Ostre urazy stawów są najczęściej efektem ich przeciążenia, a także uszkodzenia struktur utrzymujących ich stabilność (np. więzadeł, ścięgien). Najczęściej dochodzi do nich podczas uprawiania sportu, kiedy to stawy są najbardziej obciążone, np. w wyniku nagłego skoku czy długotrwałego biegu. Jednak do ostrych urazów stawów może dochodzić także podczas wykonywania codziennych obowiązków. Są one wtedy zazwyczaj efektem upadku, poślizgnięcia się czy przeciążenia [3,4]. Efektem ostrych urazów są nie tylko dolegliwości bólowe, ale i obrzęki, które mogą znacznie ograniczyć ruchomość danego stawu [1].
Do najczęstszych ostrych urazów stawów należy zaliczyć:
- Skręcenia: są one skutkiem przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w stawie. W efekcie dochodzi do uszkodzenia torebki stawowej. W zależności od stopnia nasilenia skręcenia może także ono prowadzić do uszkodzenia więzadeł oraz ścięgien. Objawem skręcenia jest ból i obrzęk. Skręcenie najczęściej dotyczy stawu skokowego [2].
- Zwichnięcia: polegają one na przemieszczeniu końców stawowych kości poza obręb stawu. Jednocześnie dochodzi często do zerwania więzadeł utrzymujących dany staw, a także do uszkodzenia ścięgien. Objawem zwichnięcia jest silny ból, zasinaczenie i obrzęk. Uraz ten dotyczy najczęściej stawu kolanowego, barkowego, biodrowego. W ok. 50% przypadków dochodzi do samoistnej repozycji stawu, przez co nie jest konieczne skorzystanie z fachowej pomocy medycznej, a leczenie polega tylko i wyłącznie na redukcji bólu i powstałego stanu zapalnego [3,4];
Nieodłącznym elementem reakcji organizmu na zaistniałe powyższe uszkodzenia jest ból, którego nasilenie jest ściśle uzależnione od rozległości uszkodzenia, a także od jego lokalizacji. Pojawiający się ból ma jednak również swoje dobre strony. Wysyła on do organizmu swoisty sygnał ostrzegawczy, co ogranicza aktywność danego stawu, przez co chroni go i struktury go otaczające przed dalszym uszkodzeniem [5].
Niesteroidowe leki przeciwzapalne są często preparatami pierwszego wyboru w leczeniu ostrych urazów stawów. Wykazują nie tylko działanie przeciwbólowe oraz przeciwzapalne, ale też zmniejszają one obrzęk i przekrwienie w miejscu, w którym doszło do uszkodzenia. NLPZ-y są podstawowymi lekami przeciwbólowymi stosowanymi w łagodzeniu bólów o niewielkim i umiarkowanym nasileniu, a także jako uzupełnienie terapii schorzeń występujących z bólem o większym nasileniu [6].
Kiedy pojawiający się ból ma charakter zlokalizowany, jak to ma miejsce w przypadku ostrych urazów stawów, zalecane jest miejscowe stosowanie produktów leczniczych zawierających w swoim składzie niesteroidowe leki przeciwzapalne [7,8]. Dzięki temu zmniejszamy ryzyko pojawienia się skutków ubocznych, które są niestety częstym efektem stosowania NLPZ-ów w formie doustnej. Należy tu w szczególności wymienić:
- uszkodzenie górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego (np. pojawienie się nadżerek, owrzodzeń i związane z tym zwiększenie ryzyka krwawień);
- zaburzenia funkcjonowania układu sercowo- naczyniowego (np. podwyższone ciśnienie tętnicze krwi, wzrost ryzyka wystąpienia zawału mięśnia sercowego);
- zaburzenia funkcjonowania nerek (np. niewydolność nerek, zapalenie śródmiąższowe nerek);
- zaburzenie funkcjonowania wątroby związane z uszkodzeniem hepatocytów [6];
Oprócz znacznego zmniejszenia ryzyka pojawienia się powyższych działań niepożądanych, zastosowanie preparatów zawierających NLPZ-y w formie miejscowej pozwala na łatwiejszą i skuteczniejszą kontrolę nad pojawiającymi się dolegliwościami bólowymi w porównaniu do ich podania doustnego, bądź parenteralnego [5]. Związane jest to, z tym że podanie danego leku przeciwbólowego bezpośredniego na skórę, skutkuje osiągnięciem wyższego stężenia terapeutycznego w miejscu odczuwania najsilniejszego bólu. Jednocześnie po podaniu miejscowym, NLPZ-y wchłaniają się do osocza w zaledwie 5% w stosunku do tych samych substancji leczniczych podawanych drogą doustną. To tłumaczy fakt, że ich stosowanie wiąże się z niewielkim ryzykiem wystąpienia ogólnoustrojowych działań niepożądanych, a ich wybór jako leków przeciwbólowych charakteryzuje się wysokim profilem bezpieczeństwa [7,8].
