Oparzenia to wbrew pozorom niezwykle częsta przypadłość w okresie letnim, która nie omija także i dzieci. Skóra dziecka jest dużo bardziej podatna na uszkodzenia – w tym na uszkodzenia wywołane promieniowaniem słonecznym [1]. Z takim też problemem do apteki zawitała mama 5-letniego Kacpra.
OPIS PRZYPADKU
Pacjentem jest 5-letni Kacper. Chłopiec wraz z rodzicami przebywał wczoraj przez większość dnia na działce u dziadków. Wysoka temperatura i intensywne nasłonecznienie sprawiły, że u chłopca na twarzy i ramionach pojawiły się miejscowe zmiany skórne w postaci rumienia i zaczerwienienia skóry. Towarzyszy im uciążliwy świąd, co szczególnie przeszkadza dziecku w normalnym funkcjonowaniu. Skóra w tych rejonach jest szczególnie tkliwa.
Mama chłopca prosi o pomoc w tego typu problemie.
ROZPOZNANIE I DIAGNOZA
Z uzyskanych od mamy chłopca informacji jasno wynika, że mamy do czynienia z oparzeniem słonecznym. Oparzenia to tak naprawdę rany, stanowiące naruszenie (uszkodzenie) skóry i ewentualnie tkanek w wyniku kontaktu z egzogennym czynnikiem uszkadzającym [1,2]. Możemy sklasyfikować oparzenia ze względu na:
- rodzaj czynnika wywołującego oparzenie: wyróżnia się oparzenia termiczne (czynnikiem sprawczym jest w tym przypadku wysoka temperatura), oparzenia chemiczne (substancją chemiczną), oparzenia elektryczne (z udziałem prądu) i oparzenia radiacyjne.
- głębokość: wyróżnia się oparzenia I stopnia (obejmujące głównie naskórek), oparzenia II stopnia (obejmujące naskórek i wierzchnią warstwę skóry właściwej lub całą skórę właściwą), III stopnia (cała skóra właściwa, tkanka tłuszczowa podskórna, naczynia i nerwy) i IV stopnia (oparzeniu ulegają w takich przypadkach skóra właściwa, naczynia, tkanka tłuszczowa podskórna, mięśnie, ścięgna i kości).
W tym konkretnym przypadku pacjent doświadczył oparzenia słonecznego, które zaliczyć można do oparzeń termicznych I stopnia [1]. Objawiają się one rumieniem (zaczerwienieniem skóry), obrzękiem, bólem, skóra jest sucha i napięta. Zwykle nie pozostawiają blizn, ale mogą znacząco utrudniać normalne funkcjonowanie.
ŚWIĄD JAKO UCIĄŻLIWY OBJAW OPARZENIA SŁONECZNEGO
Świąd to niezwykle częsta dolegliwość i objaw oparzeń słonecznych [3,4,5]. Może on towarzyszyć nawet ponad 90% osób z oparzeniami. Co więcej – im większa powierzchnia oparzenia tym większe ryzyko świądu [3].
Świąd nie dość, że przyczynia się do pogorszenia jakości życia (zwłaszcza w kontekście dzieci), to jeszcze może utrudniać prawidłowe gojenie się oparzenia (chociażby ze względu na konieczność drapania się) [4]. Dlatego też redukcja świądu to pożądane przez pacjentów kryterium wyboru preparatu na oparzenia.
Świąd powstaje m.in. wskutek oddziaływania histaminy, tj. ważnego mediatora stanu zapalnego [3,6]. Za jej sprawą dochodzi także do powstawania obrzęku, rumienia ale też bólu [6]. Racjonalnym wydaje się zatem terapia przeciwhistaminowa. Potwierdzają to chociażby dane naukowe, zgodnie z którymi leki przeciwhistaminowe są najczęściej wybieranymi i rekomendowanymi produktami w łagodzeniu świądu pooparzeniowego [3,5]. Szczególnie leki przeciwhistaminowe I generacji [5].
SPOSOBY LECZENIA OPARZEŃ SŁONECZNYCH
W terapii ran/oparzeń powierzchniowych dobrze sprawdzają się polimery, jak np. karbopol. Wykazują one m.in. właściwości chłodzące, co w konsekwencji może przyczynić się do tymczasowego łagodzenia podrażnionej skóry [7,8,9].
W kontekście redukcji niezwykle częstego przy tego typu oparzeniach świądu zaleca się m.in. stosowanie leków przeciwhistaminowych – zwłaszcza I generacji [5]. Jako przykład podać można maleinian dimetyndenu zastosowany miejscowo na skórę. Blokowanie działania histaminy sprzyja redukcji obrzęku i znacząco ogranicza swędzenie [9,10]. Badania z udziałem tej substancji potwierdziły redukcję tkliwości i lepsze parametry skórne u osób po zastosowaniu maleinianu dimetyndenu w porównaniu z placebo [11].
W związku z powyższym właściwą rekomendacją dla Kacpra może być żel Fenistil [9]. Fenistil zawiera w swoim składzie wspomniany maleinian dimetyndenu, a także związki polimerowe wywołujące uczucie chłodu. Fenistil żel sprawdzi się zatem w przypadku świądu towarzyszącego oparzeniom słonecznym i powierzchownym oparzeniom skóry I stopnia, a także w przypadku dermatoz, pokrzywki i ukąszeń owadów [9]. Może być on stosowany u dzieci, dlatego też nie bój się zarekomendować go mamie Kacpra.
