Nawracające infekcje intymne, jako poważny problem zdrowotny wśród kobiet

Zdrowie intymne – od czego jest ono uzależnione?

Okolice intymne u kobiet, tj. pochwa i srom odgrywają ważną rolę, zarówno w procesach fizjologicznych, jak również w kwestiach dotyczących prokreacji. Ze względu na pełnione funkcje są zatem nieustannie narażone na kontakt z potencjalnie patogennymi drobnoustrojami.

Naturalną barierę ochronną pochwy stanowią:

  • Odpowiednio zbilansowana mikroflora
  • Nieuszkodzony nabłonek
  • Wydzielane w odpowiednich ilościach estrogeny [3].

W odniesieniu do pierwszego podpunktu należy wyraźnie podkreślić, że naturalną mikroflorę pochwy stanowią bakterie z rodzaju Lactobacillus [3,4]. Drobnoustroje pałeczek kwasu mlekowego wytwarzają specyficzne dla siebie substancje, które utrudniają kolonizację innym mikroorganizmom. Są to przede wszystkim: nadtlenek wodoru i kwas mlekowy [4]. Obecność tego ostatniego przyczynia się do utrzymywania w obrębie okolic intymnych kobiet niskiego pH. Utrzymywanie pH na niskim poziomie to jeden z czynników protekcyjnych, chroniących przed rozwojem infekcji [2]. Dodatkowo bakterie z rodzaju Lactobacillus upośledzają przyleganie drobnoustrojów chorobotwórczych do komórek nabłonka pochwy [3]. Kolejnym mechanizmem zabezpieczającym okolice intymne przed rozwojem ewentualnych infekcji jest nieuszkodzony nabłonek. Jak dużą rolę w zapobieganiu infekcjom on odgrywa widać w szczególności na przykładzie kobiet w okresie menopauzy [5,6]. Każda zmiana w jego obrębie (uszkodzenie nabłonka bądź zmiany zanikowe wynikające z wieku) stanowią potencjalne wrota do inicjacji infekcji.
Ostatnim naturalnym mechanizmem obronnym w obrębie okolic intymnych są hormony płciowe, czyli estrogeny. Spadek ich ilości (w wyniku menopauzy bądź operacji usunięcia jajników) sprzyja niekorzystnym zmianom w obrębie nabłonka pochwy [5,6]. 

Patrząc na wymienione powyżej naturalne mechanizmy obronne okolic intymnych zastanówmy się, co może negatywnie wpływać na homeostazę tych miejsc?

Czynniki predysponujące do zmian w obrębie okolic intymnych 

Wszelkie zaburzenia wspomnianych już wcześniej naturalnych mechanizmów obronnych okolic intymnych przyczyniają się do wzrostu prawdopodobieństwa pojawienia się niekorzystnych zmian w ich obrębie. Wystarczy wspomnieć, jak wiele czynników wpływa na zmianę warunków panujących w pochwie. Są to m.in.:

  • Nieodpowiednia higiena okolic intymnych
  • Używanie mydeł i środków kosmetycznych wpływających na wzrost pH okolic intymnych
  • Noszenie nieprzewiewnej bielizny
  • Stosowanie tamponów mogących uszkadzać nabłonek pochwy
  • Częste irygacje, które wbrew pozorom prowadzą do wzrostu pH i są istotnym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi infekcji
  • Częste współżycie seksualne – szczególnie niebezpieczne dla rozwoju infekcji jest współżycie z różnymi partnerami
  • Kontakt z zasadowym nasieniem partnera
  • Wczesna inicjacja seksualna
  • Palenie papierosów
  • Dieta wysokotłuszczowa
  • Wkładki wewnątrzmaciczne
  • Menopauza [3,7,8,9].

