KOLKA NIEMOWLĘCA W TEORII
Kolka niemowlęca to z definicji funkcjonalne zaburzenie żołądkowo-jelitowe [1]. Jej charakterystyczną cechą jest to, że ma zwykle nagły początek i równie nagły koniec, bez konkretnego powodu [2]. Pod względem objawów kolka to przede wszystkim niewyjaśniony i nieustanny płacz u teoretycznie zdrowego dziecka [3]. Dodatkowo może też objawiać się:
- Zaciśniętymi piąstkami,
- Ugięciem/podciąganiem nóżek,
- Zaczerwienieniem twarzy,
- Wzdęciami [3,4].
Pod względem rozpowszechnienia, kolka niemowlęca należy do dolegliwości dość często występujących u niemowląt. Uważa się, że dotyka ona do 25% zdrowych dzieci w wieku około 6 tygodni [1,3,4,5]. Rozpoznanie opiera się zwykle na wywiadzie rodzinnym. Stosowana jeszcze do niedawna tzw. teoria Wessela głosiła, że kolkę rozpoznaje się, jeśli płacz u zdrowego dziecka trwa dłużej niż 3 godziny dziennie, przez więcej niż 3 dni w tygodniu, przez ponad 3 tygodnie [4]. Obecnie diagnoza stawiana jest na podstawie subiektywnej oceny płaczu dziecka, które:
- Ma mniej niż 5 miesięcy (kolka zaczyna się zwykle około 3. tygodnia życia i trwa mniej więcej do 3. miesiąca),
- Występują u niego nawracające i wydłużone w czasie epizody rozdrażnienia lub płaczu – bez oczywistej przyczyny;
- Nie występuje u niego jednocześnie gorączka i inne objawy chorobowe [1].
Rozdrażnienie lub płacz występują najczęściej w godzinach wieczornych lub bezpośrednio po karmieniu [4].
ETIOPATOGENEZA KOLKI NIEMOWLĘCEJ
Obecnie nie jest znana jedna i konkretna przyczyna powstawania i rozwoju kolki. Publikacje naukowe podkreślają, że jest to schorzenie wieloczynnikowe, a opierać się może ono na:
- Czynnikach żołądkowo-jelitowych (jak np. alergia na białka mleka krowiego, nadprodukcja gazów, nietolerancja laktozy, dysbioza);
- Czynnikach hormonalnych (u niemowląt z kolką stwierdza się czasami większy poziom serotoniny, która wpływa na nastrój i zachowanie);
- Czynnikach neurorozwojowych (według niektórych badaczy migrena u matki zwiększa prawdopodobieństwo kolki u dziecka);
- Czynnikach psychospołecznych (niewystarczająca interakcja matka-dziecko, wiek matki) [3,4,5].
Coraz większą popularność (popartą badaniami) zyskuje jednak obecnie teoria, że przyczyną kolki jest zmniejszona ilość bakterii komensalnych w jelitach niemowląt [3,6]. Analiza składu kału niemowląt z kolką i bez niej, wyraźnie pokazuje różnice w składzie mikrobioty. Szczególną uwagę zwraca fakt dużo niższej liczby bakterii z rodzaju Bifidobacterium [1,4,6]. Niemowlęta ze stwierdzoną kolką odznaczają się:
- Mniejszą różnorodnością mikrobioty jelitowej,
- Wolniejszym stopniem kolonizacji,
- Mniejszą stabilnością bakterii jelitowych,
- Przewagą bakterii z rodzaju Protebacteria (które sprzyjają nadmiernej fermentacji i produkcji gazów) [5,6,7].
PROBIOTYKI I ICH WPŁYW NA ŁAGODZENIE DOLEGLIWOŚCI TOWARZYSZĄCYCH KOLCE
Zubożały skład mikrobioty jelitowej u niemowląt dotkniętych kolką dał sygnał do zbadania, jaki wpływ na przebieg schorzenia może mieć uzupełnienie składu bakteryjnego jelit o dobroczynne szczepy drobnoustrojów komensalnych. W tym celu stosuje się tzw. probiotyki, czyli żywe organizmy bakteryjne, które odznaczają się prozdrowotnym wpływem na organizm [3].
Liczne badania na niemowlętach dowodzą, że suplementacja probiotycznych szczepów bakterii zmniejsza dolegliwości w przebiegu kolki niemowlęcej [1,3]. Objawia się to przede wszystkim w skróceniu czasu trwania płaczu dziecka w ciągu doby [1]. Jest to dość istotna wiedza dla farmaceuty, zważywszy na fakt, że podobne badania nie potwierdzają jednoznacznie skuteczności powszechnie stosowanego simetikonu [1,4].
