Święta, święta i… zaparcia, czyli jak pomóc pacjentom z problemem zaparć

Nasz pacjent, czyli Pan Michał

Pan Michał to znany w lokalnej aptece pacjent, borykający się z problemem przewlekłych zaparć czynnościowych. Stosuje on zarekomendowane przez lekarza makrogole, które jak do tej pory pomagały pacjentowi. Niestety w okresie świątecznym zaobserwował on nasilenie problemu zaparć, dlatego też zgłosił się do apteki po poradę. Czy można zaproponować mu coś jeszcze? A jeśli tak – to co?

Zaparcia, zaparcia i jeszcze raz zaparcia 

Zaparcia czynnościowe rozpoznawane są zgodnie z Kryteriami Rzymskimi IV w momencie stwierdzenia w ciągu ostatnich 3 miesięcy dwóch lub więcej  z  przytoczonych objawów w ponad ¼ wypróżnień , tj. [2,3].

  • Uczucia niepełnego wypróżnienia, 
  • Wysiłku podczas parcia na stolec, 
  • Ręcznych zabiegów celem ułatwienia ewakuacji stolca,
  • Obecności twardych lub grudkowatych  stolców, 
  • Uczucia przeszkody w obrębie odbytnicy. 
  • Nie więcej jak 3 samoistnych wypróżnień na tydzień 

Mogą mieć one różnorodne podłoże, niemniej jednak niewłaściwa dieta, brak ruchu i brak czasu na spokojne wypróżnienie należą do jednych z najważniejszych przyczyn powstawania zaparć [2,4]. Święta zatem doskonale wpisują się w ramy teoretyczne czynników mogących indukować zaparcia.

Pan Michał i makrogole 

Zgodnie z informacjami przedstawionymi wyżej Pan Michał stosuje od jakiegoś czasu makrogole z racji doskwierających mu zaparć. Terapia ta jest zgodna z aktualnymi rekomendacjami (m.in. American College of Gastroenterology i European Society of Neurogastroenterology and Motility), które mówią, że makrogole to leczenie pierwszego wyboru   w terapii przewlekłych zaparć [2,5,6].
Dlaczego akurat makrogole? Mają wysoką zdolność wiązania wody, a tym samym rozmiękczania stolca [7,8, 16]. Co więcej:

  • działają w 24- 72 h 
  • są biologicznie obojętne
  • łagodnie pobudzają perystaltykę jelit
  • wywierają działanie w sposób czysto fizyczny: nie są wchłaniane przez organizm oraz ulegają wydaleniu wraz z kałem w postaci niezmienionej
  •  [7,, 16].

Makrogole są również preferowaną terapią leczenia przewlekłych zaparć w porównaniu do laktulozy[9,10,11,6].Według wyników badań, pacjenci otrzymujący makrogole, w porównaniu dopacjentów stosujących laktulozę, doświadczają: [6,11].

  • większej ilości wypróżnień w tygodniu
  • lepszej i łatwiejszej do wydalenia formy stolca
  • mniejszej ilości bólów brzucha 

W sytuacji okresowego nasilenia objawów pacjenci stosujący makrogole mogą zastosować dodatkowe, krótkotrwałe wsparcie w postaci stymulujących środków przeczyszczających [17]. Jednym z nich jest bisakodyl.

Bisakodyl w sytuacji nasilenia zaparć

Wsparciem standardowej terapii Pana Michała może być zastosowany krótkotrwale bisakodyl (czyli pobudzający środek przeczyszczający), który: [12,15]

  • pobudza  ruchy perystaltyczne jelit
  • skraca czas pasażu jelitowego
  • rozluźnia konsystencję stolca zwiększa częstość wypróżnień 

Bisakodyl może być zatem krótkotrwałym  wsparciem w sytuacji nasilenia objawów zaparć podczas świątecznych spotkań.

Rekomendacja dla pacjenta 

Biorąc pod uwagę wskazane powyżej zalety bisakodylu, rozwiązaniem dla Pana Michała w przypadku nasilenia zaparć w okresie świątecznym może być produkt leczniczy Dulcobis [15]. Tabletki Dulcobis to lek do krótkotrwałej terapii zaparć czynnościowych, a efekt przeczyszczający widoczny może być już po 6 godzinach od przyjęcia tabletki [15]. 

