Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby to nadmierne nagromadzenie lipidów, głównie triglicerydów, w hepatocytach. Patologia ta polega na zachwianiu równowagi między ilością lipidów napływających do wątroby lub tworzonych w niej de novo, a ich sekrecją pod postacią lipoprotein o bardzo niskiej gęstości (ang. very low density lipoprotein – VLDL). Nadmierna ilość triglicerydów w komórkach miąższu wątroby jest najczęściej niespecyficzną odpowiedzią narządu na różne czynniki szkodliwe. NAFLD jest również nierozerwalnie związana ze współistnieniem zespołu metabolicznego, na który składa się między innymi otyłość oraz cukrzyca typu II. Teoria dwóch uderzeń zakłada, że otyłość lub cukrzyca typu 2 powodują uszkodzenia wątroby w wyniku powstawania reaktywnych form tlenu oraz prozapalnych cytokin. Ich nagromadzenie prowadzi do dalszego uszkadzania komórek wątrobowych, co może prowadzić do rozwoju niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby (NASH) oraz marskości wątroby [3,4,7].
Zespół metaboliczny i współtowarzyszące mu choroby są bez wątpienia czynnikami ryzyka wystąpienia niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby. Szacuje się, że u osób z nieprawidłowym profilem lipidowym ryzyko jej wystąpienia wynosi nawet 50%, u chorych na cukrzycę typu II wzrasta ono nawet do 70%, a u osób otyłych do 90% [5,6].
Objawy i diagnostyka niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby może przebiegać bezobjawowo, bądź pojawiające się symptomy mogą być niespecyficzne. Z tego właśnie powodu wielu chorych może dowiadywać się o niej przypadkowo, po analizie wyników profilaktycznych badań diagnostycznych.
Do najczęstszych jej objawów możemy zaliczyć: [4,10]
– permanentne zmęczenie;
– ból w nadbrzuszu;
– spadek energii
– wydolności fizycznej i psychicznej;
-senność
Rzadszymi symptomami mogącymi wskazywać na jej rozwój są: [4]
– pajączki na skórze;
– rumienie dłoni.
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby- diagnostyka
Diagnostyka niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby początkowo opiera się na stwierdzeniu obecności symptomów mogących wskazywać na zespół metaboliczny. Mogą to być, m.in.:
– hiperglikemia;
– nieprawidłowe wyniki profilu lipidowego;
– otyłość brzuszna;
– nadciśnienie tętnicze;
Potwierdzenie występowania przynajmniej dwóch powyższych objawów daje podstawę do tego, by wykonać badanie USG pozwalające potwierdzić, bądź wykluczyć stłuszczenie wątroby. Podstawowa diagnostyka powinna być ponadto uzupełniona o badanie aktywności enzymów wątrobowych, w szczególności transaminaz ALT i GGTP.
Wykazanie stłuszczenia wątroby w badaniu ultrasonograficznym oraz zwiększonej aktywności enzymów wątrobowych przy jednoczesnym wykluczeniu czynników zewnętrznych mogących powodować taki stan (m.in. alkohol, leki- kortykosteroidy, tamoksifen, leki przeciwdepresyjne, choroby wątroby) daje podstawy do stwierdzenia niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby u danego pacjenta [10].
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby – leczenie
Składową terapii niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby powinna być modyfikacja stylu życia, która polega między innymi na zmianie diety, a także wzmożonej aktywności fizycznej. Pozwoli to na złagodzenie ryzyka rozwoju zaburzeń metabolicznych [5]. Niezwykle istotne w jej leczeniu jest także ochranianie komórek wątrobowych przed zniszczeniem. W tym celu zaleca się przyjmowanie preparatów zawierających w swoim składzie fosfolipidy niezbędne [4]. To one stanowią składnik błon komórkowych hepatocytów, zapewniając ich prawidłową stabilizację [8]. Tym samym chronią one je przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych, w tym toksynami, czy reaktywnymi formami tlenu. Ponadto, fosfolipidy wykazują zdolność do pobudzania aktywności lipazy lipoproteinowej, dzięki czemu pośrednio oddziałują na przyspieszenie metabolizmu lipoprotein o bardzo małej gęstości (VLDL). Tym samym pozytywnie wpływa to na profil lipidowy pacjentów, zmniejszając u niego ryzyko rozwoju NAFLD [8]. Co więcej, fosfolipidy mają tlakże zdolność do obniżania poziomu stresu oksydacyjnego. Dzięki temu zmniejsza się aktywność aminotransferaz [4].
