Zespół suchego oka

Dyskomfort związany z narządem wzroku

Dolegliwości wynikające z nadmiernego i przewlekłego obciążenia oczu dotykają zarówno młode, jak i starsze osoby. Pacjenci najczęściej uskarżają się na objawy takie jak: pieczenie, zaczerwienienie, suchość, wrażenie piasku pod powiekami bądź ciała obcego, uczucie wzmożonego napięcia gałek ocznych, a także ciężkość powiek czy zaburzenia ostrości widzenia [1].

Zmęczenie oczu może być spowodowane następującymi czynniki:

długotrwałą pracą wzrokową- szczególną uwagę należy zwrócić na pracę przy komputerze, która w dobie pandemii okazała się koniecznością dla znacznej części społeczeństwa. Ponadto, warto wyszczególnić w tym miejscu czytanie i prowadzenie pojazdów;
nieprawidłowym ustawieniem obserwowanych obiektów;
niewłaściwym oświetleniem miejsca pracy; przebywaniem w nieklimatyzowanych pomieszczeniach o dużym zadymieniu bądź zapyleniu. Problem mogą wywołać także miejsca o nadmiernej wilgotności bądź zbyt suche;
czynnikami zewnętrznymi, do których należy ostry wiatr i promieniowanie słoneczne [1].

Zespół suchego oka określany jest jako choroba okulistyczna manifestująca się podrażnieniem i stanem zapalnym, wynikającym z nieodpowiedniego nawilżenia przedniej powierzchni oka, a zatem rogówki oraz spojówki. Schorzenie to stanowi konsekwencję nieprawidłowego procesu wydzielania łez bądź ich niewłaściwej struktury.

Do najpopularniejszych czynników wywołujących powyższy stan zaliczamy:

nieprawidłowości związane z wydzielaniem części wodnej filmu łzowego przez gruczoły łzowe;
choroby powiek;
długotrwałe wpatrywanie się w ekran telefonu, komputera bądź telewizora;
zespół Sjögrena;
reumatoidalne zapalenie stawów;
palenie tytoniu;
terapia niektórymi grupami leków, np.: retinoidów;
nadmierna klimatyzacja;
noszenie soczewek kontaktowych starszej generacji;
stosowanie kropli do oczu zawierających konserwanty [2,3].

Zespół suchego oka objawia się przede wszystkim pieczeniem oraz uczuciem piasku pod powiekami. Pacjenci uskarżają się również na pogorszenie widzenia, dużą nadwrażliwość na światło, uczucie ciężkości powiek, a niekiedy także na śluzową wydzielinę w oku. Dolegliwości te odczuwane są najbardziej dotkliwie po przebudzeniu, po czym nasilają się wraz z końcem dnia, a także w przypadku długotrwałego skupienia wzroku. Istotną rolę odgrywają również wykonywane codziennie czynności, do których zaliczamy pracę przy komputerze, czytanie, prowadzenie pojazdu czy też ekspozycję na silny wiatr i promieniowanie słoneczne. Powyższe czynniki powodują rozwój stanu zapalnego, w wyniku czego pojawia się zaczerwienienie i nadmierne łzawienie. Pomimo iż oko wydziela łzy, ich skład jest nieprawidłowy, w związku z czym następuje szybkie parowanie i brak możliwości utrzymania odpowiedniego poziomu nawilżenia [2,3].

Wybór skutecznych kropli do oczu- jaki preparat wybrać?

Pacjenci uskarżający się na dolegliwości związane z narządem wzroku bardzo często szukają pomocy w aptece. Rolą farmaceuty jest szerzenie świadomości dotyczącej czynników wywołujących schorzenie oraz sposobów prewencji, a także dobranie odpowiedniego preparatu, który szybko przyniesie ulgę przykrym objawom. Na co zatem zwrócić uwagę przy rekomendacji odpowiedniego produktu?

Skład preparatu

Kluczową kwestię stanowią substancje aktywne, których właściwości determinują zarówno skuteczność, jak również czas działania oraz okres utrzymywania się produktu na powierzchni oka.