Większość wymienionych powyżej czynników prowadzi do wzrostu pH okolic intymnych oraz zmian w składzie i ilości bakterii kolonizujących nabłonek pochwy i sromu. Szczególnie ciekawy jest fakt, że jednym z tych czynników jest palenie papierosów. Badania pokazują, że tytoń zmienia mikroflorę okolic intymnych i sprzyja rozwojowi patogenów chorobotwórczych – nikotyna znajdowana jest w śluzie kobiet palących papierosy [8].
Grupa kobiet narażonych na zmiany chorobotwórcze okolic intymnych jest zatem bardzo szeroka. Są to zarówno osoby młode, jak również dojrzałe i starsze kobiety. Szczególnie interesujący i wart zainteresowania ze strony farmaceutów jest fakt znacznego nasilenia tego typu zmian u kobiet w okresie menopauzy – wszak znaczną grupę pacjentek aptek stanowią osoby starsze. Biorąc pod uwagę, że nawet 40-50% kobiet w okresie menopauzy może wykazywać objawy atrofii pochwy (tzn. obserwuje się u nich zmiany zanikowe, suchość i świąd – predysponujące do wystąpienia infekcji) spora część z nich może mieć problemy okolic intymnych [10,11].
Jakie zatem problemy okolic intymnych najczęściej dotykają pacjentki?

Bakteryjna waginoza – bagatelizowany problem znacznej części kobiet

Bakteryjna waginoza (BV) lub inaczej bakteryjne zapalenie pochwy to najczęstsza infekcja intymna, występująca u kobiet [7]. Według różnych źródeł bakterie wywołują od 22 do 50% infekcji okolic intymnych (średnio przyjmuje się około 30%) [8,12].

Bakteryjna waginoza po raz pierwszy została opisana w 1955 roku [13]. Na początku uważano, że jedynym czynnikiem sprawczym tego typu schorzeń jest chorobotwórcza bakteria beztlenowa Gardnerella vaginalis. I choć obecnie nadal uznawana jest ona za główny czynnik sprawczy bakteryjnego zapalenia pochwy to aktualnie wiadomo, że schorzenie to ma podłoże złożone [3,4]. 

Do głównych patogenów chorobotwórczych, odpowiedzialnych za zmiany w przebiegu BV zalicza się:

  • ardnerella vaginalis
  • Mycoplasma
  • Prevotella [3,8].

W wyniku zaistniałej dysbiozy (spadek ilości Lactobacillus kosztem bakterii beztlenowych) dochodzi do licznych zmian w obrębie nabłonka pochwy, czego konsekwencją jest:

  • Pojawienie się szarawej lub mlecznej wydzieliny
  • Pojawienia się charakterystycznego, rybiego zapachu
  • Pojawienia się świądu okolic intymnych [3,12].

Tzw. rybi zapach wynika z faktu, że „rosnące w siłę” bakterie beztlenowe rozkładają białka nabłonka do amin, co bezpośrednio prowadzi do powstawania tego specyficznego dla BV zapachu [8].
Dolegliwości intymne były i nadal często pozostają dla kobiet wstydliwe. Dlatego też spora część kobiet próbuje sobie z nimi radzić samodzielnie, stosując samoleczenie. Właściwe pokierowanie pacjentek w terapii bakteryjnej waginozy znacząco ułatwi im codzienne funkcjonowanie. Tym bardziej, że BV ma tendencję do nawracania!

Nawracające BV, czyli o tym, że standardowe postępowanie nie zawsze zapobiega ponownym infekcjom

Standardowe terapie bakteryjnego zapalenia pochwy to przede wszystkim terapia metronidazolem lub klindamycyną [3,7,13,14]. Stosowane doustnie lub miejscowo związki te prowadzą do normalizacji mikroflory bakteryjnej pochwy. Niestety – co najmniej u 30% pacjentek dochodzi do nawrotu choroby już po 3 miesiącach od zakończonego leczenia [3,13]. Co gorsza – w I roku po leczeniu odsetek nawrotów może osiągać nawet 58% [13]!

Z czego wynika tak wysoki odsetek nawrotów bakteryjnej waginozy? Przyczyn tego stanu jest co najmniej kilka. Najważniejszą i stanowiącą największe zagrożenie dla zdrowia publicznego jest narastająca oporność na powszechnie (a czasami zbyt powszechnie) stosowane substancje przeciwdrobnoustrojowe. Wystarczy przytoczyć przykład metronidazolu. Dane naukowe wyraźnie pokazują, że obecnie ponad 70% szczepów Gardnerella vaginalis jest opornych na metronidazol [14,15,16]!

