Dolegliwości związane z chorobą hemoroidalną dotykają wielu milionów ludzi na całym świecie i stanowią częstą przyczynę poszukiwania pomocy medycznej. Zanim jednak pacjent zgłosi się do lekarza, próbuje rozwiązać wstydliwy “problem” na własną rękę, szukając pomocy w aptece.
Guzki krwawnicze, czyli hemoroidy, są strukturami anatomicznymi, złożonymi z połączeń tętniczo-żylnych oraz tkanki łącznej. Mają kształt poduszeczek, które zlokalizowane są w kanale odbytu, a ich zadaniem jest kontrola oddawania stolca i gazów jelitowych. Ulegają często stanom zapalnym i mówimy wtedy o chorobie hemoroidalnej, którą objęte są hemoroidy zewnętrzne lub wewnętrzne.
Do rozwoju schorzenia przyczyniają się czynniki naczyniowe oraz pozanaczyniowe. Czynniki naczyniowe to zwiększona przepuszczalność ściany naczyń włosowatych oraz osłabienie funkcji śródbłonka. Natomiast do czynników pozanaczyniowych należą pogorszenie jakości tkanki łącznej oraz kolagenu i elastyny w strukturach anatomicznych kanału odbytu (1).
Według danych z literatury fachowej choroba hemoroidalna może w niektórych społecznościach dotykać nawet 36% populacji (2).
Przebieg choroby
Poziom nasilenia choroby hemoroidalnej jest określany w 4-stopniowej skali. W pierwszym etapie najczęstszym objawem schorzenia jest niewielkie krwawienie, pojawiające się po oddaniu stolca. Krew może być widoczna na zewnątrz oddanego stolca lub na papierze toaletowym. Krwawieniu może towarzyszyć świąd i podrażnienie okolicy odbytu, niekiedy ból i dyskomfort, może też pojawić się śluz na zewnątrz stolca.
W miarę rozwoju choroby hemoroidalnej, w drugim stopniu nasilenia, żylaki wypadają na zewnątrz odbytu, początkowo samoistnie cofając się do kanału. W dalszym, trzecim stopniu, możliwe jest ręczne odprowadzenie hemoroidów, a w fazie czwartej, zaawansowanej, hemoroidy pozostają na stałe na zewnątrz odbytu.
W okresach nasilenia choroby hemoroidalnej pacjenci odczuwają ból, który jest szczególnie silny, gdy rozwinie się zakrzep wewnątrz naczyń krwionośnych. Choroba hemoroidalna zaostrza się, gdy występują zaburzenia w oddawaniu stolca w postaci zaparć lub biegunek. Także stres, ograniczenie aktywności fizycznej, dieta ubogoresztkowa, pikantne potrawy, spożywanie alkoholu, ciąża, zwiększają ryzyko nasilenia się dolegliwości.
Postępowanie w chorobie hemoroidalnej obejmuje modyfikację stylu życia (w tym dyscyplinę nawyków jelitowych), przestrzeganie diety bogatoresztkowej oraz, w zależności od stopnia nasilenia, leczenie farmakologiczne lub chirurgiczne. W leczeniu farmakologicznym stosuje się między innymi diosminę, tribenozyd oraz dobezylan wapnia.
Mechanizm działania dobezylanu wapnia i skuteczność terapii
Punktem uchwytu dobezylanu wapnia jest śródbłonek i warstwa podstawna naczyń włosowatych. Lek zmniejsza zbytnią przepuszczalność naczyń włosowatych, powodowaną przez wytwarzane nadmiernie w stanach zapalnych histaminę i bradykininę. Ogranicza również łamliwość naczyń włosowatych, zwiększając jednocześnie ich wytrzymałość. (ChPL ADPROCTIN, 500 mg, kapsułki twarde pkt 5.1 z dnia 29.04.2020) (7).
Stosowanie dobezylanu wapnia w chorobie hemoroidalnej jest bardzo dobrze udokumentowane w literaturze specjalistycznej.