W kontekście terapii przewlekłych zaparć Pan Michał stosuje natomiast preparat DulcoSoft, którego składnikiem aktywnym jest makrogol 4000. Dulcosoft to łagodne wsparcie w terapii przewlekłych zaparć. Dzięki obecności makrogolu, Dulcosoft zmniejsza zaparcia, poprzez wiązanie wody w jelitach, uwadnianie mas kałowych i łagodne pobudzanie perystaltyki jelit. [16]

mgr farm. Mateusz Jabłoński 

Literatura:

  1. Comparing the efficacy of two drugs Senalin and Bisacodyl in treatment of cinstipation in intensive care unit’s patients, Babak Alikiaii, Mohammad Azad Majedi, Seyed Taghi Hashemi, Maryam Kiani, Adv Biomed Res. 2019; 8:17
  2. Przewlekłe zaparcia – niedoceniany problem kliniczny, Jarosław Daniluk, Varia Medica 2018, tom 2, nr 4, 286-296
  3. Praktyczne zasady postępowania w zaparciach u dorosłych, Hermann Jacek, Kościński Tomasz, Drews Michał, Ginekol Pol. 2012, 83, 849-853
  4. Zaparcie w wieku podeszłym – odrębności diagnostyczne i terapeutyczne, Tomasz Sikorski, Postępy Nauk Medycznych, t. XXIV, nr 5, 2011
  5. A randomised, double-blind study of polyethylene glycol 4000 and lactulose in the treatment of constipation in children, Suporn Treepongkaruna, Nipat Simakochorn, Paneeya Pienvichit, Wandee Varavithya, Yothi Tongpenyai, Philippe Garnier, Helene Mathiex-Fortunet, BMC Pediatrics 2014, 14: 153
  6. Serra et al. European society of neurogastroenterology and motility guidelines on functional constipation in adults. Neurogastroenterology & Motility. 2020; 32: e13762. 
  7. Role of polyethylene glycol in the treatment of functional constipation in children, Ilan J.N. Koppen, Ilse J. Broekaert, Michael Wilschanski, Alexandra Papadopoulou, Carmen Ribes-Koninckx, Nikhil Thapar, Frederic Gottrand, Rok Orel, Paolo Lionetti, Marc A. Benninga, JPGN 2017; 65: 361-363
  8. Double-blind randomized evaluation of clinical and biological tolerance of polyethylene glycol 4000 versus lactulose in constipated children, Christophe Dupont, Bernard Leluyer, Nassira Maamri, Alain Morali, Jean-Pierre Joye, Jean-Marc Fiorini, A. Abdelatif, C. Baranes, S. Benoit, A. Benssoussan, J.L. Boussioux, P. Boyer, E. Brunet, J. Delorme, S. Francois-Cecchin, F. Gottrand, M. Grassart, S. Hadji, A. Kalidjian, J. Languepin, C. Lessler, D. Lejay, D. Livon, J.P. Lopez, J.F. Mougenot, J.C. Risse, C. Rizk, D. Roumaneix, J. Schirrer, B. Thoron, N. Kalach, Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 41: 625-633, 2005
  9. Osmotic and stymulant laxatives for the management of childhood constipation (Review), Gordon M, MacDonald JK, Parker CE, Akobeng AK, Thomas AG, Cochrane Database of Systematic Reviews 2016, Issue 8, Art. No.:CD009118
  10. Constipation – modern laxative therapy, E. Klaschik, F. Nauck, C. Ostgathe, Support Care Cancer (2003) 11:679-685
  11. Lactulose versus polyethylene glycol for chronic constipation (Review), Lee-Robichaud H., Thomas K., Morgan J., Nelson RL., Cochrane Database of Systematic Reviews 2010, Issue 7, Art. No.: CD007570
  12. Oral bisacodyl is effective and well-tolerated in patients with chronic constipation, Michael A. Kamm, Stefan Mueller-Lissner, Arnold Wald, Erika Richter, Ros Swallow, Urlika Gessner, Clinical Gastroenterology and Hepatology 2011;9:577-583
  13. Long term treatment with stymulant laxatives – clinical evidence for effectiveness and safety, Mia Noergaard, Jon Traerup Andersen, Espen Jimenez-Solem, Mikkel Bring Christensen, Scandinavian Journal of Gastroenterology, 2019, DOI:10.1080/00365521.2018.1563806
  14. Comparison of efficacy of pharmacological treatments for chronic idiopathic constipation: a systematic review and network meta-analysis, Alfred D. Nelson, Michael Camilleri, Sakkarin Chirapongsathorn, Priya Vijayvargiya, Nelson Valentin, Andrea Shin, Patricia J. Erwin, Zhen Wang, M. Hassan Murad, Gut 2016;0:1-12
  15. Działanie przeczyszczające występuje pomiędzy 6 a 12 godziną od podania. Charakterystyka Produktu Leczniczego Dulcobis tabletki, 12/2017. 
  16. Instrukcje używania: DulcoSoft 01/2016, DulcoSoft roztwór, 12/2020, DulcoSoft Junior 05/2020
  17. Müller-Lissner S. Pharmacokinetic and pharmacodynamic considerations for the current chronic constipation treatments. Expert Opin Drug Metab Toxicol. 2013 Apr;9(4):391-401.

