Z jakimi pytaniami i wątpliwościami zgłaszają się najczęściej pacjentki w kontekście infekcji intymnych? Q&A

1. Czy otrzymam jakiś preparat na infekcję intymną, dostępny bez recepty?
   Zdecydowanie tak. Obecnie gama produktów (zarówno leczniczych, jak i wyrobów medycznych) jest niezwykle szeroka. Co więcej – dostępne jeszcze niedawno tylko na receptę leki dopochwowe występują teraz jako leki bez recepty (np. Gynoxin) [1]. Tak więc jak najbardziej – pacjentka otrzyma preparat na infekcję intymną, dostępny bez recepty.
2. Potrzebuję jakiś preparat na infekcję intymną, niestety nie wiem, czy to infekcja bakteryjna, czy grzybicza. Czym one się różnią?
   To bardzo częste pytanie wśród pacjentek, choć z powodu zakłopotania i lęku nierzadko pozostaje tylko w głowie samej pacjentki. Tak czy inaczej, infekcje o podłożu bakteryjnym i grzybiczym wykazują pewne zauważalne różnice, pozwalające określić, z jakim typem infekcji mamy do czynienia. Infekcje grzybicze dają takie objawy jak: świąd i pieczenie, białe i grudkowate upławy, bolesność i zaczerwienienie okolic intymnych i brak wyczuwalnego zapachu, prawidłowe pH pochwy. Infekcje bakteryjne charakteryzuje: wyczuwalny rybi zapach, skąpa i jednorodna wydzielina, podwyższone pH pochwy [2,3,4]. Warto wybierać leki o najszerszym spektrum działania, aby zwalczać chorobotwórcze grzyby i bakterie.
3. Czy produkty dopochwowe z probiotykami wystarczą? Czy są skuteczne?
   Preparaty zwierające bakterie probiotyczne znacząco powiększyły w ostatnich latach swoją gamę. W związku z tym, że w przypadkach bakteryjnego zakażenia pochwy dochodzi do zmian w jej mikroflorze uzupełnienie bakterii probiotycznych znajduje swoje uzasadnienie, co potwierdzają także publikacje naukowe [4,5]. Należy jednak wiedzieć, że badania nie potwierdzają skuteczności stosowania probiotyków w kontekście leczenia infekcji grzybiczych i bakteryjnych, a także nie zapobiegają nawrotom choroby [5]. Należy zatem pamiętać, że rolą probiotyków jest wspomaganie właściwego leczenia, nie zaś wyleczenie infekcji intymnych, zatem można je stosować dodatkowo, a nie zamiast leków przeciwgrzybiczych lub przeciwbakteryjnych.
4. Czy są leki na infekcje mieszane?
   Bakteryjna waginoza i kandydoza pochwy to dwa najczęściej występujące typy infekcji intymnych [2]. Nie jest jednak powiedziane, że nie mogą one występować jednocześnie – zwłaszcza że pojawienie się już jednej z nich osłabia mechanizmy odpornościowe organizmu, co sprzyja kolejnemu nadkażeniu innym typem patogenu. Dochodzi wówczas do tzw. infekcji mieszanych, które według szacunków mogą stanowić prawie 33% wszystkich infekcji intymnych [6]! W tym kontekście rekomenduje się stosowanie leków o jak najszerszym spektrum działania. Substancją o takich właściwościach jest azotan fentikonazolu, który ma udokumentowane działanie wobec drożdżaków Candida, a także wobec bakterii Gram(+) i Gram(-), a zatem jest skuteczny także w leczeniu infekcji mieszanych grzybiczo-bakteryjnych [7,8].
5. Czy mogę dany produkt stosować w trakcie ciąży?
   Wśród dostępnych w sprzedaży produktów na infekcje intymne zdecydowana większość z nich nie powinna być stosowana u pacjentek w ciąży – dotyczy to przede wszystkim preparatów na bazie azoli. I choć niektóre z nich (jak np. fentikonazol) nie wykazywały działania teratogennego na zwierzętach, to z racji niewystarczającej liczby danych stosowanie ich w ciąży powinno odbywać się jedynie pod nadzorem lekarza [8]. To lekarz powinien oszacować bilans ryzyko vs korzyści, bo nieleczona infekcja w ciąży może nieść ryzyko powikłań dla ciężarnej i płodu.
6. Jedna kapsułka czy trzy? Co będzie bardziej skuteczne?
   Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, tym bardziej, że badania porównawcze np. fentikonazolu pokazują podobną skuteczność kuracji 1-dniowej dawką 600 mg i 3-dniowej dawką 200 mg w kontekście infekcji grzybiczej Candida, a stopień wyleczenia waha się w okolicach 75-100% [9]. W obu przypadkach dawką leku przyjętą podczas całej terapii jest 600 mg azotanu fentikonazolu.
7. Jakiś czas temu przeszłam infekcję intymną i teraz znów mam podobne problemy. Dlaczego?
   Problem nawracających infekcji intymnych to dość częste zjawisko. W kontekście zakażeń o charakterze grzybiczym przyjmuje się, że u około połowy pacjentek infekcja ta pojawi się ponownie [10]. Biorąc zaś pod uwagę infekcje o charakterze bakteryjnym – po standardowej terapii metronidazolem lub klindamycyną nawrót choroby może dotyczyć nawet 30% pacjentek już po 3 miesiącach [3]. Dlatego tak ważne jest zastosowanie skutecznej terapii, po której ryzyko ponownej infekcji jest jak najmniejsze (badania potwierdzają wysoką skuteczność i niski odsetek nawrotów po terapii fentikonazolem) [11]. Dodatkowo przerwanie kuracji po ustąpieniu objawów w przypadku preparatów o dłuższym okresie stosowania może zwiększać ryzyko nawrotów infekcji. Nie należy też bagatelizować roli partnera seksualnego, u którego często infekcja przebiega bezobjawowo, zatem może on ponownie zarażać swoją partnerkę. W tym przypadku zaleca się leczenie również partnera np. za pomocą dedykowanych do tego leków w postaci kremu.
8. Czy kapsułki dopochwowe będą skuteczne? A może lepiej jakieś tabletki doustne?
   Minusami doustnej terapii przeciwgrzybiczej/przeciwbakteryjnej są: dostępność tylko na receptę oraz ze względu na ogólnoustrojowy charakter działania, większe ryzyko działań niepożądanych po doustnej terapii lekami przeciwgrzybiczymi [12]. Liczne badania potwierdzają dużą skuteczność terapii miejscowej przy jednoczesnej małej ilości  ogólnoustrojowych efektów ubocznych [7,9]. Tak więc stosowanie kapsułek dopochwowych zawierających substancje o potwierdzonym działaniu (np. fentikonazol) przyniesie również oczekiwane efekty.
   