Rekomendując pacjentowi zmagającemu się z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby preparat zawierający w składzie fosfolipidy niezbędne, warto zwrócić uwagę na to, by posiadał on status leku. Fosfolipidy niezbędne zawarte w produktach leczniczych charakteryzują się wysokim stopniem oczyszczenia, dzięki czemu ilość zawartej w nich fosfatydylocholiny, głównego budulca błon komórkowych wynosi powyżej 70%. [11] Przykładem leku zawierającego w składzie fosfolipidy niezbędne jest Essentiale Max. W jednej kapsułce tego produktu leczniczego znajduje się aż 600 mg fosfolipidów z nasion sojowych. [9]. Essentiale Max jest lekiem oryginalnym zawierającym najwyższą dawkę fosfolipidów w pojedynczej dawce, wśród wszystkich leków dostępnych w Polsce [12].
mgr farm. Maciej Birecki
Bibliografia:
- Cichoż-Lach H. Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, Lekarz POZ 2019; 2: 125-128.
- Badanie Polacy a niealkoholowe stłuszczenie wątroby, wykonane metodą CAPI i wywiadów Face to Face,z dnia 12-17.09.2019 r. Reprezentatywna próba Polaków w wieku 15+; N=1006. Dane w posiadaniu firmy.
- Habior A. Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby a otyłość, Postęp Nauk Medycznych 2013; 5b: 31-37.
- Kargulewicz A, Stankowiak- Kulpa H, Grzymisławski M. Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby- etiopatogeneza, epidemiologia, leczenie. Nowiny Lekarskie 2010; 79 (5): 410-418.
- Hartleb M, Wunsch E, Cichoż- Lach H, Drobnik J, Mastelarz- Migas A. Postępowanie na niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby- rekomendacje dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. Opracowanie na podstawie zaleceń Polskiej Grupy Ekspertów NAFLD. Lekarz POZ 2019; 5: 323-331.
- Nabrdalik K, Pokrzywnicka P, Nabrdalik-Leśniak D, Gumprecht J, Kwiendacz H, Gumprecht J. Poprawa w zakresie czynności wątroby i kontrola glikemii po zastosowaniu pioglitazonu u chorego na cukrzycę typu 2 i niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby, Diabetologia Praktyczna 2016; 2 (6): 230-233.
- Gulbicka P, Kanikowska A, Marciniak M, Grzymisławski M. Współczesne terapie niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2018; 9 (4): 168-174.
- Górka- Dynysiewicz J, Zuwała- Jagiełło J, Warwas M. Włóknienie wątroby- strategie leczenia, Farm Pol 2010; 66 (2): 101-105.
- ChPL Essentiale Max, 09/2021.
- Hartleb M. et. al. Healthcare practitioners’ diagnostic and treatment practice patterns of nonalcoholic fatty liver disease in Poland: a cross-sectional survey. Eur J Gastroenterol Hepatol. 2022 Apr 1;34(4):426-434.
- Gundermann KJ, Gundermann S, Drozdzik M, Mohan Prasad VG. Essential phospholipids in fatty liver: a scientific update. Clin Exp Gastroenterol. 2016;9:105-117. Published 2016 May 5.