MAT-PL-2200396-1.0-04.2022

Dulcobis, 5 mg, tabletki dojelitowe. Jedna tabletka dojelitowa zawiera 5 mg bisakodylu (Bisacodylum). Substancje pomocnicze: laktoza 33,2 mg, sacharoza 23,4 mg. Wskazania do stosowania: Krótkotrwałe, objawowe leczenie zaparć. W przygotowaniu do badań diagnostycznych, w leczeniu przed i pooperacyjnym, w stanach wymagających ułatwienia defekacji. Dawkowanie i sposób podawania: Produkt przeznaczony jest do krótkotrwałego stosowania. Okres samodzielnego stosowania produktu leczniczego Dulcobis nie powinien przekraczać 5 dni. Dawkowanie: Jeśli lekarz nie zaleci inaczej, zaleca się następujące dawkowanie: Krótkotrwałe leczenie zaparć: Dorośli: 1-2 tabletki dojelitowe (5-10 mg) na dobę przed snem. Zaleca się rozpoczęcie leczenia od najmniejszej dawki. Dawkę można dostosować do najwyższej zalecanej dawki w celu uzyskania regularnych wypróżnień. Nie należy przekraczać maksymalnej dawki dobowej. Dzieci i młodzież: Młodzież i dzieci powyżej 10 lat: 1-2 tabletki dojelitowe (5-10 mg) na dobę przed snem. Zaleca się rozpoczęcie leczenia od najmniejszej dawki. Dawkę można dostosować do najwyższej zalecanej dawki w celu uzyskania regularnych wypróżnień. Nie należy przekraczać maksymalnej dawki dobowej. Dzieci 4-10 lat: 1 tabletka dojelitowa (5 mg) na dobę przed snem. Nie należy przekraczać maksymalnej dawki dobowej. Dzieci w wieku 10 lat i młodsze z przewlekłymi lub uporczywymi zaparciami powinny być leczone wyłącznie pod opieką lekarza. Sposób podawania: Aby spowodować wypróżnienie rano, produkt leczniczy należy zastosować dzień wcześniej wieczorem. Tabletki dojelitowe należy połknąć w całości i obficie popić wodą. Przygotowanie do badań diagnostycznych i zabiegów chirurgicznych: Produkt powinien być stosowany pod nadzorem personelu medycznego. Dorośli: 2-4 tabletki dojelitowe (10-20 mg) wieczorem w dniu poprzedzającym badanie, a następnego dnia rano zalecane jest podanie natychmiast działającego środka przeczyszczającego (np. czopka). Dzieci powyżej4 lat: jedna tabletka dojelitowa (5 mg) wieczorem, a następnego dnia rano zalecane jest podanie natychmiast działającego środka przeczyszczającego (np. czopka). Przeciwwskazania: Dulcobis jest przeciwwskazany u pacjentów z niedrożnością jelit, z ostrymi stanami w obrębie jamy brzusznej, w tym z zapaleniem wyrostka robaczkowego, ostrymi chorobami zapalnymi jelit oraz z silnymi bólami brzucha z towarzyszącymi mdłościami i wymiotami, które mogą być objawem poważnych chorób. Dulcobis jest również przeciwwskazany w stanach ciężkiego odwodnienia oraz u pacjentów ze znaną nadwrażliwością na bisakodyl lub jakikolwiek inny składnik produktu. W przypadku rzadkich chorób genetycznych, w których występuje nietolerancja składnika pomocniczego produktu, stosowanie produktu jest przeciwwskazane. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Tabletki dojelitowe nie powinny być przyjmowane wraz ze środkami zmniejszającymi zakwaszenie górnego odcinka przewodu pokarmowego, takimi jak mleko, leki zobojętniające sok żołądkowy lub inhibitory pompy protonowej, aby zapobiec przedwczesnemu rozpuszczaniu otoczki tabletki. Podobnie jak w przypadku innych leków przeczyszczających, produktu leczniczego nie należy stosować codziennie przez długi okres bez zbadania przyczyny zaparć. Długotrwałe stosowanie może prowadzić do zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i hipokaliemii. Utrata wody z jelit może sprzyjać odwodnieniu. Do objawów należy pragnienie i skąpomocz. U pacjentów z utratą płynów, u których odwodnienie może być niebezpieczne (np. w niewydolności nerek, u osób w podeszłym wieku) przyjmowanie produktu leczniczego Dulcobis powinno zostać przerwane, a leczenie można wznowić tylko pod nadzorem lekarskim. Leki przeczyszczające, w tym Dulcobis nie wpływają na utratę masy ciała. Pacjenci mogą zaobserwować obecność krwi w kale, jednak objaw ten ma zwykle łagodne nasilenie i samoograniczający się charakter. Odnotowano przypadki zawrotów głowy oraz omdleń u pacjentów stosujących produkt leczniczy Dulcobis. Dostępne dane na temat tych przypadków wskazują, że omdlenia te wiążą się z wysiłkiem przy wypróżnieniu lub z reakcją wazowagalną na ból brzucha, który może być związany z zaparciami, ale niekoniecznie bezpośrednio związany ze stosowaniem produktu