Wśród niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które znajdują zastosowanie, m.in. w uśmierzaniu bólu powstałego w wyniku ostrego urazu stawu, jednym z częściej stosowanych jest diklofenak [6]. Jest on składnikiem preparatów przeznaczonych do podawania miejscowego, które występują pod postacią maści lub żelu. Jednak w przypadku tej drugiej formy aplikacji, diklofenak wykazuje lepsze zdolności wchłaniania. Co więcej, jego zaletą jest fakt, iż po podaniu miejscowym, jego stężenie w osoczu wynosi zaledwie 4,5-6%. Z tego względu po jego aplikacji w takiej formie, ryzyko pojawienia się ogólnoustrojowych działań niepożądanych jest minimalne. Diklofenak również rzadko powoduje działania niepożądane w miejscu aplikacji, jak np. podrażnienie skóry [9].
Przykładem preparatu do stosowania miejscowego, który w swoim składzie zawiera diklofenak jest Voltaren Max żel (23,2 mg/ 100 g). Jest to produkt leczniczy, który posiada najwyższe stężenie tej substancji leczniczej, jaki jest dostępny w sprzedaży odręcznej w naszym kraju. Jednym ze wskazań tego preparatu jest łagodzenie dolegliwości bólowych powstałych wskutek urazów w obrębie stawów, powstałych na skutek, m.in. nadwyrężeń, stłuczeń, czy skręceń. Ogromną zaletą tego preparatu jest stosowanie go tylko 2 razy na dobę, ze względu na to, że po jednorazowej aplikacji, działanie terapeutyczne leku utrzymuje się aż do 12 godzin [10].
Bibliografia:
- Łęgosz P, Sarzyńska S, Małdyk P, Pulik Ł. Skuteczność działania niesteroidowych leków przeciwzapalnych w leczeniu ostrych i przewlekłych chorób stawów. Z praktyki ortopedy 2020; 17 dostęp online: https://www.praktyczna-ortopedia.pl/artykul/skutecznosc-dzialania-niesteroidowych-lekow-przeciwzapalnych-w-leczeniu-ostrych-i-przewleklych-chorob-stawow
- Kaźmierczak U, Kwiatkowski S, Radzimińska A, Strojek K, Weber- Rajek M, Zukow W. Leczenie zachowawcze skręcenia stawu skokowego w świetle najnowszej literatury. Journal of Education, Health and Sport 2017; 7 (3): 117-142.
- Wojtkowiak J, Sochoń K, Okurowska- Zawada B, Okulczyk K, Kułak W, Zalewska A. Urazy sportowe dzieci i młodzieży, dostęp online: Start – Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (umb.edu.pl)
- Skwarcz S, Gawęda K, Mazurkiewicz A, Tarczyńska M. Zwichnięcie stawu kolanowego- mechanizmy, powikłania. Chir Narządów Ruchu Ortop. Pol. 2016; 81(4): 126-128.
- Mayzner- Zawadzka E, Błaszyk B, Serednicki W, Dobrogowski J, Wordliczek J, Zawadzki A. Postepowanie przeciwbólowe w urazach.
- Rell K. Wybrane aspekty bezpieczeństwa leczenia NLPZ. Pediatr Med. Rodz 2011; 7 (1): 41-48.
- Kocot- Kępska M. Jak postępować u osób starszych które wymagają przewlekłego stosowania NLPZ-ów? Medycyna Praktyczna 2015; dostęp online: https://www.mp.pl/bol/ekspert/121614,jak-postepowac-u-osob-starszych-ktore-wymagaja-przewleklego-stosowania-nlpz
- Kocot- Kępska M. Ból mięśniowo- szkieletowy- epidemiologia, patofizjologia, leczenie. Medycyna Praktyczna 2015; dostęp online: https://www.mp.pl/bol/wytyczne/119763,bol-miesniowo-szkieletowy-epidemiologia-patofizjologia-leczenie
- Kotela A, Łęgosz P, Małdyk P, Sarzyńska S. Zastosowanie miejscowo działających niesteroidowych leków przeciwzapalnych w chorobach reumatycznych, dostęp online: https://www.praktyczna-ortopedia.pl/artykul/zastosowanie-miejscowo-dzialajacych-niesteroidowych-lekow-przeciwzapalnych-w-chorobach-reumatycznych
- Karta Charakterystyki Produktu Leczniczego Voltaren Max żel.