9. Zwykle po antybiotykoterapii mam problemy z okolicami intymnymi. Dlaczego?
   Antybiotyki to substancje, które w związku ze swoimi właściwościami wykazują działanie przeciwbakteryjne [13]. Podawane doustnie redukują ilość bakterii także w obrębie pochwy i sromu, dlatego też częstym powikłaniem antybiotykoterapii są infekcje grzybicze okolic intymnych [2]. Zaleca się wówczas stosowanie dodatkowego wsparcia w postaci preparatów przeciwgrzybiczych oraz uzupełnienie kuracji odpowiednim probiotykiem.
10. Stosuję doustną antykoncepcję – jaka forma leczenia infekcji intymnej będzie dla mnie najbardziej odpowiednia?
    Doustna terapia przeciwgrzybicza pochwy opiera się zwykle na pochodnych azoli, np. flukonazolu. Jednym z jej ograniczeń jest konieczność ostrożnego stosowania i możliwość interakcji z przyjmowanym środkiem antykoncepcyjnym, co może powodować zmianę w skuteczności antykoncepcji. Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie kapsułek dopochwowych, np. Gynoxin Optima [8]. Wykazują one przede wszystkim miejscowy efekt leczniczy, a „jedynym” przeciwwskazaniem w kontekście antykoncepcji jest jednoczesne stosowanie miejscowych metod antykoncepcyjnych [8].
11. Na co zwrócić uwagę w kontekście infekcji intymnych w okresie menopauzy?
    Menopauza to okres intensywnych zmian w organizmie kobiet. Dotykają one również narządów intymnych, co ma bezpośredni związek ze spadkiem ilości hormonów estrogenowych [15]. Konsekwencją ich mniejszej ilości są częstsze uszkodzenia nabłonka i wynikające z tego wielokrotne infekcje intymne – nierzadko o charakterze mieszanym. W kontekście tego typu zmian zasadnym będzie, chociażby zastosowanie produktów o rejestracji leku, przeznaczonych do leczenia infekcji o charakterze mieszanym. Taką rejestrację posiada m.in. Gynoxin Optima [8].
    

