NAFLD – czy zyskała już miano globalnej epidemii?

W dzisiejszych czasach wszechobecne występowanie nadciśnienia czy też miażdżycy wydaje się być zjawiskiem „normalnym”. W kontekście chorób cywilizacyjnych coraz częściej będzie się teraz mówiło o niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby (w skrócie NAFLD). Na czym opiera się to stwierdzenie? Dane przedstawione poniżej robią naprawdę ogromne wrażenie.

NAFLD I CZĘSTOŚĆ JEGO WYSTĘPOWANIA

Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby to schorzenie, w przebiegu którego dochodzi do nadmiernego odkładania się w hepatocytach cząsteczek tłuszczów [1]. Stopień nagromadzenia elementów lipidowych warunkuje kolejne stadia choroby, których końcowym punktem może być nawet rak wątroby, w wyniku wystąpienia jej marskości [1,2,3].

NAFLD zdaniem hepatologów uzyskała już swoim rozpowszechnieniem stopień epidemii [1]. Wzrost częstości występowania tej jednostki chorobowej jest niejako bezpośrednio związany z wszechobecną epidemią otyłości i cukrzycy [1]. Dlaczego? Do wyjaśnienia tego faktu posłuży poniższa tabelka.

Czynniki predysponujące do wystąpienia NAFLD [2,4]:

  • Cykrzyca typu II
  • Otyłość i nadwaga
  • Dyslipidemia
  • Niewłaściwa dieta
  • Brak aktywności fizycznej
  • Nadciśnienie tętnicze
  • Niektóre leki

Według danych z 2016 roku NAFLD uznawana jest za najczęstszą przyczynę chorób wątroby [5]. Jej rozpowszechnienie w populacji polskiej to prawie 9 mln osób dotkniętych tą jednostką chorobową [4]. Częstość występowania jest natomiast różna w zależności od danej grupy pacjentów. I tak przyjmuje się, że:

  • Blisko 50% osób dotkniętych cukrzycą zmaga się również z NAFLD
  • Blisko 72% osób z dyslipidemią wymaga także wdrożenia właściwych terapii w kontekście występowania u nich NAFLD
  • Blisko 80-90% osób otyłych (BMI>30) ma potwierdzoną NAFLD [1,2].

Już sam fakt, że prawie połowa cukrzyków dotknięta jest występowaniem NAFLD sprawia, że liczba chorych wydaje się być ogromna. Wszak w 2014 roku na świecie żyły około 422 miliony osób ze stwierdzoną cukrzycą [6].

Wzrost ilości osób z grup ryzyka pojawienia się NAFLD koreluje zatem ze wzrostem ilości przypadków występowania tej choroby. Badanie wśród społeczności polskiej z 2017 roku pokazało, że aż 55% badanych osób w ciągu 5 lat poprzedzających badanie powiększyło masę swojego ciała [2]. Skoro zatem w kontekście cukrzycy i otyłości mówi się w kategoriach epidemii, to tak samo można sklasyfikować niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby. A liczba osób dotkniętych NAFLD rośnie dodatkowo wraz ze stopniowym starzeniem się społeczeństwa [2]. Co więcej – występowanie NAFLD stwierdza się już nawet u młodzieży z prawidłową wartością BMI [1].

WĄTROBA JAKO NARZĄD SZCZEGÓLNIE NARAŻONY NA USZKODZENIA

Wątroba należy do organów o wysokiej aktywności metabolicznej [5]. Wiąże się to niestety z większą ekspozycją na rozmaite czynniki ją uszkadzające. Liczne reakcje enzymatyczne w przebiegu chociażby metabolizmu leków mają miejsce właśnie w obrębie komórek wątrobowych. Problem w tym, że nie zawsze zdajemy sobie sprawę z tego, jak wiele leków potrafi znacząco obciążać ten narząd [7,8].

Negatywne oddziaływanie leków na wątrobę może przyjmować rożne mechanizmy. Konsekwencją niektórych z tych przemian jest wzrost zawartości wolnych rodników, a tym samym nasilenie stresu oksydacyjnego wobec komórek wątrobowych [5,9]. Ten niekorzystny wpływ wybranych leków może przyczyniać się do rozwoju niektórych schorzeń, jak chociażby DILI (tj. polekowych uszkodzeń wątroby) [4].

Do grupy pacjentów szczególnie narażonych na obciążające wątrobę działanie niektórych leków należą m.in.:

  • Osoby starsze
  • Kobiety
  • Osoby otyłe
  • Osoby dotknięte wielochorobowością
  • Osoby przyjmujące kilka leków, wzajemnie obciążających wątrobę (zwłaszcza tych metabolizowanych przez cytochrom P450) [4,9].