W doniesieniu Role of calcium dobesilate in management of internal haemorrhoid: An interventional study, opublikowanym na łamach „International Journal of Surgery Science” dr S. Bhaskar i wsp. (3) przedstawili wyniki swoich badań. 40 pacjentów z hemoroidem wewnętrznym 1. i 2. stopnia było leczonych przez 4 tygodnie dobezylanem wapnia (w badaniu tym stosowano: 500 mg dwa razy dziennie przez tydzień oraz 500 mg przez trzy tygodnie) wraz z dietą wysokobłonnikową i środkami zmiękczającymi stolec. Grupę kontrolną stanowiło także 40 pacjentów, którzy otrzymywali tylko wysokobłonnikową dietę i środki zmiękczające stolec.
W grupie otrzymującej dobezylan wapnia przez 4 tygodnie u 77,5% pacjentów uzyskano ustąpienie krwawienia oraz zmniejszenie nasilenia stanu zapalnego w badaniu anoskopowym. W grupie leczonej wyłącznie dietą, uzyskano całkowite lub częściowe zmniejszenie dolegliwości tylko u 42% pacjentów, przy czym cofnięcie się zmian zapalnych w badaniu anoskopowym stwierdzono tylko u 57,5% badanych.
Podobnie korzystne wyniki zastosowania dobezylanu wapnia w leczeniu choroby hemoroidalnej przedstawili Mentes B.B. i wsp. (4). W randomizowanym, podwójnie zaślepionym badaniu uczestniczyło 29 pacjentów z chorobą hemoroidalną 1. i 2. stopnia. Otrzymali oni zalecenia stosowania diety bogatoresztkowej oraz leczenie dobezylanem wapnia trwające dwa tygodnie . Grupę kontrolną stanowiło 16 pacjentów, którzy otrzymali zalecenie stosowania diety bogatoresztkowej. W grupie leczonej dobezylanem wapnia po dwutygodniowej kuracji (w badaniu tym stosowano: jeden tydzień 1500 mg oraz jeden tydzień 1000 mg) uzyskano zmniejszenie dolegliwości i objawów stanu zapalnego w statystycznie znamiennie większym stopniu niż w grupie kontrolnej.
W niektórych przypadkach stosowane jest dłuższe leczenie dobezylanem wapnia. Patel D.H. i wsp. (5) w publikacji Calcium Dobesilate in Symptomatic Treatment of Hemorrhoidal Disease: An Interventional Study prezentują wyniki przyjmowania dobezylanu wapnia przez 6 tygodni (w badaniu tym stosowano: jeden tydzień dawka 1000 mg i 5 tygodnii dawka 500 mg). W badaniu uczestniczyło 59 pacjentów z hemoroidami wewnętrznymi 1. i 2. stopnia, którzy otrzymali zalecenie stosowania diety bogatoresztkowej oraz dobezylanu wapnia. Grupę kontrolną stanowiło 56 pacjentów, którzy stosowali tylko dietę bogatoresztkową. W grupie otrzymującej dobezylan wapnia stwierdzono znamiennie większe ustąpienie dolegliwości typowych dla choroby hemoroidalnej. Także w badaniu anoskopowym obserwowano w grupie aktywnie leczonej większe cofnięcie się zmian zapalnych.
Sarabia M. i wsp. przedstawili z kolei efekty badania, na podstawie którego uzyskano wyniki porównawcze leczenia diosminą i dobezylanem wapnia (6). Badaniem objęto 51 pacjentów z chorobą hemoroidalną. U 25 z nich zastosowano dobezylan wapnia, a u 26 diosminę. Po 4 tygodniach leczenia 73% pacjentów otrzymujących diosminę nie zgłaszało dolegliwości związanych z chorobą hemoroidalną. W grupie otrzymującej dobezylan wapnia objawy ustąpiły u 76% pacjentów. Co interesujące już po dwóch dniach u pacjentów stosujących dobezylan wapnia stwierdzono znaczącą redukcję objawów tj. ból (zmniejszenie po 2 dniach w grupie badanej o -56%), zapalenie w badaniu anoskopowym (zmniejszenie po 2 dniach w grupie badanej o -69%), krwawienie z odbytu (zmniejszenie po 2 dniach w grupie badanej o -80%). Po 4 tygodniach leczenia 73% pacjentów otrzymujących diosminę nie zgłaszało dolegliwości związanych z chorobą hemoroidalną. W grupie otrzymującej dobezylan wapnia objawy ustąpiły u 76% pacjentów.