Do najczęściej wykorzystywanych związków czynnych w kroplach do oczu zaliczamy: hialuronian sodu, Hp-Guar/Boran + sorbitol, glikol propylenowy/ polietylenowy, dekspantenol, trehalozę, a także wyciągi roślinne rumianku, świetlika, oczaru, aloesu i zielonej herbaty [4,5].

Na szczególną uwagę zasługuje komponent hialuronianu sodu i Hp-Guar.

Hialuronian sodu– z uwagi na silne właściwości nawilżające stanowi jedną z najpowszechniej stosowanych substancji aktywnych w kroplach do oczu. Związek wykazuje zdolność wiązania wody przekraczającej nawet 1000 razy masę jego cząsteczki. Ponadto, hialuronian sodu zabezpiecza przed efektem działania wolnych rodników, a także posiada właściwości gojące [4,6].

Hp-Guar/Boran + sorbitol- charakteryzuje się wysoką czułością względem pH oka, zmieniając swoją lepkość, co pozwala na dłuższy kontakt składników kropli z powierzchnią oka [4,7].

Kompleks hialuronianu sodu i Hp- Guar pozwala osiągnąć 2 razy wyższy stopień nawilżenia niż sam kwas hialuronowy. Co więcej, formuła dwóch polimerów przyspiesza gojenie uszkodzonych komórek powierzchni oka, działając jak swojego rodzaju żelowy opatrunek. Z kolei, wydłużony okres utrzymywania się kropli, który zapewnia obecność Hp-Guar, pozwala na mniej aplikacji produktu w ciągu dnia [4].

Obecność środków konserwujących

Przy wyborze odpowiednich kropli do oczu należy zwrócić uwagę na obecność konserwantów. Związki te odpowiadają za utrzymanie sterylności produktu oraz ochronę przed rozwojem drobnoustrojów i zanieczyszczeniami [8]. Pomimo niezwykle istotnej funkcji, jaką pełnią, wykazują szereg działań niepożądanych względem oka, do których zaliczamy ból, łzawienie, zaczerwienienie, pieczenie, a także kłucie [9]. Najnowsze technologie pozwalają natomiast uniknąć dodawania środków konserwujących do kropli do oczu poprzez zastosowanie specjalnie skonstruowanych opakowań zapewniających jałowość produktu [10]. Niewątpliwie, stanowi to optymalne rozwiązanie dla pacjentów z nadwrażliwością, skłonnością do alergii oraz noszących soczewki kontaktowe [4].

Mnogość dostępnych na rynku kropel do oczu może wywołać konsternację wśród pacjentów poszukujących skutecznego rozwiązania problemu dyskomfortu narządu wzroku. Konsultacja z farmaceutą, jako godnym zaufania specjalistą w swojej dziedzinie, jest zatem nieocenioną pomocą w wyborze efektywnego produktu o wysokiej jakości.

mgr farm. Ilona Gołąbek- Karaś

Bibliografia

Baryluk A. Zmęczenie oczu. Aptekarz Polski. 63/41, 2011.
Stodolska- Nowak A. i Siwiec- Prościńska J. Zespół suchego oka. Okulistyka po dyplomie. 2018.
Prost M. Zespół suchego oka. mp.pl. 2015.
Materiały Produktów Systane.
Szandruk M., Skrzypiec-Spring M. i Szeląg A. Leczenie i profilaktyka zespołu suchego oka. 2015.
Marjorie J. Rah i Bausch+Lomb. Hialuronian: właściwości i zastosowanie w okulistyce. Optican . 2010.
Mikita A. Preparaty złożone z kwasem hialuronowym w terapii zespołu suchego oka. OphthaTherapy. 2(2), 116-121., 2015.
Kluk A. i Sznitowska M. Substancje pomocnicze w lekach do oczu. Farm. Pol. 66(8), 567−572, 2010.
http://okulistykawpolsce.pl/wplyw-terapii-jaskry-produktami-bez-konserwantow-na-stosowanie-sie-pacjentow-do-zalecen/. [Online]
https://ptfarm.pl/wydawnictwa/czasopisma/farmacja-polska/103/-/16112. [Online]