Wśród leków mocno obciążających wątrobę znacząca liczba publikacji naukowych wymienia leki p/drobnoustrojowe [7]. Do grupy tych substancji należą też związki p/drgawkowe, p/depresyjne i p/zapalne [4]. Szczególnie niebezpieczne wydają się być jednak substancje powszechnie dostępne, których pacjenci często nadużywają. Są to chociażby: paracetamol czy diklofenak [4,9,10].

Leki szczególnie obciążające wątrobę pacjentów [4,7,9,11]
Amoksycyklina i kwas klawulonowy Antybiotyk
Allopurynol W terapii dny moczanowej
Amiodaron Lek p/arytmiczny
Atorwastatyna Lek ↓poziom cholesterolu
Chlorpromazyna Lek p/psychotyczny
Diklofenak NLPZ
Sulfasalazyna Lek p/zapalny w chorobach jelit
Erytromycyna Antybiotyk
Sterydy anaboliczne Popularny środek wspomagający rozrost masy mięśniowej
Amitryptylina TLPD
Inhibitory konwertazy angiotensyny W nadciśnieniu i ChNS

DLACZEGO NALEŻY PRZYPOMINAĆ PACJENTOM O ZAGROŻENIACH WYNIKAJĄCYCH Z NAFLD?

Pomimo faktu dużego rozpowszechnienia NAFLD w populacji znaczna część społeczeństwa nie zdaje sobie sprawy z jego istnienia oraz zagrożeń, jakie ze sobą niesie. W badaniu opublikowanym w 2019 roku blisko 37% ankietowanych wiąże występowanie NAFLD głównie z procesem starzenia się [12]. Dodatkowo większość z nich uważa, że niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby wywołuje głównie tłuste jedzenie, alkohol i cukier [12]. Co prawda są to czynniki predysponujące w pewnym stopniu do wystąpienia NAFLD, jednak nie są to główne składowe ryzyka.

Brak odpowiedniego poziomu świadomości wśród społeczeństwa wiąże się w dłuższej pespektywie czasu z brakiem zainteresowania się ich stanem swojego zdrowia. Tylko 10% osób uczestniczących we wspomnianym badaniu wykonywało w ciągu ostatniego roku badanie w kierunku chorób wątroby [12]. Nie jest to rozsądne postępowanie, zważywszy na fakt, że w grupie osób z prawidłowym BMI roczna zapadalność na NAFLD waha się między 20 a 86 przypadków na 1000 osób [13].

Jak zatem widać mnogość czynników predysponujących do wystąpienia NAFLD jest naprawdę duża. Warto zatem zadbać o właściwą ochronę wątroby i wspomagać jej regenerację, aby maksymalnie obniżyć podatność na zachorowanie.

mgr farm. Mateusz Jabłoński

ARTYKUŁ SPONSOROWANY

Literatura:

  1. Hepatologia – Rocznik Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego, pod redakcją Jerzego Jaroszewicza, Vol. 18, 2018
  2. Epidemiologia czynników ryzyka różnych chorób wątroby w warunkach polskich na podstawie ankiety internetowej, Jan Gietka, Marcin Chlebus, Terapia, Nr 3, 2018
  3. Current and future pharmacological therapies for NAFLD/NASH, Yoshio Sumida, Masahi Yoneda, J Gastroenterol (2018), 53: 362-376
  4. Rekomendacje postępowania u chorych z zaburzeniami czynności wątroby i kamicą dróg żółciowych dla lekarzy POZ, Marek Hartleb, Krzysztof Simon, Michał Lipiński, Jarosław Drobnik, Jarosław Woroń, Grażyna Rydzewska Agnieszka Mastalerz-Migas, Lekarz POZ, 4/2017
  5. NRF-2 and nonalcoholic fatty liver disease, Arturo Solano-Urrusquieta, Jose A. Morales-Gonzales, Graciela E. Castro-Narro, Eira Cerda-Reyes, Perla D. Flores-Rangel, Raul Fierros-Oceguera, Annals of Hepatology 2020
  6. Światowy raport na temat cukrzycy, WHO
  7. Hepatotoxicity by drugs: the most common implicated agents, Einar S. Bjornsson, Int J. Mol. Sci. 2016, 17, 224
  8. Drug-induced liver injury: biomarkers, requirements, candidates, and validation, Lucy Meunier, Dominique Larrey, Frontiers in Pharmacology, 10:1482, 2019
  9. Polekowe uszkodzenia wątroby w praktyce lekarz POZ i specjalisty – jak postępować w praktyce, Jarosław Woroń, wydawca Kimze Sp. z o.o.
  10. Ostra niewydolność wątroby, Maciej Jabłkowski, Jolanta Białkowska, Hepatologia 2014; 14: 73-82
  11. Ostra niewydolność wątroby po podaniu amiodaronu, Olga Wajtryt, Tadeusz M. Zielonka, Folia Cardiologica 2019; 14, 3: 242-246
  12. Raport z badania realizowanego przez Ipsos: „Polacy a niealkoholowe stłuszczenie wątroby”, 2019, https://www.ipsos.com/pl-pl/polacy-niealkoholowe-stluszczenie-watroby
  13. Postępowanie z chorymi na niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby. Zalecenia Polskiej Grupy Ekspertów NAFLD 2019, Zalecenia Polskiej Grupy Ekspertów NAFLD 2019, Medycyna Praktyczna 10/2019

