Wrażliwa skóra dziecka

Potówki, nadmiernie sucha skóra, pieluszkowe zapalenie skóry, trądzik, alergiczne wysypki- to tylko niektóre choroby dermatologiczne, które mogą występować u niemowląt i małych dzieci. Ich przyczyn należy upatrywać przede wszystkim w nieodpowiedniej pielęgnacji skóry, na którą szczególną uwagę, już od 1. dnia życia dziecka powinni zwrócić rodzice.

Niewłaściwe zabiegi pielęgnacyjne mogą powodować, że skóra dziecka staje się wysuszona, a co za tym idzie bardziej skłonna na wszelkiego rodzaju urazy. Ponadto, jednocześnie staje się ona bardziej podatna na działanie czynników zewnętrznych, które mogą ją podrażniać i uszkadzać. Należy tutaj wymienić przede wszystkim promieniowanie UV, skrajne temperatury otoczenia, wiatr, a także zbyt niską wilgotność powietrza. Wszystko to może prowadzić do zwiększonego ryzyka wystąpienia u dziecka infekcji wirusowych, bakteryjnych czy grzybiczych, gdyż patogeny je wywołujące znacznie łatwiej przedostają się do organizmu przez podrażnioną skórę, która stanowi dla nich niedoskonałą barierę.

Skóra niemowlaka i dziecka do 3. roku życia znajduje się w stadium intensywnego dojrzewania. Dopiero po tym okresie jej funkcje związane z ochroną przed patogenami, a także umiejętnością wytwarzania płaszcza lipidowego, który jest odpowiedzialny za jej właściwe nawilżenie, stają się w pełni rozwinięte. Nierozwinięta skóra dziecka nie spełnia również w pełni swojej roli termoregulacyjnej. Stąd niemowlęta są znacznie bardziej podatne na przegrzanie lub wychłodzenie, a naskórek dużo łatwiej traci wodę. Wszelkie te niedoskonałości są związane z tym, że zewnętrzne warstwy naskórka (rogowa i ziarnista) są słabo wykształcone, a przez to są cienkie i łatwo przepuszczalne dla wszelkich substancji egzogennych, w tym tych toksycznych. Co więcej, gruczoły łojowe i potowe również nie są u nich w pełni rozwinięte i przez to nie spełniają należycie swojej funkcji. Polega ona głównie na ochronie skóry przed utratą wodą, a tym samym nadmiernym jej wysychaniem. Nieprawidłowe nawodnienie skóry skutkuje jej zwiększoną wrażliwością na podrażnienia i ryzykiem pojawienia się alergii oraz dermatoz.

POTÓWKI, TRĄDZIK I PIELUSZKOWE ZAPALENIE SKÓRY

Pierwszymi problemami dermatologicznymi, z którymi muszą „zmierzyć się” młodzi rodzice są te, które wynikają z zaburzeń termoregulacyjnych dziecka. Częstym błędem jest jego przegrzewanie, będące wynikiem używania mało przewiewnych ubrań. Jak już zostało wspomniane wcześniej, skóra niemowląt nie jest w stanie reagować na zmiany temperatury, w wyniku czego z gruczołów potowych wydzielane są znaczne ilości potu. Niestety, gruczoły te, jak i łojowe nie są w pełni rozwinięte, dlatego często dochodzi do ich zaczopowania. Na skórze pojawiają się czerwone krostki lub pęcherzyki, nazywane powszechnie potówkami. Najczęstszą przyczyną ich powstawania jest bez wątpienia nieodpowiedni ubiór dziecka. Jednak wpływ na pojawienie się tych zmian skórnych ma również stosowanie na skórę potomstwa, w nadmiarze- olejów mineralnych, które są przede wszystkim składnikami oliwek przeznaczonych do pielęgnacji skóry dziecka. Zbyt częste ich stosowanie może prowadzić do zaczopowania gruczołów łojowych i potowych, w efekcie czego produkowany pot nie jest wydzielany na powierzchnię skóry, tylko pozostaje w gruczołach prowadząc do rozwoju w ich obrębie stanu zapalnego.