Literatura

1. Decyzja Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych Nr UR/ZD/2904/19
2. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w sprawie leczenia ostrego i nawrotowego grzybiczego zapalenia pochwy i sromu – stan wiedzy na 2008 rok, Jan Kotarski, Krzysztof Drews, Romuald Maleszka, Tomasz Rechberger, Jarosław Woroń, Jacek Tomaszewski, Ginekol Pol. 2008, 79, 638-652
3. Nawrotowe zapalenie sromu i pochwy – porady dotyczące leczenia, Merida Miller, Ginekologia po Dyplomie 2014; 16(5): 59-68
4. Bacterial vaginosis: A practical review, Paulette Bagnall, Denise Rizzolo, American Academy of Physician Assistants, 2017
5. Lactobacilli-containing vaginal probiotics to cure or prevent bacterial or fungal vaginal dysbiosis: a systematic review and recommendations for future trial designs, JHMM van de Wijgert, MC Verwijs, BJOG 2019
6. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące preparatu Macmiror Complex 500, Jan Kotarski, Tomasz Paszkowski, Ryszard Poręba, Marek Spaczyński, Ginekol Pol. 2012, 83, 956-959
7. In vitro activity of fenticonazole against Candida and bacterial vaginitis isolates determined by mono- or dual-species testing assays, Maurizio Sanguinetti, Emilia Canton, Riccardo Torelli, Fabio Tumietto, Ana Espinel-Ingroff, Brunella Posteraro, Antimicrob Agents Chemother 2019
8. Charakterystyka Produktu Leczniczego Gynoxin Optima
9. Fenticonazole: an effective topical treatment for superficial mycoses as the first-step of antifungal stewardship program, F. Tumietto, L. Giacomelli, European Review for Medical and Pharmacological Sciences 2017;21:2749-2756
10. Vulvovaginal candidosis: contemporary challenges and the future of prophylactic and therapeutic approaches, Shu Yih Chew, Leslie Thian Lung Than, Mycoses, 2016, 59, 262-273
11. Effect of fenticonazole in vaginal candidiasis: a double-blind clinical trial versus clotrimazole, Earl Brewster, Piero Monici Preti, Ralf Ruffmann, John Studd, J Int Med. Res (1986) 14,306
12. Prevalence of vulvovaginal candidiasis in gynecological practices in Germany: a retrospective study of 954,186 patients, Louis Jacob, Mara John, Matthias Kalder, Karel Kostev, Current Medical Mycology 2018, 4(1): 6-11
13. Clinical pharmacology of antibiotics, Rachel F. Eyler, Kristina Shvets, Clin J Am Soc Nephrol. 2019; 14(7): 1080-1090
14. Charakterystyka Produktu Leczniczego Dessette mono
15. The etiology and management of recurrent urinary tract infections in postmenopausal women, Carrie Jung, Linda Brubaker, Climacteric 2019 June; 22(3): 242-249

Artykuł sponsorowany