Rola codziennej higieny nosa w zanieczyszczonym środowisku

Podstawową funkcją nosa jest filtrowanie wdychanego powietrza [8]. Jednakże powszechnie występujące zanieczyszczenia powodują jego dysfunkcje i występowanie nieprzyjemnych objawów, mogą też doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych [1,10].

Zagrożenia zdrowotne płynące z zanieczyszczonego powietrza

Zanieczyszczenie środowiska naturalnego ma wpływ na wiele dziedzin naszego życia, a w szczególności na zdrowie. Ocenia się, iż zła jakość powietrza powoduje nawet 4,2 mln przedwczesnych zgonów rocznie, głównie w wyniku chorób układu krążenia i oddechowego. Aż 91% populacji świata żyje w środowisku o stopniu zanieczyszczenia powietrza przekraczającym normy czystości wyznaczone przez WHO [1]. Oprócz zanieczyszczenia powietrza pyłami, związkami gazowymi [1] oraz  związkami organicznymi [2] mamy do czynienia z obecnością w nim różnego rodzaju alergenów [3] oraz drobnoustrojów [4]. Badania wykazały, iż zanieczyszczenie powietrza leży u podstaw wielu chorób alergicznych, a im bardziej kraj jest uprzemysłowiony, tym częstość występowania alergii wzrasta. Różnego rodzaju choroby alergiczne dotykają ponad 20% populacji krajów rozwiniętych, z czego alergiczny nieżyt nosa (ANN), dolegliwość, z którą często pacjenci zwracają się o pomoc do personelu aptecznego, dotyka aż 10-30% populacji świata. [3]. Ilość osób chorujących na choroby alergiczne w obrębie układu oddechowego (ANN, astma) będzie prawdopodobnie wzrastać, ze względu na nasilające się zanieczyszczenie środowiska naturalnego oraz globalne ocieplenie powodujące nasilenie pylenia roślin [3]. Dodatkowo, stosowanie paliw kopalnych w gospodarstwach domowych (ogrzewanie, gotowanie) prowadzi do wytworzenia zanieczyszczeń powietrza mogących powodować raka płuc [5].

Wiadomo także, iż w powietrzu zawieszone są mikroorganizmy, które drogą kropelkową przedostają się do nabłonka górnych dróg oddechowych i mogą powodować infekcje (powszechne przeziębienia oraz cięższą w przebiegu grypę). Za objawy takie odpowiadają wirusy. Najczęściej mamy do czynienia z rinowirusami (30-50% infekcji) i koronawirusami (10-15%); wirus grypy i paragrypy powoduje ok 5-15 % infekcji wirusowych [6]. Mniej powszechne są wirusy RSV, jednak niebezpieczne w populacji niemowląt i małych dzieci [7].

Naturalny filtr powietrza – nos

W prawidłowo funkcjonującym nosie sprawnie działają mechanizmy wyłapujące i usuwające zanieczyszczenia znajdujące się w powietrzu. Są one niezbędne do utrzymania zdrowego nosa, dalszych części układu oddechowego oraz całego organizmu. W przedsionku znajdują się włoski, na których osadzają się większe cząstki zanieczyszczeń, takie jak pyły i niektóre alergeny (np. pyłki roślin). W dalszej części nosa pojawia się nabłonek z rzęskami oraz komórkami kubkowymi produkującymi śluz pokrywający błonę śluzową. Śluz z rzęskami odpowiadają za mechanizm oczyszczania powietrza zwany oczyszczaniem śluzowo-rzęskowym. Śluz pokrywający jamę nosową odpowiada za wyłapywanie i uwięzienie zanieczyszczeń z wdychanego powietrza, które następnie dzięki ruchowi falującemu rzęsek są przesuwane, a następnie połknięte lub odkaszlnięte. Dodatkowo w śluzie znajdują się składniki o aktywności immunologicznej, takie jak immunoglobuliny IgA, IgG, IgM, IgE, lizozym laktoferyna, neutrofile oraz limfocyty [8]. Wiadomo, iż zanieczyszczenia powietrza mogą powodować dysfunkcje w obrębie rzęsek, tj. ograniczyć w różnym stopniu ich ruchomość, a co za tym idzie, osłabić mechanizmy oczyszczania wdychanego powietrza [9]. Ułatwia to przenikanie zanieczyszczeń do dalszych części układu oddechowego i dalej do krwi, mogąc spowodować cięższe choroby, takie jak POChP, udar, chorobę niedokrwienną serca, ostre infekcje dolnych dróg oddechowych i inne. Co więcej, przenikanie zanieczyszczeń z powietrza do krwioobiegu przez płuca kobiety w ciąży może wpływać niekorzystnie na płód [10].