Innym problem skórnym, który ściśle jest związany z zaburzeniami termoregulacji dziecka, jest pieluszkowe zapalenie skóry. Manifestuje się ono początkowo zaczerwienieniem, a w późniejszym stadium również pojawieniem grudek i pęcherzyków, które występują w obrębie przylegania pieluchy do skóry. Przyczyną jego wystąpienia jest najczęściej zbyt rzadkie zmienianie pieluch u dziecka, szczególnie w trakcie wystąpienia biegunek, a co za tym idzie częstego wypróżniania się. Ponadto, na wystąpienie pieluszkowego zapalenia skóry bardziej podatne są niemowlęta, których skóra jest znacznie wysuszona. W związku z tym przy każdorazowej zmianie pieluchy należy smarować obszar zagrożony odparzeniem, specjalnym kremem. W swoim składzie zawiera on najczęściej cynk, który nie tylko działa przeciwbakteryjnie, ale i łagodzi powstałe podrażnienia. Zawiera on również składniki nawilżające skórę i wytwarzające na jej powierzchni warstwę ochronną. Najczęściej są to parafina, gliceryna bądź olejki naturalne.

Nie w pełni rozwinięte gruczoły łojowe i potowe mogą mieć również wpływ na wystąpienie trądziku niemowlęcego. Jednak, jako główną przyczynę jego pojawienia się wskazywane jest raczej zbyt wysokie stężenie androgenów u matki, która przekazuje te hormony dziecku wraz z mlekiem. Trądzik w większości przypadków przechodzi samoistnie po 3-6 miesiącach życia dziecka. Jednak niezwykle istotna jest odpowiednia pielęgnacja skóry niemowlaka, u którego się on pojawił. Ważne jest, aby nie dopuścić do nadmiernego jej przesuszenia. W tym celu należy stosować preparaty zawierające substancje absorbujące wodę na powierzchni naskórka i hamujące jej parowanie z jego powierzchni.

Wszystkie powyższe zmiany dermatologiczne, jeśli występują przewlekle, mogą prowadzić do rozwoju łojotokowego zapalenia skóry.

NADMIERNIE WYSUSZONA SKÓRA A AZS

Czy każde nadmierne wysuszenie skóry oznacza ryzyko wystąpienia atopowego zapalenia skóry? Wysuszenie skóry wynika głównie z jej nieprawidłowej pielęgnacji u dziecka. Kąpiele niemowląt powinny odbywać się maksymalnie 2-3 razy w tygodniu, gdyż częsty kontakt skóry dziecka z wodą może powodować usuwanie płaszcza lipidowego z jej powierzchni. Także, w trakcie mycia dziecka nie można używać myjek oraz gąbek, które mogą wywoływać nadmierne podrażnienie skóry. Również, osuszanie skóry dziecka powinno polegać jedynie na delikatnym dotykaniu jej ręcznikiem. Popełnianie tych błędów przez rodziców jest główną przyczyną wysuszania skóry i w efekcie powstawania w jej obrębie wszelkich, niepożądanych zmian. Istotna jest również kwestia używanych do pielęgnacji skóry dziecka kosmetyków. Nie powinny one zawierać substancji zapachowych, pieniących oraz barwników, które mogą wywoływać podrażnienia. Dobrze jest, aby w trakcie kąpieli i bezpośrednio po niej stosować preparaty emolientowe, które jednocześnie absorbują wodę na powierzchni naskórka, ale i również uniemożliwiają jej odparowywanie. Jednocześnie tworzą one na powierzchni skóry powłokę chroniącą przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych. Jedną z substancji wchodzących w skład emolientów, która tworzy swoisty film na powierzchni skóry jest parafina. Oprócz ograniczania utraty wody z organizmu, ma ona zdolność do tworzenia na powierzchni skóry tzw. okluzji ciągłej, która umożliwia przedostawanie się do wnętrza skóry stosowanych dodatkowo, innych substancji czynnych.

Powyższe działania prowadzące do występowania zbyt suchej skóry znacznie zwiększają jej wrażliwość. Nie oznacza to jednak, że jednocześnie rozwija się atopowe zapalenie skóry. O tej jednostce chorobowej możemy dopiero powiedzieć, gdy zmiany skórne wywołane są ekspozycją skóry na działanie alergenu. Pojawiają się one najczęściej po kilkunastu lub kilkudziesięciu godzinach od inicjacji takiego kontaktu. Oczywiście wrażliwa skóra jest czynnikiem ułatwiającym wnikanie alergenów. Tym samym wzrasta ryzyko rozwoju stanów alergicznych, które bezpośrednio mogą przyczyniać się do wystąpienia AZS.

INFEKCJE OGÓLNOUSTROJOWE A ZBYT SUCHA SKÓRA

Jedną z funkcji skóry jest tworzenie bariery dla wszelkich patogenów, z którymi się ona styka. Skóra niemowląt już sama w sobie ze względu na jej strukturę jest znacznie bardziej podatna na ich niekorzystne działanie. Jednak, gdy jest ona zbyt sucha oraz podrażniona to ryzyko to wzrasta. W związku z tym dziecko ze skórą wrażliwą jest bardziej skłonne do wystąpienia wszelkiego rodzaju infekcji wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, które mogą wywoływać, m.in. schorzenia górnych dróg oddechowych.

