Niewłaściwe leczenie tych zakażeń prowadzi do nawrotów choroby, a nawet przewlekłych stanów zapalnych. To wszystko sprawia, że pogorszeniu ulega jakość życia, występują czasowe niedyspozycje kobiety, a nawet groźne dla życia powikłania, w tym sepsa [1,2]. Do substancji, które odgrywają istotną rolę w łagodzeniu stanów zapalnych pochwy, a także mają działanie zapobiegające nawrotowym zakażeniom, należy zaliczyć, m.in. kwas hialuronowy [2].
Suchość pochwy, jako jedna z przyczyn rozwoju stanu zapalnego
Czynnikami ryzyka wpływającymi na zwiększenie ryzyka wystąpienia nawracających stanów zapalnych pochwy mogą być [2]:
- niewłaściwa i zbyt krótka terapia;
- duża ilość partnerów seksualnych;
- obniżona odporność organizmu;
- nieprawidłowa higiena miejsc intymnych;
- cukrzyca;
- suchość pochwy;
Za etiologią suchości pochwy może stać szereg różnych przyczyn. Zaliczymy do nich [3]:
- spadek stężenia estrogenów w okresie menopauzalnym;
- terapię onkologiczną (szczególnie dot. zmian nowotworowych w narządach rodnych);
- długotrwałą hormonalną terapię zastępczą oraz stosowanie leków antykoncepcyjnych;
- połóg;
- długi okres karmienia piersią;
- wszelkie zabiegi chirurgiczne w obrębie narządów rodnych;
Nałożenie się powyższych czynników sprawia, że zmniejsza się ilość produkowanej wydzieliny w pochwie oraz śluzu szyjkowego. Tym samym, nabłonek błony śluzowej pochwy staje się cienki i podatny na urazy. Ponadto, pH pochwy wzrasta, co wpływa na wystąpienie zmian we florze bakteryjnej. Z tego względu, znacznie wzrasta ryzyko wystąpienia infekcji intymnych [1].
Kwas hialuronowy jako substytut naturalnej bariery ochronnej
Skóra i błony śluzowe stanowią naturalną barierę ochronną układu immunologicznego. W odpowiedzi na kontakt z patogenem znajdujące się w ich strukturze keratynocyty syntetyzują małocząsteczkowe białka defensyny. To właśnie te ostatnie są odpowiedzialne za uruchomienie kaskady reakcji odpornościowych organizmu.
Właściwości kwasu hialuronowego w przypadku zastosowania go w infekcjach dróg rodnych polegają na aktywacji keratynocytów do wydzielania właśnie defensyn. Tym samym aktywowane zostają naturalne bariery układu odpornościowego. Co istotne taką zdolność mają tylko i jedynie drobnocząsteczkowe formy kwasu hialuronowego [2].
Prozdrowotne właściwości kwasu hialuronowego
Kwas hialuronowy po raz pierwszy został zidentyfikowany w 1934 roku w obrębie ciała szklistego oka woła. Przez kolejne lata poszukiwano innej metody jego pozyskiwania i tak udało się go otrzymywać z kogucich grzebieni. Natomiast w 1964 roku, kwas hialuronowy po raz pierwszy uzyskano w procesie in vitro. Aktualnie najczęstszym sposobem, w jaki się go otrzymuje, są procesy biotechnologiczne z wykorzystaniem bakterii z rodzaju Streptococcus [2,4].
Biosynteza kwasu hialuronowego pozwala uzyskać substancje o różnym stopniu usieciowania, co przekłada się na różnorodność jego zastosowania. Dużą zaletą kwasu hialuronowego jest jego niska immunogenność, dzięki czemu można go aplikować u szerokiej grupy pacjentów, bez obaw, że wystąpią reakcje alergiczne. Najważniejszą cechą rozpoznawczą tego związku jest jego duża hydrofilność. Dzięki temu, w miejscach, w których jest aplikowany, następuje zwiększenie nawodnienia tkanek, wzrost ich napięcia oraz elastyczności. Ponadto, wpływa to na wzrost usieciowania proteoglikanami, co przekłada się na poprawę transportu substancji odżywczych do komórek organizmu. Co niezwykle istotne, kwas hialuronowy ma zdolność do aktywacji komórek odpowiedzialnych za niwelowanie procesów zapalnych, m.in. poprzez wyrzut cytokin [2,5]. Bardzo ważną rolą kwasu hialuronowego jest także zdolność do pobudzania produkcji kolagenu. Dzięki temu nie tylko wykazuje właściwości nawilżające (jak np. lubrykanty), ale i regenerujące [5].