Kolejnym czynnikiem wpływającym na częstość nawrotów jest tzw. reinfekcja lub nawrót zakażenia (endogenny lub egzogenny od partnera) [13]. Terapia metronidazolem lub klindamycyną nie chroni przed kolejnym zakażeniem. Ma to ogromne znaczenie, gdyż nie wszystkie pary stosują wstrzemięźliwość seksualną zaraz po zakończonym leczeniu. To właśnie tego typu zachowania, bądź stosowanie prezerwatyw może również przyczyniać się do spadku ryzyka nawrotu choroby [13].

W kontekście terapii metronidazolem należy również wiedzieć, że nawet po zakończonym leczeniu w obrębie nabłonka okolic intymnych może utrzymywać się biofilm bakterii patogennych [7]. Dlatego też niedługo po przeprowadzonej terapii może dojść do nawrotu objawów choroby.

Negatywne skutki, jakie niosą ze sobą nawroty BV 

 Bakteryjne zapalenie pochwy, choć nie jest groźną dla życia jednostką chorobową może skutecznie pogarszać jakość życia, wpływając nie tylko na samopoczucie i zdrowie kobiety, ale także na relacje z jej partnerem [8]. Poza nieprzyjemnymi dolegliwościami, jak świąd czy charakterystyczna wydzielina – nieleczona infekcja może prowadzić do różnych powikłań. Mogą być to przede wszystkim:

  • Zapalenie błony śluzowej macicy
  • Zwiększone ryzyko poronień
  • Zwiększone ryzyko przedwczesnego porodu
  • Nawet dwukrotny wzrost ryzyka nabycia chorób przenoszonych drogą płciową, takich jak rzeżączka, opryszczka intymna, HIV
  • Zapalenie tkanek miednicy mniejszej [3,14].

Częste nawroty BV dodatkowo zwiększają ryzyko tego typu negatywnych zmian w organizmie kobiety. Co więcej – potęgują niektóre działania niepożądane prowadzonych terapii. Chodzi tu przede wszystkim o skutki uboczne przyjmowania metronidazolu czy klindamycyny.

Jeśli chodzi o działania niepożądane metronidazolu to dotyczą one głównie zaburzeń żołądkowo-jelitowych i obejmują: nudności, wymioty, a także dość często metaliczny posmak w ustach [17]. Czasami pojawia się też alergia na metronidazol w postaci wysypki i/lub pokrzywki.
Podobnie wygląda kwestia działań niepożądanych po przyjmowaniu klindamycyny. Stosujące ją pacjentki mogą odczuwać nudności, biegunkę oraz bóle brzucha [17].

Nawracające BV to także narastający stres i poczucie bezsilności wobec tej nieprzyjemnej choroby. Jak zatem sprawić, aby terapia bakteryjnej waginozy była zarówno efektywna, bezpieczna jak również długotrwała?

Polisacharydy aloesowe, jako alternatywa oraz wsparcie standardowych terapii bakteryjnych infekcji intymnych 

Biorąc pod uwagę fakt rosnącej oporności na substancje przeciwdrobnoustrojowe, a także dążenie społeczeństwa do poszukiwania naturalnych rozwiązań powszechnie występujących schorzeń znacząco wzrosło w ostatnich latach zainteresowanie substancjami pochodzenia naturalnego. Wystarczy przytoczyć fakt, że blisko połowa produkowanych na świecie leków posiada w swoim składzie związki pochodzące z roślin lub wyprodukowane na ich podobieństwo [18]. Dlaczego zatem nie miałoby tak być w kontekście terapii nawracających infekcji intymnych?

Kierując się aktualnym trendem stosowania preparatów naturalnych badacze zainteresowali się związkami zawartymi w aloesie. Aloe vera to roślina charakterystyczna dla regionów suchych i gorących.[10]. Analizując jej skład naukowcy zwrócili uwagę na licznie występujące w niej polisacharydy, dla których potwierdzono właściwości przeciwbakteryjne [10,19,20]. Na czym one polegają?

Polisacharydy aloesowe działają jak tarcza względem bakterii oportunistycznych. Te, aby móc się namnażać potrzebują związać się z błoną śluzową pochwy. Polisacharydy wykorzystują to i utrudniają im przyłączenie się do powierzchni nabłonka – przeciwdziałając tym samym kolonizacji go przez patogeny [21]. Dokonują tego poprzez blokowanie tzw. adhezyn bakteryjnych. 

