Palenie tytoniu jest uzależnieniem bardziej rozpowszechnionym niż nadużywanie środków odurzających, przyczyniając się każdego roku do 6 milionów zgonów na całym świecie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, ang. World Health Organization) szacuje, że na świecie jest 1,3 miliarda osób palących, natomiast 5 milionów każdego roku umiera na skutek chorób związanych z tytoniem. Dane dotyczące osób uzależnionych od papierosów sugerują, że aż do 70% obecnych palaczy wyraża chęć rzucenia palenia, natomiast 40% co roku próbuje zerwać z nałogiem [2].
Palenie papierosów jest powiązane z wieloma chorobami, w tym m.in. nowotworami, zwyrodnieniem plamki żółtej, chorobami sercowo-naczyniowymi, cukrzycą, udarem, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP), a także osteoporozą. Zerwanie ze szkodliwym nałogiem nie jest łatwe, jednak biorąc pod uwagę szereg korzyści, które dzięki temu można uzyskać, może to być jedna z ważniejszych decyzji podjętych w życiu, mających na celu poprawę własnego stanu zdrowia [3].
Nikotynowa terapia zastępcza
Nikotynowa terapia zastępcza (NRT, ang. nicotine replacement therapy) jest jedną z metod zaakceptowanych przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA, ang. Food and Drug Administration) w walce z rzucaniem palenia. W ramach nikotynowej terapii zastępczej, w aptekach otwartych dostępne są preparaty w postaci preparatów podawanych przezskórnie, doustnie, a także drogą wziewną [4].
Nikotynowa terapia zastępcza jest kierowana do osób, które chcą zerwać ze szkodliwym uzależnieniem. Nagłe zaprzestanie palenia papierosów bez żadnej pomocy w większości przypadków może prowadzić do wystąpienia głodu nikotynowego i w efekcie do wycofania się z podjętej decyzji o zerwaniu z nałogiem. Do typowych objawów, mogących wystąpić na skutek nagłego i całkowitego odstawienia nikotyny, możemy zaliczyć: bezsenność, huśtawki nastrojów, ból głowy, obfite poty występujące na całym ciele, osłabienie funkcji poznawczych, problemy z koncentracją, wzrost apetytu, zdenerwowanie, drażliwość oraz brak cierpliwości. Wymienione objawy zazwyczaj najbardziej nasilają się po 2 – 3 dniach od momentu zerwania z nałogiem. Sięgnięcie po preparat, zaliczany do nikotynowej terapii zastępczej, pomaga zmniejszyć chęć sięgnięcia po papierosa, ponieważ nikotyna nadal jest dostarczana do organizmu. Odbywa się to bez ekspozycji na dodatkowe, szkodliwe substancje chemiczne, które są uwalniane podczas palenia papierosów. Uważa się, że stosowanie NRT wpływa na zwiększenie szans na rzucenie palenia[4-6].
W aptekach ogólnodostępnych występują preparaty dostępne bez recepty, zawierające w swoim składzie nikotynę leczniczą w postaci:
- plastrów na skórę (systemy transdermalne),
- pastylek oraz tabletek do ssania,
- gum do żucia,
- aerozoli do stosowania w jamie ustnej.
Plastry na skórę
Systemy transdermalne, do których zaliczamy plastry, charakteryzują się powolnym dostarczaniem nikotyny do organizmu, przez dłuższy okres i w stosunkowo stałym tempie. Pozostałe formy, jak aerozole do stosowania w jamie ustnej, gumy do żucia czy też tabletki do ssania, stanowią szybszą formę podania substancji, zapewniając szybką ulgę w trakcie odczuwanego głodu nikotynowego [2].
W aptekach ogólnodostępnych występują plastry różniące się między sobą dawką nikotyny uwalnianą w ciągu doby. Zaletą tej formy preparatu, w porównaniu do innych dostępnych w aptekach, jest wygoda pacjenta podczas jego użytkowania. Wystarczy pamiętać o jego naklejeniu na ciało rano, co w porównaniu do innych postaci preparatów stanowi duże uproszczenie. Wśród najczęściej zgłaszanych, ewentualnych działań niepożądanych, wymienia się m.in. podrażnienie skóry, pocenie się, nudności oraz zły nastrój [2,7].
