Przyczyny zaburzeń snu
Zaburzenia snu określa się jako naruszenie stanu zdrowia, które charakteryzują się niewystarczającą ilością snu bądź niezadowalającą jego jakością. Szacuje się, że problem ten dotyczy około 70% Polaków [2,3]. Zaburzenia snu mogą manifestować się trudnościami w zasypianiu, przedwczesnym przebudzaniem się, a także złą jakością snu, co w efekcie przejawia się gorszym samopoczuciem, brakiem poczucia relaksacji i wypoczęcia oraz ogólnym upośledzeniem funkcjonowania całego organizmu [4,5].
Wyróżnia się dwie kategorie czynników mogących wpływać na zaburzenia snu:
- Endogenne, wśród których wymienia się ból, kaszel, nadciśnienie, nadczynność tarczycy, nerwicę, zmęczenie, ciążę, a także depresję i niektóre przyjmowane leki;
- Egzogenne, gdzie zalicza się hałas, temperaturę oraz światło [1].
Liczne badania wskazują na pogłębiający się problem w krajach rozwiniętych, gdzie dominuje szybkie tempo życia. Do zaburzeń snu dochodzi za sprawą połączenia czynników fizycznych i emocjonalnych, wśród których w 80% przypadków główny faktor stanowi stres [4].
Istota świadomości problemu
Pomimo iż trudności związane z zasypianiem stanowią powszechny problem społeczny, niewielki odsetek osób dotkniętych utrzymującymi się, uciążliwymi dolegliwościami szuka pomocy. Niejednokrotnie spowodowane jest to lękiem przed stygmatyzacją. Inną kwestię stanowi zatrważające lekceważenie problemu przez pacjentów. W wielu przypadkach trudności z zasypianiem wywoływane są przez takie czynniki, jak: stres, nadużywanie w ciągu dnia kawy, bądź też innych napojów zawierających w swoim składzie kofeinę, wzmożona aktywność fizyczna oraz oglądanie telewizji do późnych godzin nocnych [3]. Problemy ze snem często przekładają się na codzienne funkcjonowanie człowieka. Zwykle mają one charakter przejściowy, a rozwiązaniem problemu jest wizyta w aptece [1]. Nieocenioną rolę w walce z problemami ze snem odgrywa farmaceuta, który na podstawie wiedzy i doświadczenia, zarekomenduje odpowiedni produkt.
W aptece jest wiele preparatów dostępnych bez recepty, przeznaczonych do stosowania przy krótkotrwałych problemach z zasypianiem. W pierwszej kolejności warto sięgnąć po produkty ziołowe, zawierające w swoim składzie melisę, lawendę, kozłek lekarski, dziurawiec czy też szyszkę chmielu. Ponadto, w zaburzeniach snu, powszechnie stosowane są substancje z grupy antagonistów receptorów H1 o aktywności uspokajającej i miorelaksacyjnej – np.: difenhydramina oraz hormon wydzielany w warunkach fizjologicznych przez szyszynkę – melatonina [3].
ZzzQuil Natura – suplement diety, aby zasnąć w zgodzie z naturą
ZzzQuil Natura to preparat w formie żelek rekomendowany konsumentom, zmagającym się z przejściowymi trudnościami z zasypianiem. Skład produktu oparty jest o selektywnie dobrane składniki: melatonina w dawce 1 mg, naturalne ekstrakty z rumianku, waleriany, lawendy oraz witamina B6. Żelki stanowią innowacyjną formę podania, szczególnie atrakcyjną dla osób, które nie są zwolennikami tabletek oraz kapsułek do połykania, czy też preparatów w formie płynnej.
Melatonina
Melatonina jest fizjologicznie wytwarzana w szyszynce, znana powszechnie jako „hormon snu”. Poziom, jaki osiąga w organizmie, koreluje z ilością docierającego światła, za co odpowiada pora dnia. Najwyższe stężenie odnotowuje się między północą a godziną 3 nad ranem. Ponadto, poziom melatoniny zmienia się w zależności od pory roku. Produkcja tego hormonu jest największa w okresie dzieciństwa. W okresie dojrzewania obserwowany jest jego spadek, utrzymujący się na stabilnym poziomie do 45 r.ż., po czym, po przekroczeniu tego wieku, następuje zwykle wyraźne obniżenie stężenia hormonu [6].
Melatonina pełni szereg istotnych funkcji w organizmie. Do najważniejszych zalicza się synchronizację zegara biologicznego z cyklem dobowym. Badania dowodzą, że podanie melatoniny w dawce 1 mg pozwala osiągnąć zwykle stężenie melatoniny we krwi wystarczające do zaśnięcia. Ponadto wykazano, że po przyjęciu 1 mg tego hormonu przez osoby w młodym wieku, jego stężenie w organizmie wraca do poziomu osiąganego w dzieciństwie [7]. Co istotne, melatonina nie wykazuje działania uzależniającego, ani nie wywołuje uczucia senności czy splątania, wpływających negatywnie na codzienne funkcjonowanie [6, 7].