 

ESSENTIALE  MAX,  600 mg,  kapsułki, twarde. Każda kapsułka zawiera: (Phospholipidum essentiale), fosfolipidy z nasion sojowych zawierające (3-sn-fosfatydylo)cholinę, 600 mg. Substancje pomocnicze o znanym działaniu: olej sojowy. Wskazania do stosowania: Essentiale Max jest roślinnym produktem leczniczym stosowanym w chorobach wątroby. Zmniejsza subiektywne dolegliwości, takie jak: brak apetytu, uczucie ucisku w prawym nadbrzuszu spowodowane uszkodzeniem wątroby w wyniku nieprawidłowej diety, działania substancji toksycznych lub w przebiegu zapalenia wątroby. Dawkowanie i sposób podawania: Dawkowanie: dorośli i dzieci w wieku powyżej 12 lat: 1 kapsułka 3 razy na dobę. Dzieci i młodzież Brak danych dotyczących stosowania produktu leczniczego Essentiale Max u dzieci w wieku poniżej 12 lat. Dlatego też nie należy stosować produktu leczniczego Essentiale Max u dzieci w wieku poniżej 12 lat.

Sposób podawania: kapsułki należy przyjmować w czasie posiłków, nie rozgryzając (popijając np. szklanką wody). Długość leczenia nie jest ograniczona. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną, soję, orzeszki ziemne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: stosowanie produktu leczniczego Essentiale Max nie może zastąpić wykluczenia z diety substancji szkodliwych, które powodują uszkodzenie wątroby (np. alkoholu). W przewlekłym zapaleniu wątroby stosowanie leczenia wspomagającego produktem Essentiale Max jest uzasadnione tylko, gdy w trakcie leczenia pacjent odczuwa poprawę ogólnego samopoczucia. Należy poinformować pacjenta, że jeśli objawy ulegną nasileniu lub wystąpią inne niespecyficzne objawy powinien on zwrócić się do lekarza prowadzącego. Dzieci i młodzież Brak danych dotyczących stosowania produktu leczniczego Essentiale Max u dzieci w wieku poniżej 12 lat. Dlatego też nie należy stosować produktu leczniczego Essentiale Max u dzieci w wieku poniżej 12 lat. Oczyszczony olej sojowy może zawierać białko orzeszków ziemnych. W Farmakopei Europejskiej nie podano testu wykrywającego białko resztkowe. Ze względu na zawartość oleju sojowego produkt może powodować ciężkie reakcje alergiczne. Ten produkt leczniczy zawiera małe ilości etanolu (alkoholu), mniej niż 100 mg na dawkę dobową.  Działania niepożądane: Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej Częstość występowania nieznana (nie może być określona na podstawie dostępnych danych): może wystąpić reakcja alergiczna np. rumień, wysypka, pokrzywka i świąd skóry. Zaburzenia żołądka i jelit Częstość występowania nieznana (nie może być określona na podstawie dostępnych danych): zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, np. nudności, luźne stolce, biegunka, uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej.  Zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych: po dopuszczeniu produktu leczniczego do obrotu istotne jest zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych. Umożliwia to nieprzerwane monitorowanie stosunku korzyści do ryzyka stosowania produktu leczniczego. Osoby należące do fachowego personelu medycznego powinny zgłaszać wszelkie podejrzewane działania niepożądane za pośrednictwem Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Al. Jerozolimskie 181C, 02-222 Warszawa,
tel.: + 48 22 49 21 301, faks: + 48 22 49 21 309, e-mail: ndl@urpl.gov.pl
Działania niepożądane można zgłaszać również podmiotowi odpowiedzialnemu.

Przed zastosowaniem należy zapoznać się z pełną informacją o leku.

Podmiot odpowiedzialny posiadający Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Sanofi-Aventis Sp. z o.o., ul. Bonifraterska 17, 00-203, Warszawa.

Informacji udziela: Sanofi-Aventis Sp. z o.o., tel.: 22 280 00 00.

Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu wydane przez Prezesa Urzędu Rejestracji PLWMiPB
nr 20844.

{ChPL 02/2019}