Pastylki oraz tabletki do ssania
Kolejnymi, często wybieranymi postaciami przez pacjentów w aptece, są pastylki do ssania (dostępne w dawkach 2 mg i 4 mg) oraz tabletki do ssania (dawki 1,5 mg i 4 mg). Pastylka ulega rozpuszczeniu w jamie ustnej w przeciągu około 30 minut, potem następuje wchłonięcie substancji aktywnej przez błonę śluzową policzka. Pastylki bądź tabletki do ssania stanowią alternatywę dla osób, które potrzebują doraźnie, a nie w sposób ciągły, dostarczyć nikotynę do organizmu [2,7].
Gumy do żucia
Guma do żucia dostarcza nikotynę do organizmu poprzez błony śluzowe. Trzymana jest w ustach przez około 30 minut, kiedy to w zależności od potrzeby jest przeżuwana bądź tylko trzymana w jamie ustnej, w celu uwolnienia nikotyny. Ten produkt również charakteryzuje się dostępnymi dawkami nikotyny, wynoszącymi odpowiednio 2 oraz 4 mg. Zalecane jest, aby stopniowo zmniejszać przyjmowane dawki, aż do całkowitego zaprzestania jej dostarczania [2].
Zaobserwowano, że kwaśne napoje, takie jak kawa lub napoje gazowane, mogą zakłócać wchłanianie nikotyny w jamie ustnej, dlatego też zaleca się unikanie przyjmowania wspomnianych napojów przez ok. 15 minut przed oraz w trakcie żucia gumy z nikotyną [2,7].
Nikotynowa terapia łączona
W celu dodatkowego zwiększenia szans na powodzenie, podczas rzucania palenia można również zastosować łączoną nikotynową terapię zastępczą. Odnotowano, że terapia łączona, wykorzystująca plastry na skórę oraz preparaty działające krócej lecz w sposób doraźny, jak np. pastylki lub tabletki do ssania bądź też gumy do żucia, jest bardziej efektywna niż stosowanie samych plastrów nikotynowych. Wymienione doustne preparaty dobrze się sprawdzą w przypadku szybkiego złagodzenia objawów, które wystąpiły na skutek zaprzestania palenia papierosów, natomiast plastry nikotynowe pozwalają na utrzymanie stałego poziomu nikotyny. Informacje przedstawione w literaturze sugerują, że terapia łączona statystycznie daje lepsze efekty podczas podejmowanych prób, mających na celu zerwanie z nałogiem papierosowym niż monoterapia [8].
Podsumowanie
Rzucenie palenia jest trudnym wyzwaniem, lecz dzięki odpowiedniemu przygotowaniu oraz motywacji, jest jak najbardziej możliwe. W ramach pomocy podczas okresu walki z nałogiem polecane są preparaty zaliczane do nikotynowej terapii zastępczej. Jej mechanizm działania polega na zmniejszeniu chęci sięgnięcia po papierosa oraz zredukowaniu potencjalnych objawów wynikających z odstawienia nikotyny, poprzez jej dostarczanie do organizmu w coraz mniejszych dawkach [6].
NIQU/AL/2020/219
Autor: Dr n. farm. Malwina Lachowicz
Piśmiennictwo:
- Hall F. S. (2016). Genetic risk for lung cancer and the benefits of quitting smoking. EBioMedicine, 11, 19-20.
- Kamala K. A., Sankethguddad, S. & Sujith, S. G. (2019). An update on nicotine replacement therapy. Journal of Oral Research and Review, 11(1), 41.
- Ratchford E. V., & Evans N. S. (2016). Smoking cessation. Vascular Medicine, 21(5), 477-479.
- Motooka Y., Matsui T., Slaton R. M., Umetsu R. Fukuda A. Naganuma M., … & Nakamura M. (2018). Adverse events of smoking cessation treatments (nicotine replacement therapy and non-nicotine prescription medication) and electronic cigarettes in the Food and Drug Administration Adverse Event Reporting System, 2004− 2016. SAGE open medicine, 6, 2050312118777953.
- Sandhu A., Hosseini S. A., & Saadabadi A. (2020). Nicotine. In StatPearls [Internet]. StatPearls Publishing.
- Wadgave U., & Nagesh L. (2016). Nicotine replacement therapy: an overview. International journal of health sciences, 10(3), 425.
- Herman A. I., & Sofuoglu M. (2013). Medications to Treat Addictions: Nicotine Replacement. Interventions for Addiction: Comprehensive Addictive Behaviors and Disorders, Volume 3, 3, 337.
- Krupski L., Cummings K. M., Hyland A., Mahoney M. C., Toll B. A., Carpenter M. J., & Carlin-Menter S. (2016). Cost and effectiveness of combination nicotine replacement therapy among heavy smokers contacting a quitline. Journal of Smoking Cessation, 11(1), 50.
ARTYKUŁ SPONSOROWANY