leczniczego. W okresie ciąży preferowanymi metodami leczenia zaparć jest zwiększenie podaży płynów, zwiększenie zawartości błonnika w diecie oraz zwiększenie aktywności fizycznej. Stosowanie leków pobudzających perystaltykę jelit, takich jak np. bisakodyl nie jest zalecane poza ściśle uzasadnionymi przypadkami. Produkt leczniczy zawiera 33,2 mg laktozy w jednej tabletce dojelitowej, co w przeliczeniu na maksymalną dawkę dobową daje 66,4 mg w leczeniu zaparć u dorosłych, młodzieży i dzieci powyżej 10 lat i 33,2 mg w leczeniu zaparć u dzieci w wieku 4-10 lat. W przygotowaniu do badań radiologicznych ilość ta wyniesie 132,8 mg w maksymalnej zalecanej dawce dobowej u dorosłych i 33,2 mg u dzieci w wieku 4-10 lat. Lek nie powinien być stosowany 2 u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (typu Lapp) lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy. Produkt leczniczy zawiera 23,4 mg sacharozy w jednej tabletce dojelitowej, co w przeliczeniu na maksymalną dawkę dobową daje 46,8 mg w leczeniu zaparć u dorosłych, młodzieży i dzieci powyżej 10 lat i 23,4 mg w leczeniu zaparć u dzieci w wieku 4-10 lat. W przygotowaniu do badań radiologicznych ilość ta wyniesie 93,6 mg w maksymalnej zalecanej dawce dobowej u dorosłych i 23,4 mg u dzieci w wieku 4-10 lat. Pacjenci z rzadkimi dziedzicznymi zaburzeniami związanymi z nietolerancją fruktozy, zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy lub niedoborem sacharazy-izomaltazy, nie powinni przyjmować produktu leczniczego Dulcobis. Działania niepożądane: Do najczęściej zgłaszanych działań niepożądanych podczas leczenia należą bóle brzucha i biegunka. Częstość działań niepożądanych określono na podstawie połączonego zestawu danych z 23 badań klinicznych nad preparatem Dulcobis, obejmujących 3368 pacjentów. Częstość występowania zgodnie z konwencjami terminologicznymi MedDRA: bardzo często: > 1/10; często: > 1/100, < 1/10; niezbyt często: > 1/1000, < 1/100; rzadko: >1/10 000, < 1/1000; bardzo rzadko (< 1/10 000) częstość nieznana (nie można jej oszacować na podstawie dostępnych danych). Zaburzenia układu immunologicznego: Rzadko: reakcje nadwrażliwości, obrzęk naczynioruchowy*, reakcje anafilaktyczne* Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: Rzadko: odwodnienie* Zaburzenia układu nerwowego: Niezbyt często: zawroty głowy Rzadko: omdlenie. Zawroty głowy i omdlenie występujące po zażyciu bisakodylu mogą się pojawić w związku z odpowiedzią wazowagalną (np. skurcze w obrębie jamy brzusznej, defekacja). Zaburzenia żołądkowo-jelitowe: Często: skurcze w obrębie jamy brzusznej, ból w jamie brzusznej, biegunka, nudności. Niezbyt często: uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej, wymioty, krew w kale, uczucie dyskomfortu w okolicach odbytu. Rzadko: zapalenie okrężnicy, w tym niedokrwienne zapalenie jelita grubego*. *Działania niepożądane nie były obserwowane w żadnym z wybranych badań klinicznych dla leku Dulcobis. Szacunki opierają się na górnej granicy jego 95% przedziału ufności, obliczanego dla całej populacji leczonych pacjentów zgodnie z wytycznymi UE (3/3056, który odnosi się do „rzadko”). Zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych: Po dopuszczeniu produktu leczniczego do obrotu istotne jest zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych. Umożliwia to nieprzerwane monitorowanie stosunku korzyści do ryzyka stosowania produktu leczniczego. Osoby należące do fachowego personelu medycznego powinny zgłaszać wszelkie podejrzewane działania niepożądane za pośrednictwem Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Al. Jerozolimskie 181C, 02-222 Warszawa, tel.: + 48 22 49 21 301, faks: + 48 22 49 21 309, e-mail: ndl@urpl.gov.pl Dzialania niepożądane można zgłaszać również podmiotowi odpowiedzialnemu. Produkt leczniczy wydawany bez przepisu lekarza – OTC. Przed zastosowaniem należy zapoznać się z pełną informacją o leku. Podmiot odpowiedzialny posiadający pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Opella Healthcare Poland Sp. z o.o. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu wydane przez Prezesa URPLWMiPB nr: 18720 Informacji w Polsce udziela: Opella Healthcare Poland Sp. z o.o., ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa, Tel. +22 280 00 00.{ChPL 12/2017}.