Właściwa pielęgnacja skóry dziecka od pierwszych dni jego życia znacznie zmniejsza ryzyko pojawienia się zmian dermatologicznych, nie tylko w okresie niemowlęcym, ale i przez całe życie. Należy przez to rozumieć zarówno stosowanie podstawowych zasad higieny małych dzieci oraz używanie kosmetyków, które będą wspomagać nawilżanie skóry i odbudowywanie jej płaszcza lipidowego. Co więcej, takie działanie ma wpływ na zwiększenie odporności dziecka, a przez to minimalizuje ryzyko wystąpienia u niego infekcji.

Do pielęgnacji skóry niemowląt i dzieci, a co za tym idzie do zapobiegania wystąpieniu u nich problemów dermatologicznych, dobrze jest wybrać preparaty, które posiadają hipoalergiczną formułę opartą na niewielkiej liczbie składników. Ważne jest, aby nie posiadały one żadnych barwników, parabenów, czy substancji zapachowych, które mogą podrażniać skórę dziecka. Idealnie, w te cechy wpisują się produkty Oilatum. W zależności od wieku dziecka, a także jego potrzeb (pielęgnacja, nawilżanie, leczenie) istnieje możliwość wyboru odpowiednio dopasowanej, całej linii preparatów marki Oilatum. Co niezwykle istotne, wszystkie jej produkty są oparte o jeden podstawowy składnik, jakim jest parafina. Należy ona do najdłużej stosowanych substancji recepturowych, które znajdują się w Farmakopei Polskiej. Do jej zalet należy z pewnością zaliczyć wysoką trwałość, stabilność, a także zdolność do hamowania odparowywania wody z powierzchni naskórka i jego skuteczne zmiękczanie oraz nawilżanie. Kolejną z zalet produktów Oilatum jest możliwość ich zastosowania już od 1. dnia życia, co jest niezwykle ważne dla młodych rodziców, którzy szukają odpowiednich produktów koniecznych do pielęgnacji skóry ich pociechy zaraz po jej narodzinach.

ARTYKUŁ SPONSOROWANY

Piśmiennictwo:

Trotter S. Pielęgnacja skóry noworodka w: Lumsden H. Holmes D. i red. Noworodek i jego rodzina. Praktyka położnicza, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012: 100-113.
Kmieć M i wsp. Pielęgnacja skóry dzieci, Post. Dermatol. Alergol. 2010; 27: 40-4.
Sikorska M. Nowicki R, Wilkowska A. Pielęgnacja skóry suchej i wrażliwej, Alergologia Polska, 2015, 2 (4): 158–161.
Ness M. i wsp. Neonatal skin care: a concise review, Int J. Dermatol. 2013; 52: 14-22.
Rosińska- Borkowska D, Wybrane problemy dermatologiczne u noworodków, niemowląt i małych dzieci w: Błaszczyk- Kostanecka M. (red.): Dermatologia w praktyce. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005: 324-329.
Skiba A, Połomska J. i wsp. Praktyczne aspekty opieki nad dzieckiem chorym na atopowe zapalenie skór: rola współpracy personelu medycznego z pacjentem i jego rodzicami. Obraz kliniczny, rozpoznania i leczenie, Pielęgniarstwo XXI w. 2016; 15(2): 54-58.
Ruszkowska L. Pielęgnacja skóry u dziecka zdrowego oraz w wybranych dermatozach, Dermatologia Dziecięca 2013, 3(1): 29-34.
Barczykowska E, Panek P, Grabińska M, Kurylak A. Morfologiczno- czynnościowe uwarunkowania pielęgnacji skóry noworodka i małego dziecka, Medical and Biological Sciences. 2015, 29(3): 5-13.
Sybilski A, Skóra- najważniejszy narząd naszego ciała. Dbajmy o nią! Pediatria i Medycyna Rodzinna. 2012; 8(4): 375-379.
Gorczyca A, Plichta D, Śpiewak R. Analiza składu dostępnych na polskim rynku preparatów do pielęgnacji skóry noworodków i niemowląt pod kątem występowania składników o znanym potencjale uczulającym, Alergoprofil. 2017; 13(3): 110-117.
Kamińska E. Pożądane i niepożądane składniki kosmetyków dla niemowląt i dzieci, Dermatologia Dziecięca. 2011; 1: 39-50.
Barańska- Rybak W, Nowicki R. Rola infekcji w atopowym zapaleniu skóry, Post Derm Alerg. 2014; 31(1): 20-23