VOLTAREN MAX Diklofenak dietyloamoniowy 23,2 mg/g, Żel Wskazania do stosowania Voltaren MAX jest wskazany do stosowania u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 14 lat. Produkt działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo. Stosowany jest w miejscowym leczeniu: Dorośli i młodzież powyżej 14 lat: – pourazowych stanów zapalnych ścięgien, więzadeł, mięśni i stawów (np. powstałych wskutek skręceń, nadwyrężeń lub stłuczeń); – bólu pleców; – ograniczonych stanów zapalnych tkanek miękkich takich, jak: zapalenie ścięgien, łokieć tenisisty, zapalenie torebki stawowej, zapalenie okołostawowe.Dorośli (powyżej 18 lat): – ograniczonych i łagodnych postaci choroby zwyrodnieniowej stawów. Dawkowanie i sposób podawania Pacjent powinien skontaktować się z lekarzem po 7 dniach stosowania żelu w przypadku braku poprawy lub nasilenia się objawów chorobowych. Dawkowanie Dorośli i młodzież powyżej 14 lat Voltaren MAX działa przeciwbólowo do 12 godzin, należy stosować dwa razy na dobę. Produkt należy delikatnie wcierać w skórę w miejscu bólu. Ilość żelu należy dostosować do rozmiarów miejsca zmienionego chorobowo: ilość żelu od 2 g do 4 g (ilość odpowiadająca wielkości owocu wiśni do rozmiarów orzecha włoskiego) jest odpowiednia do leczenia obszaru o powierzchni 400 – 800 cm2. Po zastosowaniu produktu należy umyć ręce, chyba, że to właśnie ręce są miejscem leczonym. Czas trwania leczenia Czas leczenia zależy od wskazań i od reakcji na leczenie. Pourazowe stany zapalne i reumatyzm tkanki miękkiej: nie należy stosować dłużej niż 14 dni, o ile nie zalecono inaczej Zwyrodnienie stawów (powyżej 18 lat): należy stosować do 21 dni, o ile nie zalecono inaczej. Stosowanie u dzieci i młodzieży (poniżej 14 lat) Brak wystarczających danych dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa stosowania produktu u dzieci i młodzieży poniżej 14 lat (patrz także punkt 4.3). Stosowanie u młodzieży (powyżej 14 lat) U młodzieży powyżej 14 lat, w razie konieczności stosowania produktu leczniczego przez dłużej niż 7 dni w leczeniu bólu, lub w przypadku pogorszenia się objawów, pacjent powinien skontaktować się z lekarzem. Stosowanie u osób w podeszłym wieku (powyżej 65 lat) W przypadku stosowania produktu Voltaren Max u osób w podeszłym wieku należy stosować dawkowanie jak u osób dorosłych. Przeciwwskazania – znana nadwrażliwość na diklofenak lub na którąkolwiek substancję pomocniczą produktu; – u pacjentów, u których astma, obrzęk naczynioruchowy, pokrzywka, czy ostre nieżyty błony śluzowej nosa są wywoływane przez kwas acetylosalicylowy lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne; – ostatni trymestr ciąży; – u dzieci i młodzieży poniżej 14 lat. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania Nie można wykluczyć możliwości wystąpienia ogólnoustrojowych działań niepożądanych w przypadku stosowania produktu Voltaren Max w większej dawce i dłużej niż zalecany okres stosowania. Voltaren MAX należy stosować tylko na nieuszkodzoną powierzchnię skóry. Należy unikać kontaktu żelu z oczami i błonami śluzowymi, nie połykać. Należy zaprzestać stosowania produktu, jeśli po jego użyciu pojawi się wysypka skórna. Voltaren MAX może być stosowany jednocześnie z nieokluzyjnymi bandażami, ale nie należy stosować go pod opatrunki uniemożliwiające dostęp powietrza. Informacje o niektórych składnikach produktu Voltaren Max zawiera: – glikol propylenowy, który, może powodować podrażnienie skóry; – butylohydroksytoluen, który może powodować miejscową reakcję skórną (np. kontaktowe zapalenie skóry) lub podrażnienie oczu i błon śluzowych. Działania niepożądane Działania niepożądane (Tabela 1) zostały zestawione według częstości ich występowania, zaczynając od najczęściej występujących, według następującej konwencji: często (≥ 1/100, < 1/10); niezbyt często (≥ 1/1000, < 1/100); rzadko (≥ 1/10 000, < 1/1000); bardzo rzadko (< 1/10 000), częstość nieznana (nie może być określona na podstawie dostępnych danych). W obrębie każdej grupy o określonej częstości występowania objawy niepożądane są wymienione zgodnie ze zmniejszającym się nasileniem. Zakażenia i zarażenia pasożytnicze – bardzo rzadko: wysypka grudkowata; Zaburzenia układu immunologicznego – bardzo rzadko: nadwrażliwość (w tym pokrzywka), obrzęk naczynioruchowy; Zaburzenia oddechowe, klatki piersiowej i śródpiersia – bardzo rzadko: astma; Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej – często: wysypka, wyprysk, rumień, zapalenie skóry (w tym kontaktowe zapalenie skóry), świąd; rzadko: pęcherzykowe zapalenie skóry; bardzo rzadko: reakcje nadwrażliwości na światło. OTC – Lek wydawany bez recepty Pozwolenie Prezesa URPL WM i PB nr 20030 Podmiot odpowiedzialny GlaxoSmithKline Consumer Healthcare Sp. z o.o., v.VIII.2021
PM-PL-VOLT-21-00173