Kwas hialuronowy w ginekologii
Dzięki korzystnym właściwościom, jakie wykazuje kwas hialuronowy, znajduje on zastosowanie w ginekologii. Przede wszystkim jest on wykorzystywany w redukcji odczuwania suchości pochwy, niezależnie od jej przyczyny [3]. Ma on zdolność do tworzenia na powierzchni nabłonka wielowarstwowego płaskiego swoistego biofilmu, który nie tylko zapobiega przed nadmierną utratą wody i elektrolitów, ale i jest barierą dla patogenów, a także stanowi podłoże dla szybszej i skuteczniejszej regeneracji zmienionej chorobowo błony śluzowej pochwy [2].
Aplikowanie preparatów z kwasem hialuronowym na błonę śluzową pochwy nie tylko zmniejsza jej suchość. Innym ważnym aspektem, który został poparty wynikami badań, jest zdolność preparatów z kwasem hialuronowym do niwelowania bólu, jaki pojawiał się u kobiet podczas współżycia. Co więcej, związek ten ma działanie obniżające pH pochwy, dzięki czemu odtworzeniu ulega jej prawidłowa mikroflora [2,6]. Kwas hialuronowy znajduje ponadto zastosowanie jako substancja regenerująca rany powstałe w obrębie błony śluzowej dróg rodnych po porodzie lub po zabiegach chirurgicznych [3]. Co więcej, preparaty z kwasem hialuronowym są z powodzeniem stosowane, jako substancje regenerujące po radioterapii w ginekologii onkologicznej (np. rak szyjki macicy, rak endometrium) [2].
Przykładem preparatów zawierających w swoim składzie kwas hialuronowy są globulki oraz żel marki Mucovagin®. Są to produkty wykazujące wszelkie powyżej opisane właściwości. Co istotne, ich aktywnym składnikiem jest tylko i wyłącznie kwas hialuronowy. Nie zawierają one w swoim składzie żadnych olejów, wyciągów roślinnych, estrogenów, czy innych dodatków, jak np. substancje zapachowe. Dzięki temu produkty te są nie tylko niezwykle skuteczne, ale i bezpieczne, gdyż nie wywołują reakcji uczuleniowych [7].
Bibliografia:
- Kotarski J, Drews M, Maleszka R, Rechberger T, Woroń J, Tomaszewski J. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w sprawie leczenia ostrego i nawrotowego grzybiczego zapalenia pochwy i sromu- stan wiedzy na 2008 rok; Ginekol. Pol. 2008, 79; 638-652
- Bizoń M, Zielińska A, Sawicki W. Rola kwasu hialuronowego w ginekologii; Zakażenia XXI wieku 2018, 1 (3): 121-124.
- Paszkowski T. Kwas hialuronowy- idealna molekuła do zastosowania w ginekologii; Forum Położnictwa i Ginekologii 2018, dostęp online: https://www.forumginekologii.pl/artykul/kwas-hialuronowy-idealna-molekula-do-zastosowania-w-ginekologii
- Waleśkiewicz- Ogórek K. Zastosowanie kwasu hialuronowego w ginekologii. Opis przypadku wypełnienia warg sromowych; Forum Położnictwa i Ginekologii 2018, dostęp online: https://www.forumginekologii.pl/artykul/zastosowanie-kwasu-hialuronowego-w-ginekologii-opis-przypadku-wypelnienia-warg-sromowych
- Markowska J, Sterlińska- Tulimowska B. Wpływ preparatów zawierających hialuroniany na niektóre parametry zaburzeń statyki narządów moczowo- płciowych u kobiet; Curr Gynecol Oncol 2016, 14 (2): 97-103.
- Drosdzol- Cop A, Skrzypulec- Plinta V, Paszkowski T. Badanie profilu tolerancji dopochwowej niehormonalnej terapii zawierającej kwas hialuronowy, glikogen i kwas mlekowy u kobiet po menopauzie, Forum Położnictwa i Ginekologii, dostęp online: https://www.forumginekologii.pl/artykul/badanie-profilu-tolerancji-dopochwowej-niehormonalnej-terapii-zawierajacej-kwas-hialuronowy-glikogen-i-kwas-mlekowy-u-kobiet-po-menopauzie
- Ulotka Mucovagin globulki dopochwowe, kwas hialuronowy 5 mg