Do apteki przychodzi mężczyzna, lat 30. Chce kupić preparat pozwalający na zatrzymanie biegunki u jego 2,5 letniego dziecka, o czym informuje farmaceutę.
Przy poprzedniej infekcji chłopcu został zalecony przez lekarza nifuroksazyd w postaci zawiesiny. Aktualnie, z powodu utrudnionego dostępu do lekarza, ojciec dziecka po pomoc skierował się od razu do apteki. Farmaceuta poinformował go, że nifuroksazyd w formie zawiesiny jest dostępny tylko i wyłącznie z przepisu lekarza, a jego ordynowanie jest ograniczone do wybranych wskazań.
Ze względu na to, że ustalenie właściwej przyczyny biegunki jest najistotniejszym elementem skutecznej terapii, przeprowadzono szczegółowy wywiad, z którego pozyskano następujące informacje:
Informacje o pacjencie:
| Czas trwania biegunki | Ok. 15 godzin |
| Ilość stolców oddanych w ciągu ostatnich 15 godzin | 4 stolce mające płynną postać |
| Obecność śluzu lub krwi w stolcu | Brak |
| Inne objawy | Ból brzucha, wymioty, stan podgorączkowy i objawy przeziębienia (katar, ból gardła) |
| Zmiany w diecie dziecka w ostatnim czasie | Brak |
| Czy dziecko było szczepione przeciwko rotawirusom? | Tak |
| Czy w ciągu ostatnich tygodni dziecko odbyło podróż do krajów egzotycznych? | Nie |
| Inne ważne informacje | Dziecko rozpoczęło edukację przedszkolną. Przeżywa to wydarzenie bardzo emocjonalnie. |
Ojciec dziecka prosi o skuteczny produkt dostępny bez recepty, który zahamuje biegunkę u jego dziecka. Prosi, aby miał on postać płynną, ze względu na to, że dziecko jeszcze nie potrafi połykać tabletek.
Zalecenia farmaceuty:
- wprowadzenie doustnej terapii nawadniającej, polegającej na podawaniu płynów, charakteryzujących się osmolarnością w granicach 210-300 mOsm/l i zawartością następujących składników: glukozy, sodu, potasu, chlorków, cytrynianów [2]; tego typu płyny dla dziecka 2,5-rocznego zalecane są w postaci proszków do sporządzania roztworu lub gotowych roztworów. W wielu przypadkach tego typu preparaty posiadają aromat niwelujący niekorzystne walory smakowe, z tego względu są one bardziej przystępne dla chorego dziecka [2];
- oprócz powyżej opisanych płynów nawadniać organizm dziecka można także: przegotowaną wodą, niegazowaną wodą mineralną; sokami owocowymi (najlepiej rozcieńczonymi, które zawierają duże ilości potasu, np. bananowym, pomidorowym). Dziecko powinno pić tyle płynów, na ile ma ochotę, nie powinno się go do tego zmuszać [1];
- zastosowanie produktu zawierającego sole taniny, który jest dostępny w postaci proszku do rozpuszczania. Proszek ten można rozpuścić w wodzie lub podawać wraz z innym produktem o konsystencji płynnej lub półpłynnej, np. z sokiem.
- zalecany schemat dawkowania to 1 saszetka (250 mg soli taniny) co 6 godzin, aż do ustąpienia objawów. Przy zaostrzeniu objawów zalecana jest konsultacja lekarska [3];
- stosowana dieta do ustąpienia objawów biegunki powinna być lekkostrawna i zawierać takie produkty, jak: gotowany ryż, ziemniaki, kasze, a także zupy i banany. Nie zaleca się podawania dziecku cierpiącemu z powodu biegunki mleka i produktów mlecznych, ponieważ dieta bezlaktozowa skraca czas jej trwania [3];
- jeśli to tylko możliwe, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem w celu zweryfikowania właściwej przyczyny wystąpienia biegunki i wdrożenia terapii, jeśli jest to konieczne [4];
Efekty wynikające z zastosowania preparatu zawierającego sole taniny:
- zahamowanie objawów biegunki niezależnie od przyczyny jej powstania;
- zastosowanie substancji zaliczanej do grupy środków ściągających. Ich działanie polega na denaturacji śluzu i białka, które znajdują się na powierzchni błony śluzowej jelita grubego, dzięki czemu następuje utrudnienie i znaczne zwolnienie wymiany płynów. Stąd zmniejszeniu ulega objętość oddawanych stolców, poprzez ograniczenie ilości płynów w nich obecnych. Ponadto substancja ta chroni ścianę przewodu pokarmowego przed szkodliwym działaniem substancji obecnych w treści pokarmowej [1,2];
- małe ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, ze względu na fakt, że sole taniny nie wchłaniają się do krwiobiegu, a ich działanie jest ograniczone do powierzchni ścian jelit [1,3];
- zmniejsza się również napięcie powłok brzusznych, co eliminuje występowania bólów brzucha [1,3].