Pomoc dla nosa

W jaki zatem sposób możemy uchronić się przed niekorzystnym wpływem zanieczyszczonego powietrza na nasz organizm? Recepta jest prosta, ale niedoceniana. Należy wspomóc nasz naturalny filtr powietrza, jakim jest nos. Dobrym, prostym i niedrogim sposobem jest codzienne oczyszczanie nosa izotonicznym roztworem chlorku sodu. Wiele badań wskazuje, iż regularne stosowanie takiej metody przyspiesza oczyszczanie śluzowo-rzęskowe (zanieczyszczenia krócej zalegają w nosie, śluz jest rozrzedzany, usuwany jest zagęszczony śluz i strupy), a co za tym idzie ogranicza objawy z nosa (ograniczona produkcja wydzieliny, polepszona drożność nosa, zmniejszone uczucie zatkania nosa), [11,12,13,14] ogranicza zużycie leków na objawy nieżytu nosa i ogólnie polepsza jakość życia [11]. Płukanie nosa roztworem soli jest wskazane jako terapia komplementarna przy alergicznym nieżycie nosa i zapaleniu zatok przynosowych [11,12,13,14].

Zabieg taki warto także wprowadzić do codziennej rutyny jako czynność higieniczną, zapobiegającą przeciążeniu śluzówki nosa zanieczyszczeniami, a nie tylko jako wspomożenie w chorobie. Dzięki temu nasz nos będzie lepiej sprawował swoją podstawową funkcję, jaką jest oczyszczanie powietrza dostającego się do dalszych części układu oddechowego. Będzie miało to przełożenie na polepszenie jakości życia, dzięki ułatwionemu oddychaniu oraz  może zapobiec rozwojowi łagodnych (np. ANN, infekcje górnych dróg oddechowych) i cięższych (astma, zapalenie płuc, grypa) chorób układu oddechowego [11,12,14] Co ważne, płukanie nosa aerozolami z solą fizjologiczną nie wykazuje działań niepożądanych nawet przy przewlekłym stosowaniu [11].

Otrivin Oddychaj Czysto w codziennej higienie nosa

Preparatem który możemy stosować w codziennej higienie nosa jest Otrivin Oddychaj Czysto. To wygodny w użyciu aerozol, zawierający izotoniczny roztwór soli oraz wyciąg z aloesu. Wspomaga działanie błony śluzowej nosa w przebiegu alergii i infekcji oraz podczas funkcjonowania w zanieczyszczonym środowisku wypłukując nadmierną ilość alergenów (np. pyłków, roztoczy, sierści zwierząt), pyłów i innych zanieczyszczeń. Wspomaga funkcję oczyszczającą nosa poprzez usprawnienie klirensu śluzowo-rzęskowego, a także nawilża błonę śluzową zmniejszając dyskomfort i podrażnienia dzięki połączeniu soli fizjologicznej z aloesem. [11,12,14]. Dodatek aloesu w przypadku takiego preparatu jest bardzo korzystny, ponieważ ogranicza odparowanie wody i powoduje tworzenie warstwy nawilżającej na zmienionej tkance w nosie, co skutkuje zmniejszeniem wysuszenia śluzówki [14,15]. Preparat zawiera naturalne substancje niewykazujące działania farmakologicznego, a jedynie wspierające naturalne mechanizmy ochronne. Dzięki regularnemu stosowaniu Otrivin Oddychaj Czysto usprawniamy oczyszczanie wdychanego powietrza przez nos, co może wpływać na zmniejszenie ryzyka wystąpienia łagodnych dolegliwości, ale także poważniejszych chorób związanych z zanieczyszczeniem środowiska, w szczególności w dużych miastach. Do wyboru mamy dwa preparaty: jeden zarejestrowany już od drugiego tygodnia życia dziecka ze specjalną końcówką ułatwiającą dozowanie roztworu, drugi przeznaczony od 6. roku życia [14]. Otrivin Oddychaj Czysto polecany jest osobom z grupy ryzyka, czyli dzieciom, osobom starszym, ciężarnym, alergikom i astmatykom, osobom z nawracającymi infekcjami górnych dróg oddechowych, ale także osobom zdrowym, pragnącym poprawić swój komfort życia i usprawnić ochronę przed zanieczyszczeniami występującymi w środowisku [14]. 

