Profilaktyka niedoborów witaminy D ze szczególnym uwzględnieniem osób starszych

Kto jest szczególnie narażony na niedobory witaminy D?

Grupami szczególnie narażonymi na niedobór witaminy D są dzieci z niską masą urodzeniową, kobiety w ciąży oraz osoby starsze i przewlekle leczone niektórymi lekami (kortykosteroidoterapią, lekami antywirusowymi i przeciwdrgawkowymi), a także pacjenci z zaburzeniami m.in.: gospodarki wapniowo-fosforanowej, trawienia, wchłaniania, odporności, jak również z chorobami wątroby, nerek, nowotworowymi, metabolicznymi, układu krążenia, alergicznymi czy autoimmunizacyjnymi [2-3]. 

Kiedy warto sięgnąć po 4000 IU?

O ile dawki do 2000 IU są standardowo wybierane przez pacjentów i farmaceutów w aptece, wciąż pojawia się pytanie, kiedy warto zastosować witaminę D w dawce 4000 IU? 

Suplementację nią warto rozważyć w przypadku kilku grup pacjentów, takich jak:

  • kobiety w ciąży – zgodnie z aktualnymi rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) u kobiet z BMI (z ang. Body Mass Index – wskaźnik masy ciała) większym niż 30 kg/m2 można rozważyć zastosowanie dawki do 4000 IU/dobę [4].
  • osoby z otyłością – jest to szczególna grupa ryzyka, która wymaga podwojonej dawki witaminy D względem dawki rekomendowanej rówieśnikom o prawidłowej masie ciała [3].
  • seniorzy (>75 lat) –zaleca się seniorom suplementację witaminy D przez cały rok w dawce 2000-4000 IU/dobę [3].

Co może zwiększać zapotrzebowanie osób starszych na witaminę D?

Warto pamiętać, że u osób starszych następuje obniżenie efektywności syntezy skórnej związanej ze stopniowym spadkiem poziomu prekursora witaminy D (7-dehydrocholekalcyferolu) nawet o 75% [5]. 

W ich organizmach wzrasta także ilość tkanki tłuszczowej, w której kumuluje się witamina D, co przekłada się na ograniczenia w metabolizmie do formy aktywnej i w konsekwencji zwiększa ryzyko występowania niedoborów [6]. Niedobory witaminy D zdecydowanie bardziej są nasilone u osób starszych z różnymi chorobami i stosujących wiele leków, które mogą upośledzać pracę wątroby i nerek, co przyczynia się do zaburzenia metabolizmu witaminy D w organizmie [7].  

W trosce o seniora – na co warto zwrócić uwagę?

Szacuje się, że w Polsce osoby starsze stosują 5 leków na receptę, 2 leki wydawane bez recepty lub suplementy diety. Kluczowym ograniczeniem są trudności z połykaniem, które u osób starszych są często nasilone z uwagi na zmiany w organizmie związane z wiekiem, takie jak: spowolnienie motoryki przewodu pokarmowego, osłabienie siły mięśniowej i zmniejszenie elastyczności tkanek. 

Warto zarekomendować produkt w postaci m.in. małych, łatwych do połknięcia tabletek/kapsułek. Warte rozważenia są także tabletki do rozgryzania i żucia, które mogą być przyjaznym rozwiązaniem dla pacjentów ze szczególnie nasilonym problemem z połykaniem lub stanowić przyjemną odmianę dla osób zażywających już dużą liczbę preparatów [8]. 

Ponadto w diecie seniora powinno się ograniczyć spożycie żywności przetworzonej i w miarę możliwości wybierać produkty o jak najbardziej naturalnych składach [9]. Dlatego przy rekomendacji preparatu warto postawić na czysty skład, bez konserwantów, wypełniaczy i barwników syntetycznego pochodzenia. 

Bibliografia:

[1] Płudowski P., Ducki Cz., Konstantynowicz J., Jaworski M.: Vitamin D status in Poland. Pol. Arch. ed.. Wewn. 2016; Aug 9; 126 (7-8): 530-9.

[2] Van Schoor N., Lips P.: 2017 Global overview of vitamin D status. Endocrinol. Metab. Clin. North Am. 46, 845-870.

[3] Rusińska A. et al.: Vitamin D supplementation guidlines for Poland – a 2018 update. Postępy Neonatologii. 2018; 24 (1).

[4] Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych. Wytyczne PTGiP 07/2020.

[5] Grygiel-Górniak B., Puszczewicz M.: Witamina D – nowe spojrzenie w medycynie i reumatologii. Postepy Hig. Med. Dosw. 2014; 68, 359-368.

[6] Bikle D.D.: Vitamin D metabolism, mechanism of action and clinical applications. Chem. Biol. 2014; 21 (3): 319-329.3.

[7] Kupisz-Urbańska M., Galus K.: Epidemiologia niedoboru witaminy D u osób w podeszłym wieku – wybrane zagadnienia. Gerontologia Polska, tom 19, nr 1, 1-6.

[8]  Niwiński K. et al.: Farmaceutyczne aspekty terapii geriatrycznej. Farm. Pol., 2018; 74 (4): 247-253.

[9]  https://www.mp.pl/pacjent/dieta/niedozywienie/117414,zasady-zywienia-osob-starszych.

Autor: mgr farm. Monika Knopczyk

 

ARTYKUŁ SPONSOROWANY