Zapamiętaj – podstawową zasadą pozwalającą unikać oparzeń słonecznych (zwłaszcza u dzieci) jest racjonalne przebywanie na słońcu oraz ograniczanie zbyt intensywnej ekspozycji skóry na promieniowanie poprzez stosowanie preparatów z filtrami zabezpieczających skórę. Jeśli jednak dojdzie już do poparzenia i, w jego wyniku, świądu skóry, możesz śmiało zarekomendować żel Fenistil [9].
Literatura:
- Postępowanie ratownicze w oparzeniach, Wojciech Frosik, Praca dyplomowa pod kierunkiem dr n. med. Grzegorza Sokołowskiego na Wydziale Zdrowia i Nauk Medycznych Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Kraków 2018
- Silver sulfadiazine loaded breathable hydrogel sponge for wound healing, Anamika Pandey, Munira Momin, Anita Chando, Drug Metabol Pers Ther 2020; 35(3): 20200124
- Neuropathic agents in the management of pruritus in burn injuries: a systematic review and meta-analysis, Christopher McGovern, et.al., Trauma Surg Acute Care Open 2021;6:e000810
- Treatment for wound pruritus following burns, C. Richardson, D. Upton, M. Rippon, Journal of Wound Care 23(5): 227-33
- Post-burn pruritus, Bo Young Chung, et.al., International Journal of Molecular Sciences 2020,21,3880
- Anafilaksja – rozpoznawanie i leczenie w praktyce lekarskiej, Patrycja Lachowska-Kotowska, Anna Grzywa-Celińska, Andrzej Prystupa, Michał Kotowski, Rafał Celiński, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2013, Tom 19, Nr 2, 99-102
- Wound dressings: selecting the most appropriate type, Karen C. Broussard, Jennifer Glockner Powers, Am J Clin Dermatol (2013) 14:449-459
- Pierwsza pomoc – oparzenia, Elżbieta Janiszewska, Polskie Towarzystwo Pielęgniarstwa Ratunkowego, cz.III
- Charakterystyka Produktu Leczniczego Fenistil
- Efficacy of topical dimetindene in experimentally induced pruritus and weal and flare reactions, L.R. Lever, S.Hill, P.J.Dykes, R.Marks, Skin Pharmacol 1991;4:109-112
- Dimethindene maleate in the treatment of sunburn, a double-blind, placebo controlled pilot study, Klaus Schaffler, Christoph Beckers, Markus Unkauf, Hans Jochaim, Arzneim.-Forsch Drug Res. 49(I), 4, 374-379 (1999)
Fenistil, 1 mg/g, żel 1 g żelu zawiera 1mg dimetyndenu maleinianu (Dimetindeni maleas). Substancje pomocnicze o znanym działaniu: glikol propylenowy, benzalkoniowy chlorek. 1 g żelu zawiera 150 mg glikolu propylenowego i 0,050 mg benzalkoniowego chlorku. Wskazania do stosowania Świąd towarzyszący dermatozom, pokrzywce, ukąszeniom owadów, oparzeniom słonecznym, powierzchownym oparzeniom skóry (pierwszego stopnia). Dawkowanie i sposób podawania Stosować 2 do 4 razy na dobę, nanosząc cienką warstwę żelu na zmienioną chorobowo i swędzącą powierzchnię skóry. Jeżeli po upływie 2 dni stosowania produktu leczniczego u dzieci i 7 dni u dorosłych nie nastąpiła poprawa lub pacjent czuje się gorzej, należy skontaktować się z lekarzem.W przypadkach szczególnie nasilonego świądu lub znacznego uszkodzenia skóry leczenie miejscowe preparatem Fenistil w postaci żelu powinno być uzupełnione stosowaniem dimetyndenu maleinianu w postaci doustnej. Sposób podawania Podanie na skórę. Przeciwwskazania Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Oparzenia drugiego i trzeciego stopnia. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania W przypadku stosowania żelu Fenistil na rozległą powierzchnię skóry, należy unikać ekspozycji miejsc nim pokrytych na działanie promieni słonecznych.Unikać stosowania u małych dzieci na duże obszary skóry, szczególnie w przypadkach zranień, stanów zapalnych skóry. Informacje dotyczące składników pomocniczych: Produkt leczniczy Fenistil zawiera 0,050 mg benzalkoniowego chlorku w każdym gramie żelu. Benzalkoniowy chlorek może podrażniać skórę. Nie stosować na błonę śluzową. Kobiety karmiące piersią nie powinny stosować tego produktu leczniczego na skórę piersi, gdyż może on zostać spożyty przez dziecko z mlekiem matki. Produkt leczniczy Fenistil zawiera 150 mg glikolu propylenowego w każdym gramie żelu. Glikol propylenowy może powodować podrażnienie skóry. Z powodu zawartości glikolu propylenowego produktu leczniczego nie należy stosować na otwarte rany lub duże powierzchnie zranionej lub uszkodzonej skóry (np. oparzonej) bez konsultacji z lekarzem lub farmaceutą. Działania niepożądane Najczęściej obserwowane działania niepożądane podczas stosowania produktu to łagodne i przemijające reakcje skórne w miejscu aplikacji.Na podstawie dostępnych danych częstość występowania niżej wymienionych działań niepożądanych nie może być określona. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: Działanie niepożądane: suchość skóry, uczucie pieczenia skóry, alergiczne zapalenie skóry. Częstość: nieznana OTC – Lek wydawany bez recepty Pozwolenie Prezesa URPLWMiPB nr R/2078 Podmiot odpowiedzialny: GlaxoSmithKline Consumer Healthcare Sp. z o.o
PM-PL-FENI-22-00045
Artykuł sponsorowany