Wskazania do stosowania dobezylanu wapnia
Dobezylan wapnia jest produktem leczniczym, zarejestrowanym do objawowego leczenia żylaków odbytu. Zalecana dawka dobowa dla osób dorosłych to 500 do 1000 mg dobezylanu wapnia jednowodnego, czyli 1 lub 2 kapsułki twarde. Czas trwania leczenia zależy od stopnia nasilenia objawów i rozwoju choroby. Nie należy stosować leku dłużej niż 4 tygodnie bez porozumienia z lekarzem. Jeśli po upływie 7 dni nie nastąpi poprawa lub pacjent czuje się gorzej, powinien zwrócić się do lekarza (7).
Wnioski
W przypadkach nasilenia objawów choroby hemoroidalnej zalecenie jednoczesnego stosowania diety bogatoresztkowej oraz dobezylanu wapnia doustnie pozwala na szybkie i skuteczne zwalczenie stanu zapalnego oraz ustąpienie dolegliwości. Potwierdzenie skuteczności działania dobezylanu wapnia w chorobie hemoroidalnej jest udokumentowane również w randomizowanych, z podwójnie ślepą próbą badaniach naukowych, które zostały opublikowane w międzynarodowym piśmiennictwie naukowym w latach 2001-2019.
Dr n. med. Krystyna Knypl
specjalista chorób wewnętrznych
ARTYKUŁ SPONSOROWANY
Literatura
- Margetis N.: Pathophysiology of internal hemorrhoids. Ann.Gastroenterol. 2019;32: 264-272. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6479658/
- Lohsiriwat V.: Hemorrhoids: From basic pathophysiology to clinical management. World J. Gastroenterol. 2012;18 (17): 2009 –2017 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3342598/
- Bhaskar S., Ahmed A., Sinha D.K., Sinha P.: Role of calcium dobesilate in management of internal haemorrhoid: An interventional study. Int J Surg. Vol. 3, Issue 2, Part A (2019) http://www.surgeryscience.com/archives/2019.v3.i2.a.112
- Mentes B. B., Görgül A., Tatlicioğlu E., Ayoğlu F., Ünal S.: Efficacy of calcium dobesilate in treating acute attacks of hemorrhoidal disease. Dis. Colon & Rectum 2001,44,1489 – 1495. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11598479/
- Patel D.H., Bhedi A.N., Chauhan A.P., Joshi R.M.. Calcium Dobesilate in Symptomatic Treatment of Hemorrhoidal Disease: An Interventional Study. Natl.J.Med.Res 2013; 3: 42- 44 https://www.semanticscholar.org/paper/Calcium-Dobesilate-in-Symptomatic-Treatment-of-An-Patel-Bhedi/1c45616767ae5c757decd79dc9a8c1aa29041d9b
- Sarabia M., León S., Vivas J., Lizarzabal M., Rangel R., Fernández J., Romero G., Añez M., D’Albenzio M., Latuff Z., Serrano A.,González M.: Calcium dobesilate versus purified flavonoid fraction of diosmin in the treatment of hemorrhoidal crises: a randomized, controlled study with an initial double-blind, double-dummy period. Curr.Ther.Res. Vol. 62, Issue 7, July 2001, 524-529 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0011393X01800515
- ADPROCTIN Charakterystyka produktu leczniczego https://baza-lekow.com.pl/download/adproctin-charakterystyka/ ( dostęp do bazy w dniu 06 sierpnia 2020)