Hormon ten rekomendowany jest szczególnie pacjentom, których problemy ze snem dotyczą rytmu dobowego, a zatem osobom pracującym w nocy, podróżującym, którzy zmieniają strefę czasową, niewidomym oraz ludziom w podeszłym wieku. Melatonina skraca czas potrzebny do zaśnięcia. Korzystne działanie występuje w przypadku spożycia 1 mg melatoniny na krótko przed pójściem spać [8].
Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla)
Rumianek, z uwagi na jego wielokierunkowe działanie prozdrowotne, cieszy się dużą popularnością w wielu rejonach świata. Surowcem zielarskim, wykorzystywanym w lecznictwie, są całe koszyczki kwiatowe. Za efekt uspokajający oraz spazmolityczny odpowiada wysoka zawartość olejków eterycznych. Wyciąg z rumianku rekomendowany jest w trudnościach związanych z zasypianiem, a także w nerwicach i stanach lękowych [9].
Lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia)
W medycynie szerokie zastosowanie znalazły kwiaty lawendy, zbierane tuż przed rozwinięciem w stadium pąku. Pozyskiwany z nich olejek wykazuje wysoką efektywność w terapii zaburzeń snu oraz w stanach napięcia nerwowego [10, 11].
Kozłek lekarski (Valeriana officinalis)
Surowce farmakognostyczne kozłka lekarskiego stanowią korzenie i kłącza. Zawarte w nich substancje aktywne wywierają działanie łagodzące względem stanów niepokoju. Waleriana jest szeroko wykorzystywana w terapii problemów związanych z zasypianiem, przede wszystkim na tle nerwowym [10, 12, 13].
ZzzQuil Natura dostępny jest w innowacyjnej formule żelek, których forma, w porównaniu z tradycyjnymi tabletkami, bądź też kapsułkami, budzi większe zaufanie wśród części konsumentów. Zalecane jest przyjmowanie 1 żelki na 30 minut przed planowanym, minimum 6-godzinnym snem. Produkt nie zawiera w swoim składzie konserwantów, substancji słodzących oraz sztucznych aromatów i barwników, co stanowi jego kolejny atut.
Istotną kwestią w odniesieniu do pogłębiającego się problemu przejściowych zaburzeń snu, jest zarówno edukacja pacjenta, dotycząca ich etiologii, jak również prewencji i metod radzenia sobie z tą przykrą trudnością. Farmaceuci pracujący za pierwszym stołem, pełnią niebagatelną rolę w szerzeniu świadomości społecznej dotyczącej występujących na rynku, dobrej jakości produktów oraz stosowności sięgania po nie, gdy pojawią się czynniki sprzyjające tego typu kłopotom.
mgr farm. Ilona Gołąbek-Karaś
Bibliografia
- Modzelwska M. Insomnia. Aptekarz Polski. 2010, 50/28.
- Nowicki Z., i inni i inni. Prevalence of self-reported insomnia in general population of Poland. Psychiatria Polska. 2016, 50 (1): 165-173.
- Kozłowski P., Kozłowska M. i Kozłowska K. Analiza czynników wpływających na sen. Journal of Educatio. Health nad Sport. 2017, 7 (8): 99-105.
- Grabowski K. Terapia poznawczo-behawioralna bezsenności. Via Medica. 2011, 8(2):53-63.
- Siemiński M., Skorupa Ł. i Wiśniewska-Skorupa K. Diagnostyka i terapia bezsenności w praktyce ogólnolekarskiej. Via Medica. 2018, 3 (2): 109-115.
- Karasek M. Melatonin, human aging, and age-related diseases. Experimental Gerontology. 2004, 39 (11-12): 1723-9.
- Zhadanova I. Melatonin as a hypnotic: Pro. Sleep Medicine Reviews. 2005, 9 (1): 51-65.
- Rozporządzenie Komisji (UE) nr 432/2012 z dnia 16 maja 2012 r. ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci.
- Zielińska- Pisklal M. i Szeleszczuk Ł. Rumianek lekarski – dlaczego warto go mieć w domowej apteczce? Lek w Polsce. 2013, 23,9’13 (269).
- Dobros N. Zioła o działaniu uspokajającym i przeciwdepresyjnym. Post Fitoter. 2017, 18 (3): 215-222.
- EFSA pending claims- lawenda wąskolistna- oświadczenie zdrowotne „funkcjonalne”. http://www.oswiadczenia.eu/O/claim/2286.html. [Online]
- Baj T. Kozłek lekarski w zaburzeniach snu. Aptekarz Polski. 2020, 42/20.
- EFSA pending claims- kozłek lekarski- oświadczenie zdrowotne „funkcjonalne”. http://www.oswiadczenia.eu/O/claim/2349.html. [Online]