nazwie Olejek złodziei. https://www.youtube.com/watch?v=qAJs8BDPF7k Pod względem składu zawiera on wszystkie wymienione powyżej olejki eteryczne, co daje mu duże możliwości, jeśli chodzi o zastosowania. Co również ciekawe, jest on dostępny w dystrybucji aptecznej już od kwietnia 2019 roku. Zarówno w hurcie jak i bezpośredniej współpracy z producentem – Optima Natura (https://optimanatura.eu/b2b/)
ZASTOSOWANIE OLEJKU W PRAKTYCE
Olejek złodziei to w 100% naturalny produkt o przyjemnym zapachu. Znajduje on zastosowanie w:
- Aromatyzacji pomieszczeń
- Kąpielach aromatycznych
- Poprawie mikroklimatu pomieszczeń.
Może być on zatem obiektem zainteresowania pacjentów, jak i samych farmaceutów. Dlaczego? Gdyż użycie go w obrębie chociażby apteki za pomocą odpowiednich dyfuzorów sprzyja poprawie jej mikroklimatu. Jego użycie wiąże się z pozytywnym wpływem na powietrze, w którym przecież farmaceuci przebywają przez cały czas swojej pracy. Takie zastosowanie olejku złodziei idealnie wpisuje się też w trend aromamarketingu – czyli oddziaływania na pacjenta poprzez zmysł węchu [12]. Poprawiając jakość powietrza w aptece wzbudza się jednocześnie zainteresowanie pacjentów tą formą terapii.
Olejek złodziei warto zatem polecać pacjentom:
- W okresach wzmożonych infekcji – aby pobudzić mechanizmy odpornościowe
- W ramach kąpieli antybakteryjnych
- W celu poprawy mikroklimatu pomieszczeń w domu, w biurze czy aptece
- Również jako metodę zniechęcania owadów.
Świadomość farmaceuty nt. szerokiej gamy zastosowań olejku złodziei wydaje się być obecnie niezwykle istotna. Potwierdzają to chociażby wyniki ankiety wśród młodych ludzi, gdzie ponad 70% kobiet i 50% mężczyzn deklaruje stosowanie różnych olejków eterycznych, ale już tylko co trzecia kobieta i co piąty mężczyzna przypisuje im działanie antyseptyczne [13]. Warto zatem podnieść świadomość pacjentów, bo moc ukryta w olejkach eterycznych jest, jak widać całkiem spora a olejek złodziei (https://optimanatura.eu/produkt/naturalny-olejek-zlodziei/) wydaje się idealnym kandydatem na ten który powinien zagościć na stałe w każdej przydomowej apteczce.
ARTYKUŁ SPONSOROWANY
Literatura:
- Much more than a pleasant scent: a review on essential oils supporting the immune system, Agnes Peterfalvi, Eva Miko, Tamas Nagy, Barbara Reger, Diana Simon, Attila Miseta, Boldizsar Czeh, Laszlo Szereday, Molecules 2019, 24, 4530
- Aktywność biologiczna I farmakologiczna olejków eterycznych w leczeniu i profilaktyce chorób infekcyjnych, Sylwia Katarzyna Król, Krystyna Skalicka-Woźniak, Martyna Kandefer-Szerszeń, Andrzej Stepulak, Postępy Hig Med. Dosw (online), 2013;67
- Terapeutyczne właściwości aromaterapii, Justyna Marwicka, Kornelia Niemyska, Sara Podraza, Kosmetologia Estetyczna, 6/2015/vol.4
- Rola aromaterapii w medycynie, Zygmunt Zdrojewicz, Katarzyna Minczakowska, Krzysztof Klepacki, Family Medicine & Primary Care Review 2014; 16, 4: 387-391
- Przeciwbakteryjne działanie olejku rozmarynowego (oleum Rosmarini) na bakterie beztlenowe, Anna Kędzia, Andrzej W. Kędzia, Joanna Wiśniewska, Post Fitoter 2018; 19(2): 98-105
- Aktywność przeciwgrzybicza olejku eukaliptusowego (Oleum eucalypti), Anna Kędzia, Marta Ziółkowska-Klinkosz, Barbara Kochańska, Aida Kusiak, Anna Wojtaszek-Słomińska, Andrzej W. Kędzia, Postępy Fitoterapii 2/2014
- Działanie na bakterie tlenowe olejku cytrynowego (Ol. Citri), Anna Kędzia, Aida Kusiak, Marta Ziółkowska-Klinkosz, Alina Gębska, Anna Wojtaszek-Słomińska, Maria Wierzbowska, Post Fitoter 2016; 17(1): 8-11
- Essential oils of aromatic plants with antibacterial, antifungal, antiviral, and cytotoxic properties = an overview, Jurgen Reichling, Paul Schnitzler, Ulrike Suschke, Reinhard Saller, Forschende Komplementarmedizin 2009; 16: 79-90
- Olejek goździkowy – właściwości I zastosowanie, Krystyna Nowak, Jan Ogonowski, Małgorzata Jaworska, Katarzyna Grzesik, Chemik 2012, 66, 2, 145-152
- A comprehensive review of the antibacterial, antifungal and antiviral potential of essential oils and their chemical constituents against drug-resistant microbial pathogens, Saika Tariq, Saira Wani, Waseem Rasool. Khushboo Shafi, Muzzaffar Ahmad Bhat, Anil Prabhakar, Aabid Hussain Shalla, Manzoor A. Rather, Microbial Pathogenesis 134 (2019) 103580
- Aktywność olejku cynamonowego (Oleum Cinnamomi) wobec bakterii beztlenowych, Anna Kędzia, Postępy Fitoterapii 1/2011
- Zapach jako skuteczne i nowoczesne narzędzie marketingu, Adam Rudzewicz
- Analiza znajomości i wykorzystania olejków eterycznych wśród wybranej grupy konsumentów, Izabela Przetaczek_rożnowska, Gabriela Warzecha, Med. Rodz 2017; 20(1): 31-36