Warte zapamiętania są również szczepy, które przebadano w kierunku łagodzenia dolegliwości towarzyszących kolce. Są to przede wszystkim bakterie z rodzaju Bifidobacterium [5,8]. Szczepy tych konkretnych bakterii uzyskują pozytywne wyniki w badaniach nad terapią kolki. Oprócz skrócenia czasu trwania płaczu (nawet o 50% – już w I tygodniu terapii) Bifidobacterium hamują wzrost drobnoustrojów z rodzaju Protebacteria [5]. Sprzyja to ograniczeniu produkcji gazów w jelitach, a wzrost liczby Bifidobacterium wpływa również na większą produkcję ochronnego dla jelit maślanu [6].
Spośród dostępnych na rynku farmaceutycznym szczepów bakteryjnych w preparatach probiotycznych na uwagę zasługują m.in.:
- Bifidobacterium longum CECT 7894
- Pediococcus pentosaceus CECT 8330.
Ich pozytywny wpływ na skrócenie czasu trwania płaczu dziecka w ciągu doby znajduje potwierdzenie w kilku badaniach naukowych. Na podstawie ich wyników stwierdza się, że wymienione wyżej szczepy:
- Przynoszą korzyść w postaci redukcji czasu trwania dziennego płaczu dziecka,
- Wspierają równowagę mikrobioty jelitowej,
- W odróżnieniu od Lactobacillus reuteri nie wzmagają produkcji gazów jelitowych [9,10].
Dodatkowo (co zapewne jest szczególnie ważne dla rodziców niemowląt) szczepy te są dobrze tolerowane przez niemowlęta, a przy ich suplementacji nie zaobserwowano działań ubocznych [4,8,9,10].
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Literatura:
- Recent advances in understanding and managing infantile colic, Siel Daelemans, Linde Peeters, Bruno Hauser, Yvan Vandenplas, F1000Research 2018, 7(F1000 Faculty Rev): 1426
- Kolka jelitowa w praktyce pediatrycznej, Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Julia Gawryjołek, Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 6, 408-414
- Probiotics to prevent infantile colic (Review), Ong TG, Gordon M, Banks SSC, Thomas MR, Akobeng AK, Cochrane Database of Systematic Reviews 2019, Issue 3, Art. No.: CD012473
- Infantile colic: new insights into an old problem, Tu Mai, Nicole Y. Fatheree, Wallace Gleason, Yuying Liu, Jon Marc Rhoads, Gastroenterol Clin North Am 2018 December; 47(4): 829-844
- The therapeutic efficacy of Bifidobacterium animalis subsp. Lactis BB-12 in infant colic: a randomised, double blind, placebo-controlled trial, Rita Nocerino, Francesca De Filippis, Gaetano Cecere, Antonio Marino, Maria Micillo, Carmen Di Scala, Carmen de Caro, Antonio Calignano, Cristina Bruno, Lorella Paparo, Anna M. Iannicelli, Linda Cosenza, Ylenia Maddalena, Giusy della Gatta, Serena Coppola, Laura Carucci, Danilo Ercolini, Roberto Berni Canani, ALiment Pharmacol Ther. 2020; 51:110-120
- Infantile colic: an update, J. Murugu Surasu, Manish Narang, Dheeraj Shah, Indian Pediatrics, Volume 55, November 15, 2018
- Three-month feeding integration with Bifidobacterium strains prevents gastrointestinal symptoms in healthy newborns, Irene Aloisio, Flavia Prodam, Enza Giglione, Nicole Bozzi Cionci, Arianna Solito, Simonetta Bellone, Lorenda Baffoni, Luca Mogna, Marco Pane, Gianna Bona, Diana Di Gioia, Newborns. Front. Nutr. 5:39, 2018
- Safety and tolerability of Bifidobacterium longum subspecies infantis EVC001 supplementation in healthy term breastfed infants: a phase I clinical trial, Jennifer T. Smilowitz, Jackelyn Moya, Melissa A. Breck, Chelsea Cook, Annette Fineberg, Kathleen Angkustsiri, Mark A. Underwood, BMC Pediatrics (2017) 17:133
- Pediococcus pentosaceus CECT 8330 and Bifidobacterium longum CECT 7894 show a trend towards lowering infantile excessive crying syndrome in a pilot clinical trial, Jonathan Santas, Mari Carmen Fuentes, Ramon Tormo, Rafael Guayta-Escolies, Elisabet Lazaro, Jordi Cune, Int J Pharm Bio Sci 2015 April; 6(2): (P) 458-466
- Probiotic treatment with AB-Kolicare causes changes in the microbiota which correlate with reduction in crying time, Maria Tintore, Jordi Cune, Int J Pharm Bio Sci 2017 Jan; 8(1): (B) 281-288
ARTYKUŁ SPONSOROWANY