DulcoSoft® (makrogol 4000)  proszek do sporządzania roztworu doustnego, wyrób medyczny wskazany do stosowania w objawowym leczeniu zaparć, w celu ułatwienia wypróżnienia i uzyskania naturalnego poczucia ulgi. Dawkowanie: Dorośli i dzieci w wieku od 8 lat: 1 – 2 saszetki na dobę, rozpuszczone w płynie (co odpowiada 10 – 20 g makrogolu 4000), przyjmowane najlepiej w pojedynczej dawce rano. DulcoSoft® (makrogol 4000) roztwór jest wyrobem medycznym wskazanym do stosowania w objawowym leczeniu zaparć oraz do zmiękczania twardych mas kałowych. Dawkowanie: Dorośli i dzieci powyżej 8 lat: 20 – 40 ml roztworu na dobę (co odpowiada 10 – 20 g makrogolu 4000),  Dzieci  4 -7 lat: 16 – 32 ml roztworu na dobę (co odpowiada 8 – 16 g makrogolu 4000). Dzieci  2 – 3 lata: 8 – 16 ml roztworu na dobę (co odpowiada 4 – 8 g makrogolu 4000), Dzieci powyżej 6. miesiąca do roku: 8 ml (co odpowiada 4 g makrogolu 4000), najlepiej w pojedynczej dawce przyjmowanej rano. Dystrybutor: Opella Healthcare Poland Sp. z o.o.

DulcoSoft® Junior (makrogol 4000) roztwór jest wyrobem medycznym wskazanym do stosowania w objawowym leczeniu zaparć oraz do zmiękczania twardych mas kałowych. Dawkowanie: Dorośli i dzieci powyżej 8 lat: 20 – 40 ml roztworu na dobę (co odpowiada 10 – 20 g makrogolu 4000),  Dzieci  4 – 7 lat: 16 – 32 ml roztworu na dobę (co odpowiada 8 – 16 g makrogolu 4000). Dzieci  2 – 3 lata: 8 – 16 ml roztworu na dobę (co odpowiada 4 – 8 g makrogolu 4000), Dzieci powyżej 6. miesiąca do roku: 8 ml (co odpowiada 4 g makrogolu 4000), najlepiej w pojedynczej dawce przyjmowanej rano. Dystrybutor: Opella Healthcare Poland Sp. z o.o.