Jakie są zalety stosowania polisacharydów aloesowych (zwłaszcza w kontekście porównania ich ze standardową terapią BV)? Są to przede wszystkim:

  • Naturalność metody
  • Niska ilość działań niepożądanych
  • Niskie ryzyko nawrotów infekcji
  • Brak narastania oporności na polisacharydy aloesowe – co jest chyba najważniejszą zaletą i przewagą nad standardowym postępowaniem w BV [22,23].

Polisacharydy aloesowe wydają się zatem być pożądaną alternatywą lub uzupełnieniem standardowej terapii,. Ze względu na wysoki poziom bezpieczeństwa i naturalne pochodzenie mogą stanowić długotrwałą formę terapii dla kobiet borykających się z częstymi epizodami infekcji intymnych [22,23].     

MULTI-GYN ACTIGEL jako przykład preparatu na bazie polisacharydów aloesowych 

Oparty na polisacharydach żel dopochwowy Multi-Gyn ActiGel to naturalny preparat, którego skład pozwala na łagodzenie nieprzyjemnych dolegliwości okolic intymnych. Przyczynia się on do:

  • Spadku pH okolic intymnych
  • Neutralizacji patogennych drobnoustrojów
  • Regeneracji i nawilżenia nabłonka pochwy.

Dzięki swojemu składowi i właściwościom Multi-Gyn ActiGel znajduje zastosowanie w terapii bakteryjnego zakażenia pochwy. Sprawdza się także niezwykle dobrze w kontekście profilaktyki nawracających infekcji bakteryjnych okolic intymnych, a także wtedy, kiedy pacjentka odczuwa świąd, pieczenie lub też zaczerwienienie.

Żel dopochwowy Multi-Gyn ActiGel może być rekomendowany zarówno dojrzewającym kobietom, jak również wszystkim innym starszym i w okresie menopauzy. Stosowanie go sprzyja regeneracji nabłonka, przyczyniając się do redukcji suchości i świądu okolic intymnych. Wysoki stopień bezpieczeństwa produktu Multi-Gyn ActiGel sprawia, że może być on stosowany także przez kobiety w ciąży, które nie są przecież pozbawione ryzyka wystąpienia infekcji intymnej!

Dodatkowym atutem produktu Multi-Gyn ActiGel jest jego duża pojemność. Pozwala to na przeprowadzenie 2 pełnych kuracji, bądź długotrwałe stosowanie żelu – co w przypadku nawracających infekcji może okazać się rozsądne także z ekonomicznego punktu widzenia.

Do tego duża pojemność – możliwość nawet 2 kuracji, albo długoterminowego wsparcia jest bardzo ważnym atutem dla kobiet chorujących na nawracające zakażenia pochwy.
Multi-Gyn ActiGel to efektywne rozwiązanie w przypadku nawracających, bakteryjnych infekcji okolic intymnych wśród kobiet!     

Stosowanie preparatu Multi-Gyn ActiGel:

  • dopochwowo co najmniej dwa razy dziennie przez minimum 5 dni w terapii bakteryjnego zakażenia pochwy (BV);
  • co najmniej raz dziennie w przypadku świądu, podrażnienia, tkliwości, zaczerwienienia lub bolesności.

Literatura:

  1. Rekomendacje diagnostyki, terapii i profilaktyki zakażeń układu moczowego u dorosłych, pod redakcją Walerii Hryniewicz i Michała Holeckiego, Narodowy Program Ochrony Antybiotyków na lata 2011-2015
  2. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące zastosowania produktów GINEintima w ginekologii, praca zbiorowa, Ginekol Pol. 2014, 85, 557-559
  3. Nawrotowe zapalenie sromu i pochwy – porady dotyczące leczenia, Merida Miller, Ginekologia po Dyplomie, 2014;16(5): 59-68
  4. Molecular diagnosis of bacterial vaginosis: an update, Jenell S. Coleman, Charlotte A. Gaydos, J Clin Microbiol 56:e00342-18, 2018
  5. The etiology and management of recurrent urinary tract infections in postmenopausal women, Carrie Jung, Linda Brubaker, Climacteric 2019 June; 22(3): 242-249
  6. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników – zastosowanie antyseptyków w przypadkach nieswoistych stanów zapalnych pochwy, Mariusz Zimmer, Hubert Huras, Paweł Kamiński, Agata Karowicz-Bilińska, Krzysztof Drews, Tomasz Fuchs, Michał Pomorski, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2020, tom 5, nr 2, 90-97
  7. Pathogenesis of bacterial vaginosis: discussion of current hypotheseh, Christina A. Muzny, Jane R. Schwebke, The Journal of Infectious Diseases 2016;214(S1):S1-5
  8. Recurrent bacterial vaginosis, Kelly Ellington, Scott Saccomano, The Nurse Practicioner, Vol 45, No. 10, 2020
  9. Preventing urinary tract infections after menopause without antibiotics, Marta Caretto, Andrea Giannini, Eleonora Russo, Tommaso Simoncini, Maturitas 99(2017) 43-46
  10. Aloe Vera; A new treatment for atrophic vaginitis, A randomized double-blinded controlled trial, Tahereh Poordast, Lida Ghaedian, Leila Ghaedian, Fatemeh Sadat Najib, Shohreh Alipour, Massood Hosseinzadeh, Hossein Molavi Vardanjani, Alireza Salehi, Seyed Jalal Hosseinimehr, Journal of Ethnopharmacology 270(2021) 113760. 
  11. Efficacy and safety of a new vaginal gel for the treatment of symptoms associated with vulvovaginal atrophy in postmenopausal women: A double-blind randomized placebo-controlled study, Francesco De Seta, Salvatore Caruso, Giovanni Di Lorenzo, Federico Romano, Mariateresa Mirandola, Rossella E. Nappi, Maturitas 147(2021) 34-40
  12. Metody leczenia zakażeń okolic intymnych o etiologii bakteryjnej i grzybiczej, Agnieszka Dulska, Agnieszka Drosdzol-Cop, Anna Fuchs, Alicja Kałuska, Jakub Bodziony, Bartosz Kubiak, Forum Położnictwa i Ginekologii, Nr 47, sierpień 2019
  13. Bacterial vaginosis – a brief synopsis of the literaturę, Makella S Coudray, Purnima Madhivanan, Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2020 February; 245: 143-148
  14. Current treatment of bacterial vaginosis – limitations and need for innovation, Catriona S. Bradshaw, Jack D. Sobel, The Journal of Infectious Diseases 2016;214(S1): S14-20
  15. The epidemiology of urinary tract infection, Foxman, B. Nat. Rev. Urol. 7, 653-660 (2010)
  16. Pattern of antibacterial resistance in urinary tract infections: a systematic review and meta-analysis, Seyed Abdol Reza Mortazavi-Tabatabaei, Jalal Ghaderkhani, Ali Nazari, Kourosh Sayehmiri, Fatemeh Sayehmiri, Iraj Pakzad, International Journal of Preventive Medicine, 2019;10:169
  17. Bacterial vaginosis: a practical review, Paulette Bagnall, Denise Rizzolo, Journal of the American Academy of Physician Asistants, Volume 30, Number 12, 2017
  18. Wczoraj i dziś ziołolecznictwa, Janina Drozd, Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie, Rzeszów 2012, 2, 245-251
  19. Aloe polysaccharides inhibit influenza a virus infection – a promising natural  anti-flu drug, Zhenhong Sun, Cuilian Yu, Wei Wang, Guangfu Yu, Tingting Zhang, Lin Zhang, Jiguo Zhang, Kai Wei, Front. Microbiol. 9:2338, 2018
  20. Antimicrobial activity of a new Aloe vera formulation for the Hygiene of the periocular area, Alessandra Vecchione, Francesco Celandroni, Antonella Lupetti, Eleonora Favuzza, Rita Mencucci, Emilia Ghelardi, Journal of Ocular Pharmacology and Therapeutics, Volume OO, Number OO, 2018
  21. https://www.multi-gyn.com.pl/kompleks-2qr-podstawa-dla-preparatow-multi-gyn/
  22. Anti-adhesive strategies in the prevention of infectious disease at mucosal surfaces, Charles G. Kelly, Justine S. Younson, Expert Opinion on Investigational Drugs, 2000, 9(8): 1711-1721
  23. Polisacharydy alg i roślin w terapii chorób wywołanych przez Helicobacter pylori, Paweł Krzyżek, Postępy Fitoterapii 2017; 18(3): 196-202