Literatura

  1. https://www.who.int/airpollution/ambient/health-impacts/en/ dostęp dnia 11.11.2020 r.
  2. EPA, US. „Volatile Organic Compounds Impact on Indoor Air Quality.” https://www. epa. gov/indoor-air-quality-iaq/volatile-organiccompounds-impact-indoor-air-quality dostęp 2.11.2020 r.
  3. WAO, „White Book on Allergy” https://www.worldallergy.org/wao-white-book-on-allergy dostęp dnia 11.11.2020 r.
  4. Prussin, A. J., & Marr, L. C. (2015). Sources of airborne microorganisms in the built environment. Microbiome, 3(1), 78.
  5. on the Evaluation, I. W. G. (2012). INDOOR EMISSIONS FROM HOUSEHOLD COMBUSTION OF COAL. In Personal Habits and Indoor Combustions. International Agency for Research on Cancer.
  6. Eccles, R., Fietze, I., & Rose, U. B. (2014). Rationale for treatment of common cold and flu with multi-ingredient combination products for multi-symptom relief in adults. Open Journal of Respiratory Diseases, 4(03), 73.
  7. Welliver, R. C. (2003). Review of epidemiology and clinical risk factors for severe respiratory syncytial virus (RSV) infection. The Journal of pediatrics, 143(5), 112-117.
  8. Jones, N. (2001). The nose and paranasal sinuses physiology and anatomy. Advanced drug delivery reviews, 51(1-3), 5-19.
  9. Munkholm, M., & Mortensen, J. (2014). Mucociliary clearance: pathophysiological aspects. Clinical physiology and functional imaging, 34(3), 171-177.
  10. WHO (2010) PREVENTING DISEASE THROUGH HEALTHY ENVIRONMENTS EXPOSURE TO AIR POLLUTION: A MAJOR PUBLIC HEALTH CONCERN https://www.who.int/ipcs/features/air_pollution.pdf dostęp dnia 11.11.2020 r.
  11. Hermelingmeier, K. E., Weber, R. K., Hellmich, M., Heubach, C. P., & Mösges, R. (2012). Nasal irrigation as an adjunctive treatment in allergic rhinitis: a systematic review and meta-analysis. American journal of rhinology & allergy, 26(5), e119-e125.
  12. Hauptman, G., & Ryan, M. W. (2007). The effect of saline solutions on nasal patency and mucociliary clearance in rhinosinusitis patients. Otolaryngology—Head and Neck Surgery, 137(5), 815-821.
  13. Scheid, D. C., & Hamm, R. M. (2004). Acute bacterial rhinosinusitis in adults: part II. Treatment. American family physician, 70(9), 1697-1704.
  14. Materiały producenta
  15. Kathuria, N., Gupta, N., & Manisha, P. R. (2011). Nikita. Biologic effects of Aloe vera gel. The Internet Journal of Microbiology, 9(2).

ARTYKUŁ SPONSOROWANY

PM-PL-OTRI-20-00058