Opis zaleconego rozwiązania
Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) o rozpoznaniu biegunki u dziecka mówimy wtedy, gdy oddaje ono przynajmniej trzy płynne lub półpłynne stolce na dobę lub stwierdzono w stolcu obecność domieszek patologicznych, takich jak: śluz, krew, czy ropa. W związku z tym, w opisywanym przypadku bez wątpienia możemy mówić o biegunce [6]. Opisane przez ojca dziecka objawy wskazują na to, że przyczyną jej wystąpienia jest infekcja wirusowa (brak krwi w stolcu, podwyższona temperatura ciała, wymioty, a także objawy ze strony układu oddechowego) [7]. Najczęstszą przyczyną biegunek jest zakażenie rotawirusami. W opisanym przypadku dziecko zostało przeciwko nim zaszczepione, stąd możemy wyeliminować ten powód jako czynnik, który mógł się przyczynić do rozwoju biegunki [8]. Bardziej prawdopodobne jest to, że za etiologią symptomów opisanych przez ojca dziecka stoją norowirusy, sapowirusy lub astrowirusy. Wszystkie powyższe są odpowiedzialne za rozwój biegunek, które trwają do 5-7 dni. Przenoszone są najczęściej poprzez kontakt bezpośredni. Sprzyjają temu duże skupiska ludzi, takie jak np. przedszkola. Jednocześnie należy wskazać na stres jako jedną z przyczyn, która mogła wywołać wystąpienie biegunki w opisywanym przypadku [9].
Zalecenie farmaceuty obejmuje wprowadzenie doustnej terapii nawadniającej, która jest podstawą leczenia ostrej biegunki infekcyjnej [1,7]. Po nawodnieniu organizmu powinno się włączyć normalną, pełnowartościową dietę, jednak niezawierającą posiłków ciężkostrawnych, a także produktów mlecznych. Wpływa to na skrócenie czasu trwania biegunki, zmniejszenie jej nasilenia, a także ułatwia utrzymanie prawidłowego nawodnienia organizmu [6].
Kolejnym etapem leczenia biegunki jest włączenie do terapii preparatów działających objawowo. Mają one na celu hamowanie nadmiernej perystaltyki jelit, a także zmniejszenie objętości kału poprzez ograniczenie ilości płynów, jakie się w nim znajdują [1]. Dla 2,5-rocznego dziecka zalecono stosowanie preparatu w postaci proszku do rozpuszczania, zawierającego sole taniny. Substancja ta działa tylko i wyłącznie na powierzchni ścian jelit, nie wchłania się do krwiobiegu i przez to nie wywołuje działań niepożądanych. Tanina wykazuje również działanie ochronne na ściany jelit, dzięki czemu nie dochodzi do ich drażnienia przez szkodliwe czynniki. Co więcej, niweluje ona powstałe napięcie powłok brzusznych, dzięki czemu redukowane jest odczucie bólu w obrębie brzucha. Rekomendacja preparatu w postaci proszku do rozpuszczania daje możliwość przygotowania roztworu, bądź podania go wraz z innym produktem o konsystencji półpłynnej, co znacznie ułatwia aplikację kolejnych dawek tej substancji czynnej. Jest to szczególnie korzystne dla dzieci, które mają problemy z połykaniem tabletek. Co najważniejsze, sole taniny są skuteczne w leczeniu biegunek, niezależnie od etiologii ich powstania [2,6].
Istotna jest również edukacja dziecka w kwestii przestrzegania zasad profilaktyki, które ograniczą ryzyko rozwoju infekcji, mogącej być przyczyną pojawienia się biegunki. W tym celu dziecko powinno jak najczęściej myć ręce wodą z mydłem, co minimalizuje ryzyko rozprzestrzeniania się patogenów wśród przedszkolaków [6]. Biegunka jest jednym z najczęściej występujących schorzeń wśród dzieci. Nieleczona może prowadzić do odwodnienia i skutkować przykrymi efektami ogólnoustrojowymi. Dlatego tak ważne jest, by jak najszybciej doprowadzić do rehydratacji organizmu, a także włączenia leczenia przeciwbiegunkowego, np. poprzez podawanie produktu z taniną.
Tas-PL-2009-216
ARTYKUŁ SPONSOROWANY
Bibliografia:
- Hałoń A, Gładysz A, Semet A. Leczenie biegunek – praktyczne spojrzenie na współczesne możliwości i ograniczenia terapii, Przew Lek 2001; 4 (5): 60-65.
- Krajewska J. Postępowanie w biegunkach, Lek w Polsce 2015; 25 (1): 6-12
- Ulotka dla użytkownika Tasectan proszek do stosowania u dzieci 250 mg.
- Tasectan_artykuł_A5_06_2020 v2.
- Mach T, Szczeklik K. Algorytmy postępowania w ostrej biegunce infekcyjnej, Zakażenia XXI wieku 2018; 1 (5): 245-252.
- Czerwionka-Szaflarska M, Adamska I. Ostra biegunka u dzieci- najnowsze wytyczne, Forum Medycyny Rodzinnej 2009; 3 (6): 431-438.
- Buda P, Książyk J. Ostra biegunka u dzieci. Pediatr Med. Rodz 2010; 6 (4): 275-282.
- Smukalska E, Pawłowska M, Kozielewicz D, Dura B, Pilarczyk M, Zarzycka- Chroł E. Podwyższona aktywność AlAT w przebiegu biegunki wywołanej przez rotawirusy. Przegl Epidemiol 2008; 62: 107-112.
- Ołdak E, Sulik A, Rożkiewicz D, Al.-Hwish M. Ostre biegunki wirusowe u dzieci, Wiadomości Lekarskie 2006; 59 (7-8): 534-538.