- Wykaz produktów leczniczych OTC zawierających fosfolipidy niezbędne jako substancję czynną. Rejestr Produktów Leczniczych. Dostęp online: https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/rpl/search/public
ESSENTIALE MAX, 600 mg, kapsułki, twarde. Każda kapsułka zawiera: (Phospholipidum essentiale), fosfolipidy z nasion sojowych zawierające (3-sn-fosfatydylo)cholinę, 600 mg. Substancje pomocnicze o znanym działaniu: olej sojowy. Wskazania do stosowania: Essentiale Max jest roślinnym produktem leczniczym stosowanym w chorobach wątroby. Zmniejsza subiektywne dolegliwości, takie jak: brak apetytu, uczucie ucisku w prawym nadbrzuszu spowodowane uszkodzeniem wątroby w wyniku nieprawidłowej diety, działania substancji toksycznych lub w przebiegu zapalenia wątroby. Dawkowanie i sposób podawania: Dawkowanie: dorośli i dzieci w wieku powyżej 12 lat: 1 kapsułka 3 razy na dobę. Dzieci i młodzież Brak danych dotyczących stosowania produktu leczniczego Essentiale Max u dzieci w wieku poniżej 12 lat. Dlatego też nie należy stosować produktu leczniczego Essentiale Max u dzieci w wieku poniżej 12 lat. Sposób podawania: kapsułki należy przyjmować w czasie posiłków, nie rozgryzając (popijając np. szklanką wody). Zasadniczo, nie ma ograniczeń czasowych co do czasu stosowania leku Essentiale Max, jednakże zalecany czas trwania leczenia powinien wynosić co najmniej 1-3 miesięcy. Długość leczenia może być także ustalona indywidualnie przez lekarza. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną, soję, orzeszki ziemne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: stosowanie produktu leczniczego Essentiale Max nie może zastąpić wykluczenia z diety substancji szkodliwych, które powodują uszkodzenie wątroby (np. alkoholu). W przewlekłym zapaleniu wątroby stosowanie leczenia wspomagającego produktem Essentiale Max jest uzasadnione tylko, gdy w trakcie leczenia pacjent odczuwa poprawę ogólnego samopoczucia. Należy poinformować pacjenta, że jeśli objawy ulegną nasileniu lub wystąpią inne niespecyficzne objawy powinien on zwrócić się do lekarza prowadzącego. Dzieci i młodzież Brak danych dotyczących stosowania produktu leczniczego Essentiale Max u dzieci w wieku poniżej 12 lat. Dlatego też nie należy stosować produktu leczniczego Essentiale Max u dzieci w wieku poniżej 12 lat. Oczyszczony olej sojowy może zawierać białko orzeszków ziemnych. W Farmakopei Europejskiej nie podano testu wykrywającego białko resztkowe. Ze względu na zawartość oleju sojowego produkt może powodować ciężkie reakcje alergiczne. Ten produkt leczniczy zawiera małe ilości etanolu (alkoholu), mniej niż 100 mg na dawkę dobową. Ten produkt leczniczy zawiera mniej niż 1 mmol sodu (23 mg) na dawkę, to znaczy lek uznaje się „wolny od sodu”. Działania niepożądane: Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej Częstość występowania nieznana (nie może być określona na podstawie dostępnych danych): może wystąpić reakcja alergiczna np. rumień, wysypka, pokrzywka i świąd skóry. Zaburzenia żołądka i jelit Częstość występowania nieznana (nie może być określona na podstawie dostępnych danych): zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, np. nudności, luźne stolce, biegunka, uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej. Zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych: po dopuszczeniu produktu leczniczego do obrotu istotne jest zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych. Umożliwia to nieprzerwane monitorowanie stosunku korzyści do ryzyka stosowania produktu leczniczego. Osoby należące do fachowego personelu medycznego powinny zgłaszać wszelkie podejrzewane działania niepożądane za pośrednictwem Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Al. Jerozolimskie 181C, 02-222 Warszawa, tel.: + 48 22 49 21 301, faks: + 48 22 49 21 309, strona internetowa: https://smz.ezdrowie.gov.pl Działania niepożądane można zgłaszać również podmiotowi odpowiedzialnemu. OTC – produkt leczniczy wydawany bez przepisu lekarza. Przed zastosowaniem należy zapoznać się z pełną informacją o leku. Podmiot odpowiedzialny posiadający Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Sanofi-Aventis Sp. z o.o., ul. Bonifraterska 17, 00-203, Warszawa. Informacji udziela: Sanofi-Aventis Sp. z o.o., tel.: 22 280 00 00. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu wydane przez Prezesa Urzędu Rejestracji PLWMiPB nr 20844. {ChPL 09/2021}
MAT-PL-2200496-1.0-03/2022
ARTYKUŁ SPONSOROWANY